سن تقویمی و سن زیستی چه تفاوتی با هم دارند؟

حتماً تا به حال با افرادی برخورد داشته اید که نسبت به سن شان پیرتر یا جوان تر به نظر برسند. در واقع همه افراد با سرعتی مشابه پیر نمی شوند. به همین دلیل برای انسان ها دو نوع سن تعریف می شود: سن تقویمی و سن زیستی.

• سن تقویمی: همانطور که از نامش بر می آید دقیقاً مشخص می کند که فرد چند سال و چند روز زنده بوده است. واضح است که سبک زندگی شما، میزان ورزش تان، وضعیت تغذیه تان و موارد مشابه روی تعداد روزها و ماه ها و سال هایی که زنده بوده اید، تاثیر ندارند.

• سن زیستی: بیان کننده این است که چقدر پیر به نظر می رسید. به سن زیستی، سن فیزیولوژیکی نیز گفته می شود که در آن عوامل مختلفی مانند رژیم غذایی، میزان تحرک و ورزش و عادات خواب تاثیر دارند.

ما دخالتی در نحوه پیر شدن مان نداریم، زیرا ژنتیک در این موضوع نقش اصلی را بازی می کند. اما بررسی های اخیر دانشمندان نشان داده که عوامل خارجی مانند رژیم غذایی، ورزش، استرس و اضطراب و سیگار کشیدن بر روند پیر شدن مان اثر گذارند. بسیاری از پیری شناس ها معتقدند که سن تقویمی به علت در نظر نگرفتن این عوامل، معیار مناسبی برای سنجش پیری افراد نیست.

تحقیقات نشان داده که تلومرها و فرآیند متیل دار شدن DNA نقش مهمی در روند پیر شدن دارند. تلومرها همان نوکلئوتیدهای انتهای کروموزوم ها هستند. آنها جلوی تخریب کروموزوم ها و ترکیب شان با کروموزوم های مجاور را می گیرند. در واقع این تلومرها هستند که سرعت پیر شدن و مردن سلول ها را تعیین می کنند. دانشمندان کشف کرده اند که در افراد مسن تر، طول تلومرها کوتاه تر است. پژوهشی نشان داده افرادی که تلومرهای کوتاه تری دارند، احتمال مردن شان در جوانی، ابتلا به بیماری ها و آشفتگی های عصبی بیشتر است. پژوهشی دیگر نشان داده که با داشتن زندگی سالم، می توان طول تلومرها را افزایش داد و در نتیجه روند پیر شدن را کندتر کرد.

محققان برای بررسی اثر متیل دار شدن DNA روی سن زیستی، بیش از 8000 نمونه از 51 نوع سلول و بافت متفاوت تهیه کرده و مشاهده کرده اند که در برخی از این بافت ها و سلول ها سن تقویمی و زیستی یکسان است و در برخی نه. این بررسی نشان داده که بعضی از بخش های بدن از سایر بخش ها سریع تر پیر می شوند. به عنوان مثال بافت های سینه از پیرترین بافت های بدن هستند، به شکلی که بافت های سینه سالم زنان ممکن است تا سه سال پیرتر از سایر بخش های بدن شان باشد. حال اگر این بافت های سالم کنار بافت های سرطانی قرار بگیرند، بطور میانگین 12 سال از سایر بخش های بدن پیرتر خواهند بود.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «سن تقویمی و سن زیستی چه تفاوتی با هم دارند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله امین بهره مند در مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.