نرم افزار جاسوسی چیست؟

در دنیای دیجیتال، اطلاعات بسیاری از افراد به صورت دیجیتال تولید و ذخیره می شود؛ نرم افزار جاسوسی به گونه ای طراحی شده که بدون رضایت و اطلاع افراد، با اهداف مختلف از این اطلاعات استفاده می کند یا آن را در اختیار شخص ثالث می گذارد.

کلمه نرم افزار جاسوسی برای اولین بار در یک گروه خبری (یوزنت) و نیمه اول دهه 90 میلادی در مقاله ای درباره مدل کسب و کار مایکروسافت مطرح شد. از آن زمان تا به امروز به دنبال پیشرفت فناوری، مفهوم نرم افزارهای جاسوسی تحول یافته و بیشتر به سمت غیر قانونی شدن رفته است.

در ابتدا شاید هدف این نرم افزارها جمع آوری داده برای تبلیغات و فروش بوده است اما با گذشت زمان، نیمه تاریک این فناوری به نمایش درآمد. امروزه این نرم افزارها رفتارهای کاربر را ردیابی می کنند و ممکن است اطلاعات اشخاص را حتی از طریق نرم افزارهای قانونی سرقت کنند.

نرم افزارهای جاسوسی در سیستم عامل ها و دستگاه های مختلف از کامپیوتر شخصی گرفته تا تلفن همراه نفوذ می کنند و از راه دور به شخص دیگری امکان کنترل فعالیت های کاربر را می دهند. گزارش کلیدهای فشرده شده در صفحه کلید، سرقت اطلاعات و دسترسی به دوربین و میکروفون تلفن همراه از جمله دسترسی های نرم افزارهای جاسوسی است.

تلفن همراه معمولاً از طریق باز کردن لینک یا نصب یک برنامه مخرب، از راه دور آلوده می شود. البته در این روش نه تنها موفقیت تضمین نمی شود بلکه امکان شناسایی جاسوس هم فراهم است. اما نسخه پیشرفته ای از نرم افزارهای جاسوسی مانند پگاسوس، ساخته شرکت اسرائیلی NSO نیز وجود دارند که به فناوری هایی مثل صفر کلیک یا صفر روز مجهز هستند که نرم افزار جاسوسی را قادر می سازد حتی بدون تعامل با کاربر، کنترل تغییر و ذخیره سازی اطلاعات کاربر را در دست گیرد. با توجه به این موضوع، معمولاً برنامه های پیام رسان به این دلیل که ماهیت آنها مخابره پیام های صوتی و تصویری از منابع ناشناس است، در تلفن همراه مورد حمله های جاسوسی قرار می گیرند. به عنوان نمونه می توان به حمله جاسوسی به تلفن همراه جف بزوس، مدیر عامل شرکت آمازون از طریق ارسال پیام رمزگذاری شده در پیام رسان واتس اپ اشاره کرد.

محافظت در برابر نرم افزارهای جاسوسی

علیرغم ادعای نرم افزارهای جاسوسی به کمک برای شناسایی تروریسم و جنایات، بسیاری از دولت ها برای سرکوب مخالفان خود از آنها استفاده می کنند. با وجود حفره هایی امنیتی که در هر سیستم عامل و دستگاه وجود دارد، امکان محافظت کامل در برابر ارتقای مداوم نرم افزارهای جاسوسی وجود ندارد. اما با رعایت نکاتی مانند ارتقای سیستم عامل و بررسی دسترسی برنامه های تلفن همراه، باز نکردن ایمیل ها و پیام های ناشناس، پشتیبان گیری و رمزگذاری فایل های محرمانه و دانلود نکردن فایل از منابع نامعتبر، می توان تا حد امکان از آلوده شدن دستگاه هوشمند و سرقت اطلاعات جلوگیری کرد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «نرم افزار جاسوسی چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد.