چگونه عنکبوت تار می‌تند؟

به نظر گروه بسیار زیادی از مردم، جالب‌ترین موضوع در زندگی عنکبوت همان «تاری» است که می‌تند. اما حقیقت این است که در زندگی این جانور چیزهای جالب دیگری نیز وجود دارد که در اینجا بعضی از آنها را برایتان می‌گوییم.

عنکبوت در هر نوع آب و هوایی قادر به زندگی است. بعضی از انواع عنکبوت‌ها در هوا، بعضی در آب و برخی دیگر در زمین زندگی می‌کنند و حتی عنکبوت‌های دیگری نیز هستند که در زیر زمین به سر می‌برند.

عنکبوت‌ها در اندازه‌های مختلفی یافت می‌شوند. از عنکبوت‌هایی به بزرگی هفت سانتیمتر گرفته تا عنکبوت‌های بسیار ریزی که به دشواری می‌توانیم آنها را با چشم مشاهده کنیم. بعضی از انواع عنکبوت‌ها می توانند بدون اینکه حتی یک قطره آب بیاشامند، مدت زمانی در حدود یکسال زندگی کنند.

رتیل درشت نوعی عنکبوت زهردار است که پرنده‌ها را نیز می‌خورد و تا پانزده سال می‌تواند عمر کند. ولی بیشتر عنکبوت‌ها فقط یکسال عمر می‌نمایند.

عنکبوت‌ها حشره نیستند بلکه از رده عنکبوتیان به‌شمار می‌روند. حشرات شش پا دارند ولی عنکبوت‌ها دارای هشت پا هستند. باز برخلاف حشرات، عنکبوت‌ها دارای هشت چشم می‌باشند و بال هم ندارند.

در شکم عنکبوت غده‌هایی نهفته است که از درون‌شان مایعی تراوش می‌کند. با همین مایع است که عنکبوت‌ها می‌تواند تارهای خود را به وجود آورند. مایع مزبور از سوراخ‌های بسیار ریزی که در انتهای شکم عنکبوت است بیرون می‌ریزد. سپس در مجاورت هوا سفت می شود و از آن تار عنکبوت پدید می‌آید.

انواع تار عنکبوت

تارهای عنکبوت انواع مختلفی دارند. بعضی از این تارها چسبناک هستند و برای شکار کردن حشره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعضی دیگر از تارها چسبناک نیستند بلکه نقش پره‌های چرخ را بازی می‌کنند و تارهای دیگر را مستحکم می‌سازند. علاوه بر این، عنکبوت با یک نوع دیگر از تارهای خودش «پیله» می‌سازد و تخمش را در درون آن پیله جا می‌دهد.

بعضی از انواع تارهای عنکبوت نرم هستند و به کرک شباهت دارند. اما بعضی دیگر از انواع تارها سفت و ریشه‌دار می‌باشند. به این ترتیب می‌بینید که تا چه اندازه تارهای گوناگون و مختلفی از همین عنکبوت‌های کوچک به وجود می‌آید.

«تارهای مدور چرخی» را عنکبوت‌ها برای شکار کردن حشرات می‌تنند. برای درست کردن این قبیل تارها در مرحله اول زیرسازی می‌کند. یعنی چند تار قائم الزاویه نامنظم می‌تند. سپس تارهایی را به صورت پره چرخ روی آنها می‌چیند. آنگاه داربستی از سه یا چهار حلقه مارپیچی به وجود می‌آورد. در پایان نیز مارپیچ دیگری که تنگ و چسبناک است به همه آنها اضافه می‌کند.

محل استراحت

عنکبوت‌ها تارهای دیگری هم می‌تنند که به نام تارهای ورقه‌ای معروف هستند. زیرا از ورقه‌های پهن قیفی شکل یا گنبدی شکل پدید می‌آیند. جای استراحت خود عنکبوت در گوشه‌ای از این گونه تارها است.

«عنکبوت نقب زن» سوراخی به شکل یک بطری در درون زمین حفر می‌کند که در قسمت بالا منفذی به شکل درب بطری دارد. عنکبوت به آسانی در درون آن به استراحت می‌پردازد. برای کسب اطمینان بیشتر، آن را بوسیله چسب و آشغال از بیرون استتار می‌کند.

«عنکبوت گرگی» عنکبوتی است که در زیر زمین تونل می‌سازد و با تارهای خود آن را آستر می‌کند.

عنکبوت‌های آبزی قاره اروپا خانه‌ای به شکل ناقوس در زیر آب بنا می‌کنند. آنگاه از فضای بیرون آب، به همراه خودشان هوا می‌آورند و خانه خود را پُر از اکسیژن می‌نمایند. احتمالاً می‌پرسید که به چه وسیله‌ای هوا را از بیرون به لانه‌اش در زیر آب حمل می‌کند؟ این کار بوسیله مجراهای بسیار باریکی که در شکم عنکبوت آبزی قرار گرفته است انجام می‌پذیرد. عنکبوت آبزی در همان لانه زیر آبی خود تخم می‌گذارد. نوزادها از درون تخم بیرون می‌آیند و زمانی که به مرحله‌ای از رشد برسند که قادر باشند خودشان خانه بسازند، مادر را ترک می‌کنند و دیگر با او کاری نخواهند داشت.

جالب است بدانید که همه انواع عنکبوت‌ها نمی‌توانند تار بتنند. بعضی از عنکبوت‌ها فقط یک خانه یک اتاقه در میان برگ یا پوست درختان درست می‌کنند و به همان نیز قناعت می‌نمایند!

چرا عنکبوت در تار خودش گرفتار نمی‌شود؟

همانطور که گفته شد عنکبوت‌ها تارهای گوناگونی می‌تنند. بعضی از این تارها چسبناک هستند و برای به دام انداختن شکار مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما بعضی دیگر از این تارها چسبناک نیستند و نقش پره‌های چرخ را برای محکم کردن تارهای دیگر بازی می‌کنند. عنکبوت به دلیل حس لامسه بسیار نیرومندی که دارد، تارهای چسبناک و غیرچسبناک را به خوبی از همدیگر تشخیص می‌دهد و هنگامی که در تله‌اش حرکت می‌نماید، کاملاً مواظب است که پاهای خودش به تارهای چسبناک گیر نکند. وگرنه خودش هم در تله تارهایی که تنیده است زندانی خواهد شد.

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. 1391.