منظور از رفتار چیست؟
رفتار شامل هر کاری است که یک انسان یا هر جانور دیگر در طول عمرش انجام می‌دهد. دانشمندانی که در مورد رفتارها مطالعه می‌کنند علاقه‌مند به یافتن هر چیزی هستند که بر آن اثر می‌گذارد. آنان تلاش می‌کنند تا دریابند چرا هر جانوری در یک موقعیت خاص، رفتار معینی از خود بروز می‌دهد و مثلاً در مورد رفتارهای گروهی مردم، نحوه نشستن یا به یکدیگر نگاه کردن آنها، یا دلیل جیغ کشیدن بعضی از آنها به هنگام دیدن عنکبوت مطالعه می‌کنند.
رفتار به سه نوع یا دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- غیر ارادی
- غریزی
- آموختنی
کنش‌های غیر ارادی، از قبل برنامه‌ریزی یا کنترل نمی‌شوند. به عنوان مثال اگر بطور تصادفی شئی داغی را لمس کنید، بدون فکر کردن، فوراً دست خود را عقب خواهید کشید. رفتار غریزی رفتاری است که نیاز به آموزش ندارد. پرنده جوانی که هرگز پرنده دیگری را در حال ساختن خانه ندیده است، برای خانه‌سازی نیازمند آموزش نیست. رفتارها را می‌توان با آموزش تغییر داد (رفتار آموختنی). بسیاری از جانوران وقتی صدای گوش خراشی را می‌شنوند، پا به فرار می‌گذارند. اما اگر این صدا هر چند وقت یکبار تکرار شود، جانوران به آن عادت می‌کنند و دلیلی برای فرار نمی‌بینند. به این ترتیب، رفتار آنان تغییر می‌کند.
رفتار انسان‌ها از رفتارهای سایر جانوران پیچیده‌تر است. معمولاً تشخیص بین رفتارهای غریزی و آموختنی به دشواری ممکن می‌شود. برای مثال یک فرد می‌تواند قابلیت تبدیل شدن به یک نوازنده ماهر ویولن را از والدینش به ارث ببرد. اما بدون یک ویولن و آموزش مناسب، وی هرگز نمی‌تواند خوب ویولن بنوازد. در اجتماعات مردم تمایل دارند که شبیه هم عمل کنند و رفتارهای فردی را کنار می‌گذارند.
منابع
- کتاب Kingfisher Science Encyclopedia. تالیف Catherine Headlam. ترجمه محمود سالک. نشر Kingfisher Books. 1991.
