منظور از پروتئوم و پروتئومیکس چیست؟
پروتئوم (Proteome) آمیزه‌ای از دو کلمه protein و genome و در بررسی سیستم‌های زیست شناسی، گام مهمی پس از یافته‌های ژنتیک است. از آنجا که پروتئین‌ها اجزای اصلی مسیرهای فیزیولوژیک و متابولیک سلول هستند، بخش‌های حیاتی ارگانیسم‌های زنده به‌شمار می‌آیند.
پروتئوم مجموعه تمامی پروتئین‌ها در بدن است که می‌تواند بوسیله ژنوم، سلول، بافت یا ارگانیسم در زمان معینی بیان شود. پروتئوم یا مجموعه پروتئین‌های بیان شده همواره در نوع مشخصی از سلول یا ارگانیسم، در یک زمان معین، تحت شرایط مشخص برحسب ضروریات مشخص، یا بر اثر استرس‌های محیطی که یک سلول یا ارگانیسم دستخوش آنها می‌شود، تغییر می‌کنند.
پروتئومیکس چیست؟
پروتئومیکس (Proteomics) که علم شناخت ساختار و عملکرد این پروتئین‌ها است، این تغییرات را نیز بررسی می‌کند. آنالیز جامع پروتئین‌ها با هدف بررسی تنوع ژنتیکی، مطالعه تفاوت‌ها و مطالعه پاسخ به تنش‌ها موضوع اصلی علم بین رشته‌ای پروتئومیکس است. پروتئومیکس با بهره‌گیری از علوم شیمی پروتئین‌ها، بیوانفورماتیک و زیست شناسی به شناسایی، کمیت‌سنجی، مطالعه تغییرات پس از ترجمه و برهم‌کنش‌های پروتئین‌ها می‌پردازد.
هدف پروتئومیکس شناسایی پروتئین‌های جدید بر اساس نقش و مطالعه نحوه بیان آنها در سیستم‌های تنظیمی است. مطالعه پروتئوم، به سادگی بررسی ژنوم نیست. زیرا برخلاف ژنوم که در هر سلول ثابت است، پروتئوم سلول‌های مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. یعنی سلول‌ها علاوه بر پروتئین‌های ضروری که در همه انواع سلول‌ها بیان می‌شوند، دارای مجموعه‌ای از پروتئین‌های اختصاصی نیز هستند. از این رو بهتر است پروتئوم را برای هر یک از انواع سلول‌ها تعریف کرد. با این حال پروتئوم یک نوع سلول نیز همیشه ثابت نیست. سلول در برابر شرایط مختلف محیطی و پیام‌هایی که از سلول‌های اطراف دریافت می‌کند، پروتئین‌های مختلفی را بیان می‌کند.
