کلسترول چیست؟
کلسترول (Cholesterol) یک ماده چربی شکل و مومی است که در کبد و سلول‌ها ساخته شده و در بعضی از مواد غذایی مانند لبنیات، تخم مرغ و گوشت نیز یافت می‌شود.
بدن انسان برای عملکرد عادی و مناسب خود، به میزان مناسبی کلسترول نیاز دارد. همچنین دیواره‌ها و غشای سلولی بدن برای تولید هورمون، ویتامین د (D) و اسیدهای صفراوی که به هضم چربی کمک می‌کنند، به کلسترول نیاز دارند. البته این نیاز، مقدار محدودی است و اگر خیلی بیشتر از میزان مورد نیازتان، کلسترول دریافت کنید، بدن‌تان در خطر انواع بیماری از جمله بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرد.
انواع کلسترول
بطورکلی لیپوپروتئین‌های با چگالی کم که به LDL معروف هستند، از انواع بد کلسترول به شمار می‌روند. در مقابل، لیپوپروتئین‌های با چگالی بالا یا HDL به عنوان کلسترول خوب شناخته شده‌اند.
1) کلسترول بد یا Low Density Lipoprotein (بطور مخفف LDL)
چنانچه میزان LDL در خون افزایش یابد، این کلسترول در دیواره رگ‌های خونی که وظیفه تغذیه قلب و مغز را دارند، رسوب کرده و با تجمع پلاک و تشکیل لخته به تنگ شدن این عروق منجر می‌گردند. به این فرآیند تصلب شرائین یا آترواسکلروزیس (Atherosclerosis) گفته می‌شود.
2) کلسترول خوب یا High Density Lipoprotein (بطور مخفف HDL)
حدود یک چهارم تا یک سوم کلسترول خون از نوع HDL است. این نوع برخلاف نوع LDL مانع بروز حمله قلبی است. البته توجه داشته باشید که کاهش یافتن این کلسترول در خون (کمتر از 40 میلیگرم در دسی‌لیتر) می‌تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
3) تری گلیسرید (Triglyceride)
تری گلیسرید، از چربی‌های داخلی بدن ساخته می‌شود. اضافه وزن، چاقی، عدم فعالیت بدنی، مصرف سیگار و الکل و در نهایت رژیم غذایی نامناسب با کالری بالا، می‌تواند باعث افزایش تری گلیسرید در بدن شود. خون افراد با تری گلیسرید بالا، حاوی کلسترول زیادی می‌باشد. خبر بد این است که سطح کلسترول بد LDL در خون این افراد، بسیار بیشتر از میزان مفید HDL است. اغلب افرادی که دچار حملات قلبی و دیابت هستند، در واقع از تری گلیسرید بالا، رنج می‌برند.
چه عواملی بر سطح کلسترول خون تاثیر دارند؟
1) رژیم غذایی: چربی‌های اشباع و کلسترول موجود در مواد غذایی، سطح کلسترول خون را افزایش می‌دهند. (اگر به اطلاعات بیشتری در زمینه چربی‌ها و بخصوص چربی‌های اشباع نیاز دارید، شما می‌توانید مطلب اختصاصی «همه چربی‌ها بد نیستند» را مطالعه کنید.)
2) وزن: اضافه وزن و چاقی علاوه بر اینکه خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد، باعث افزایش سطح کلسترول خون هم می‌شود. کاهش وزن به شکل صحیح، می‌تواند به شما برای کاهش LDL و افزایش HDL کمک کند.
3) ورزش: فعالیت بدنی و ورزش منظم سطح HDL را افزایش و سطح LDL را کاهش می‌دهد. حداقل 30 دقیقه ورزش روزانه توصیه می‌شود. (اگر به اطلاعات بیشتری در زمینه تاثیر ورزش بر سلامتی نیاز دارید، شما می‌توانید مطلب اختصاصی «۹۰ دقیقه ورزش در هر هفته» را مطالعه کنید.)
4) سن و جنس: هرچه سن ما بیشتر می‌شود سطح کلسترول خون نیز افزایش می‌یابد. قبل از سن یائسگی، زنان سطح کلسترول کمتری نسبت به مردان دارند، اما بعد از دوران قاعدگی، سطح کلسترول خون زنان نسبت به مردان همسن‌شان افزایش می‌یابد.
5) قند خون: دیابت کنترل نشده، باعث افزایش سطح کلسترول خون می‌شود. با کنترل قند خون می‌توان به کاهش سطح کلسترول خون نیز کمک کرد.
6) سیگار کشیدن: سیگار کشیدن به دیواره رگ‌های خونی آسیب رسانده و آنها را برای رسوب کردن کلسترول آماده می‌کند. همچنین سیگار کشیدن می‌تواند سطح HDL را کاهش دهد.
7) سایر دلایل: بعضی از داروها و بیماری‌های خاص می‌توانند سطح کلسترول خون را افزایش دهند.
کلسترول بالای خون می‌تواند ناشی از عوامل ارثی و ژنتیکی باشد. بنابراین اگر شما در خانواده‌تان سابقه کلسترول بالا را تجربه کرده‌اید، حتماً از مواد غذایی سالم استفاده کنید. مصرف دخانیات را کنار بگذارید و با انجام فعالیت‌های ورزشی به کنترل وزن و سلامتی خود کمک نمایید. سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
- دکتر مسعود قاسمی (فوق تخصص آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی). روزنامه جام جم.
