اکولوژی چیست؟

اکولوژی یعنی علم مطالعه گیاهان و جانوران در محل طبیعی زندگی شان و نحوه ارتباط هر گونه از جانوران با اکوسیستم خود.

اکوسیستم، اجتماعی از گیاهان و جانوران است که با یکدیگر و با محیط غیر زنده روابط متقابل دارند. در ساختمان هر اکوسیستم چهار جزء اصلی وجود دارد که عبارتند از مواد غیر زنده، تولید کننده ها، مصرف کننده ها و تجزیه کننده ها.

منبع انرژی یا غذا مهم ترین عامل برای زنده ماندن هر موجود زنده است. بنابراین در هر اکوسیستم تمام موجودات زنده به طریقی با یکدیگر ارتباط غذایی دارند. ارتباطات غذایی موجودات زنده باعث ایجاد زنجیره غذایی و در نتیجه ایجاد تعادل در اکوسیستم می شود. بطور مثال، گیاهان اولین منبع انرژی و تولید کننده غذا در یک زنجیره غذایی هستند. موجودات گیاهخوار انرژی و غذای مورد نیاز خود را با خوردن گیاهان تامین می کنند و حلقه دوم زنجیره غذایی را تشکیل می دهند. موجودات گیاهخوار نیز به نوبه خود منابع غذایی موجودات گوشتخواری هستند که آنها نیز ممکن است طعمه سایر جانوران گوشتخوار شوند.

یک برکه، بیابان و یا جنگل نمونه ای از یک اکوسیستم است. در هر یک از این مناطق عوامل مهمی وجود دارد که نوع اکوسیستمی را که در آنها به وجود می آید، تعیین می کند. در هر اکوسیستم تمام موجودات زنده نقشی حیاتی در حفظ و بقای آن اکوسیستم ایفا می کنند. کربن، نیتروژن، اکسیژن و هیدروژن (به صورت آب) بطور مداوم از بدن موجود زنده وارد محیط و از محیط وارد بدن موجود زنده می شوند. به این دور مواد، چرخه مواد می گویند. چرخه آب، چرخه نیتروژن و چرخه کربن نمونه هایی از چرخه مواد هستند.

به مراحل تغییر تدریجی یک اکوسیستم و تبدیل آن به اکوسیستم دیگر توالی می گویند. در طبیعت، چنین تغییراتی بسیار کُند و تدریجی و به منظور تطابق و سازگاری صورت می گیرد. ولی انسان با انجام اعمال مختلفی نظیر از بین بردن جنگل ها، آلوده کردن هوا و آب رودخانه ها و دریاها موجب تغییر ناگهانی و ایجاد عدم تعادل در یک اکوسیستم می شود. آثار چنین تغییراتی می تواند سریع و غیر قابل جبران باشد. امروزه انسان با ایجاد تداخل در چرخه کربن هوا موجب گرمتر شدن آب و هوای زمین شده است. در واقع در بسیاری از موارد مداخله انسان در امر توالی موجب به هم خوردن تعادل اکوسیستم می شود و آلودگی های زیادی ایجاد می کند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «اکولوژی چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر ۱۳۹۳ با شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۷-۲۲۱-۶ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.