منظور از انقلاب صنعتی چهارم چیست؟

این روزها به هر کجا که پا بگذارید، اینترنت در آنجا هست، حتی برای رستوران ها نیز فراهم نمودن Wi-Fi رایگان جهت رفاه مشتریان یک الزام شده است. مشتریان نیز به جای آنکه سوال های خود از غذاهای ناآشنای منو رستوران را از گارسون ها بپرسند، سریع با موبایل شان در اینترنت جستجو می کنند. اینترنت دنیایی بزرگ با فرصت های بی نظیر است. آیا شما در این دنیای بزرگ، جایی دارید؟ اینترنت و خدمات مرتبط با آن، آنقدر مهم هستند که سال 2018 و سال های آینده را انقلاب صنعتی چهارم (Industry 4.0) می نامند، چون در تمام عرصه های زندگی، کسب و کار و حتی تفریحات ما حضور خواهند داشت.

شاید برایتان جالب باشد که کارخانه های آدیداس (adidas) در حال جایگزینی پرینترهای سه بعدی به جای دستگاه های سنتی دوخت هستند. این کار دلیل مهمی دارد؛ به این دلیل که هیچ کسب و کاری دیگر نمی تواند با روش های سنتی با کسب و کارهای هوشمند رقابت کند.

انقلاب صنعتی چهارم یک زمین بازی برای استارت آپ ها و کسب و کارهایی است که با دانش و فناوری روز آشنا می باشند.

آیا این صحبت ها از بین الملل و پیش بینی آینده آنها، انگیزه در شما ایجاد نمی کند؟ بنابراین بگذارید به عنوان یک مثال ساده از صنعت چاپ در ایران صحبت کنیم. آیا اطلاع دارید که طی 4 ماه اول سال 1397 و با رشد قیمت ارزها، بسیاری از ناشران کتاب و مجلات، دیگر نمی توانند به چاپ خود ادامه دهند؟ و گروهی از روزنامه ها و مجلات، قیمت خود را دو برابر کرده اند؟ این در حالی است که ناشران دیجیتال که تاثیرپذیری آنها از رشد ارزها ناچیز است، پیشرفت قابل توجهی در این دوران داشته اند.

خب، آشنایی شما با وب و اینترنت در چه حدی است؟ آیا با حضور بیشتر پرینترهای سه بعدی، اینترنت اشیاء، واقعیت های مجازی و افزوده در زندگی و…، کسب و کار شما پا بر جا خواهد ماند؟ آیا شما از فرصت های موجود در بازار بزرگ اینترنت، بهره می برید؟ در این مقاله شما می توانید با انقلاب صنعتی چهارم آشنا شوید.

انواع انقلاب صنعتی

بطور خلاصه انواع انقلاب های صنعتی به شرح زیر است:

اولین انقلاب صنعتی از اواسط سده هیجدهم (حدود 1760 میلادی) تا نوزدهم در اروپا و آمریکا رخ داد. طی این دوره، جوامع عمدتاً کشاورزی و روستایی تبدیل به جوامع صنعتی و شهری شدند. صنعت نساجی و آهن به همراه ماشین بخار، نقش محوری در این انقلاب صنعتی ایفا کرد.

دومین انقلاب صنعتی، بین 1870 و 1914، تا آستانه جنگ جهانی اول رخ داد. در این دوره صنعت نفت، صنعت فولاد و صنعت برق پدیدار شد و با استفاده از نیروی برق، فرایند تولید انبوه شکل گرفت. مهم ترین اختراعات این دوره عبارت بودند از تلفن، چراغ برق، ضبط صوت و موتور احتراق درون سوز.

سومین انقلاب صنعتی موسوم به انقلاب دیجیتال، مربوط به تحول فناوری های الکتریکی و مکانیکی آنالوگ به فناوری های دیجیتال می شود. این انقلاب بعد از جنگ جهانی دوم با ابداع ترانزیستور شروع می شود؛ اما تحول اساسی از دهه 1980 به بعد رخ می دهد. پیشرفت های انقلاب دیجیتال عبارتند از کامپیوترهای شخصی، اینترنت و فناوری های اطلاعات و ارتباطات.

تعبیر انقلاب صنعتی چهارم، اولین بار در کنفرانس داووس سال 2016 بکار گرفته شد. کلاوس شواب (Klaus Schwab)، بنیانگذار و مدیر ارشد کنفرانس داووس، در کتاب انقلاب صنعتی چهارم وجه تمایز آن از انقلاب های پیشین را تشریح کرده ‌است. انقلاب صنعتی چهارم، چهارمین دوره اصلی از بدو انقلاب صنعتی است. این دوره با ظهور فناوری هایی مانند iPhone – iPad – Kindle – ۴G – Uber – Airbnb – Android و… که فاصله میان سپهرهای فیزیکی، رایانشی و زیستی را کم رنگ یا حذف می کنند، مشخص می شود. این دوره با ظهور فناوری های نوین در چند حوزه رباتیک، هوش مصنوعی، زنجیره بلوکی، نانوتکنولوژی، پردازش کوانتومی، زیست فناوری، اینترنت اشیاء و خودروهای خودران همراه است. این انقلاب، کل نظام تولید، مدیریت و حکمرانی را در هر صنعت و هر کشوری متحول می کند.

شهرهای هوشمند، صنعت هوشمند، کشاورزی هوشمند، حمل و نقل هوشمند و بهداشت و درمان هوشمند مصادیقی از پیشرفت های انقلاب صنعتی نسل 4 هستند و بلاک چین یا پلتفرم های مالی و ارز دیجیتال و دیگر حوزه های زندگی به‌ وجود خواهند آمد. در واقع به زبان ساده می توان این چنین بیان کرد که بلاک چین یک پایگاه توزیع داده مبتنی بر اجتماع میلیون ها نقطه اشتراک است که به صورت هم زمان داده هایی در آن ثبت و اصلاح می شود که می توان با بهره گیری از این پلتفرم باز، آزاد و در عین حال پیچیده، به تبادلات مالی، علمی و اطلاعاتی پرداخت. از مهم ترین فناوری های مبتنی بر پلتفرم بلاکچین می توان به ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده همچون بیت کوین اشاره کرد.

بطورکلی سه محور اصلی انقلاب صنعتی 4 عبارتند از حوزه فیزیکی، زیستی و دیجیتال.

چالش های انقلاب صنعتی چهارم

انقلاب صنعتی چهارم، فرصت ها و چالش های جدیدی را برای مردم، دولت ها و مشاغل ایجاد می کند. در یک طبقه بندی کلی چالش هایی که در انقلاب صنعتی چهارم قطعاً با آن مواجه خواهیم بود عبارتند از:

شکاف در مهارت های فنی

با ظهور انقلاب صنعتی چهارم، نیروی کار دچار چالش می شود و باید با این تکامل و تحول همراه شود؛ به دلیل آنکه متقاضیان کار، باید از مهارت های دیجیتال برخوردار باشند. در واقع فرآیندهای تولید فقط با نیروی کار مناسب، ماهر و مدل های کسب و کار جدید قادر به اجرای موفقیت آمیز فناوری و حفظ عملیات خواهند بود.

قابلیت همکاری

با ظهور انقلاب صنعتی چهارم، همکاری شرکت ها با قابلیت های فعلی، به علت ناتوانی در فناوری و نوآوری های انقلاب صنعتی چهارم مختل می شود. به علاوه از آنجا که آنها نمی توانند به راحتی یک کارفرما را با دیگری یا بخشی از سیستم را با دیگر بخش ها ارتباط بدهند، مشکلاتی را تجربه خواهند کرد.

حساسیت داده ها

توسعه فناوری باعث افزایش نگرانی در مورد حریم خصوصی داده ها و IPها، مالکیت و مدیریت آنها به وجود می آورد. برای پیاده سازی موفقیت آمیز الگوریتم های هوش مصنوعی، نیازمند داده هایی برای آموزش و آزمایش این الگوریتم ها هستیم. در حالی‌ که، بسیاری از شرکت ها تمایلی ندارند که داده های خود را به اشتراک بگذارند. علاوه بر این، سیاست های حاکم برای استفاده از داده ها در داخل سازمان ها، برای پشتیبانی از اشتراک داده های بین سازمانی کافی نیست. داده ها یک دارایی قدرتمند هستند پس باید مطمئن شوید که آنها را ایمن نگه می دارید!

امنیت

مسئله قابل توجه دیگر عدم تفکیک بین پروتکل ها، قطعات، محصولات و سیستم ها است. سیستم های فیزیکی و دیجیتالی که کارخانه های هوشمند را تشکیل می دهند، قابلیت همکاری در زمان واقعی را امکان پذیر می کنند؛ با این‌ وجود، خطر گسترش سطح حمله های بدافزاری وجود دارد. وقتی تعداد زیادی دستگاه در یک کارخانه هوشمند، به شبکه های تک یا چند بُعدی متصل می شوند، آسیب پذیری در هر یک از این تجهیزات، می تواند سیستم را در برابر حمله آسیب پذیر کند. برای مقابله با این مسئله، شرکت ها باید هم آسیب پذیری های سیستم سازمانی و هم آسیب پذیری های عملیاتی سطح ماشین را پیش بینی کنند.

مدیریت رشد داده

با وابستگی بیشتر شرکت ها به استفاده از هوش مصنوعی، شرکت ها با داده های بیشتری روبرو می شوند. برای جستجوی این حجم گسترده از داده ها، درک الگوریتم های هوش مصنوعی باید عمیق تر صورت بگیرد. به علاوه، این الگوریتم ها باید بتوانند داده هایی را که ممکن است از انواع مختلف و بازه های زمانی باشند، ترکیب کنند.

تغییر ذهنیت در انقلاب صنعتی چهارم

طرز فکر صحیح در Industry 4.0 به شکل اصول زیر است:

• به سیستم ها فکر کنید، نه فناوری ها
• به توانمندی ها فکر کنید، نه محدودیت ها
• به طراحی فکر کنید، نه پیش فرض ها
• ارزش ها را به مثابه ویژگی در نظر بگیرید، نه ایراد.

این اصول در کنار هم چهارچوبی را فراهم می کنند تا درباره اینکه فناوری های امروزه چگونه بر ما تاثیر می گذارند و جهان آینده را شکل می دهند، بحث کنیم، آنها را ارزیابی کنیم و مسیر مطلوب را بیابیم.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «منظور از انقلاب صنعتی چهارم چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقالات دنیای اقتصاد و ایسنا، به عنوان منابع اصلی مورد استفاده قرار گرفته اند.