منطقه آب های سرزمینی چگونه تعیین می شوند؟

کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها (UNCLOS)، معاهده ای بین المللی در مورد حقوق دریاها است و به قانون اساسی دریاها معروف می باشد. رسیدن به چنین توافقنامه ای چندین سال طول کشید و توسط 167 کشور و همچنین اتحادیه اروپا امضاء شده است.

طبق این معاهده، حاشیه ای از دریا که مجاور ساحل یک سرزمین باشد (تا فاصله 12 مایل دریایی یا 22 کیلومتر از ساحل) تحت حاکمیت آن سرزمین یا کشور است و آن کشور صاحب منابع موجود در آن منطقه مانند شیلات و مواد معدنی است. البته کشتی های کشورهای دیگر حق عبور صلح آمیز از آن منطقه را دارند. به این منطقه آب های سرزمینی گفته می شود.

به کشورهای ساحلی همچنین یک منطقه انحصاری اقتصادی (EEZ)، برای بهره برداری بیشتر اعطا می شود. این منطقه تا 200 مایل دریایی (370 کیلومتر) از ساحل فاصله دارد. اگر EEZ کشورهای مختلف همپوشانی داشته باشد آن کشورها باید بر سر یک مرز توافق کنند.

حقوق منطقه قطب شمال توسط قوانین فرعی دیگری که توسط UNCLOS تعیین شده است نیز مشخص می شود. این قوانین به کشورها اجازه می دهد تا از منابع معدنی اعماق دریا تا فاصله 350 مایل دریایی (648 کیلومتر) از ساحل آنها استفاده کنند. طبق این قوانین یک کشور با ارائه شواهد زمین شناسی باید ثابت کند که رشته کوهی از آن تا اعماق آب های اقیانوس منجمد شمالی کشیده شده است.

در قطب شمال یک بخش کم عمق (یا نسبتاً مرتفع نسبت به کف اقیانوس) وجود دارد که رشته کوه لومونوسوف نامیده می شود. روسیه، کانادا و دانمارک (از طریق گرینلند)، ادعاهای خود مبنی بر اینکه این رشته کوه نشان دهنده امتداد رشته کوه های سرزمین های آنها به قطب شمال است را به کمیسیون سازمان ملل ارائه داده اند؛ دانمارک در سال 2014، روسیه در سال 2015 و کانادا در سال 2018. مناطقی که روسیه، کانادا و دانمارک بر سر آن ادعا دارند با هم همپوشانی دارد بنابراین این کشورها باید با هم بر سر مرزهای خود مذاکره کنند و به توافق برسند.

با وجود تمام این مرزبندی ها، هنوز منطقه وسیعی از اقیانوس خارج از دسترس و مرزهای سرزمین ها است. این منطقه که 46 درصد سطح زمین را پوشش می دهد، به عنوان دریای آزاد شناخته می شود.

در دهه 1960 سازمان ملل منابع موجود در این منطقه را به عنوان میراث مشترک بشریت تعیین کرد. این اصل سنگ بنای اصلی سازمان بستر آب های بین المللی یا ISA است که در سال 1994 برای سازماندهی عملیات استخراج از اعماق دریا و اطمینان از بهره مندی کشورهای کم درآمد از منابع و منافع آن ایجاد شده است.

امضاکنندگان UNCLOS قوانینی برای استخراج منابع معدنی اعماق اقیانوس تهیه کرده اند. سه نوع مختلف رسوبات معدنی اعماق اقیانوس شامل کلوخه های مولتی متال (کلوخه های منگنز پراکنده در کف دریا)، سولفیدهای پلی متال (رسوباتی غنی از مس که توسط دریچه های هیدروترمال تشکیل شده اند) و پوسته های فرومنگنز غنی از کبالت (که بر کوه های اعماق اقیانوس ایجاد شده اند) هستند. کشورها می توانند برنامه های خود را برای سنجش ارزش هر نوع از رسوبات که مد نظر آنها است توسعه ببخشند اما قبل از آن باید مجوزهایی تهیه کنند (این مجوزها ممکن است برای شرکت های حفاری و استخراج معادن یا موسسات تحقیقاتی تهیه شود).

منابع

مقاله علمی و آموزشی «منطقه آب های سرزمینی چگونه تعیین می شوند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد.