منظور از چگالی چیست؟
چگالی یک شئی، جرم یا مقدار ماده ای است که در واحد حجم آن وجود دارد و معمولاً برحسب گرم بر سانتیمتر مکعب (g/cm3) بیان می شود. از آنجا که بیشتر مواد در اثر تغییر دما منبسط یا منقبض می شوند، چگالی آنها به دما نیز بستگی دارد. این مطلب خصوصاً درباره گازها (نظیر هوا) صادق است که با بالا رفتن دما، به مقدار قابل توجهی منبسط می شوند و بنابراین چگالی آنها کاهش می یابد.
بالون هوای گرم در هوا بالا می رود و به پرواز در می آید، زیرا چگالی هوای گرم درون آن از چگالی هوای سرد اطراف کمتر است. این مثالی از قانون شناوری است که بیان می دارد: «اگر چگالی یک جسم از چگالی یک سیال کمتر باشد، آن جسم در سیال شناور می شود.»
چگالی یک جسم جامد را می توان با اندازه گیری حجم و جرم آن و بدست آوردن نسبت این دو مقدار، محاسبه کرد. چگالی آب خالص، یک گرم بر سانتیمتر مکعب است. با کنترل چگالی یک سیال می توان دریافت که آن سیال خالص است یا چیز دیگری (نظیر آب) به آن اضافه شده است. مواد خالص، چگالی کاملاً مشخص و ثابتی دارند.
چگالی نسبی چیست؟
چگالی نسبی یک ماده که وزن مخصوص نیز نامیده می شود، چگالی آن نسبت به چگالی آب است. چگالی نسبی هر مایع را با استفاده از یک چگالی سنج بسیار دقیق و با توجه به ارتفاع شناوری این وسیله در مایع بدست می آورند. اینکه یک شئی شناور می شود یا نه، به چگالی نسبی آن بستگی دارد.
چگالی آب برابر یک است و بنابراین هر چیزی که چگالی آن بیش از یک باشد، در آب فرو می رود، و در مقابل، هر چیزی که چگالی آن کمتر از یک است، در آب شناور می شود. برای مثال زیردریایی را با پمپ کردن آب به درون یا بیرون آن و افزایش یا کاهش دادن چگالی نسبی به بالا یا پایین یک، کنترل می کنند.
چگالی سنج چیست؟
چگالی سنج دستگاهی است که چگالی نسبی یک مایع را اندازه گیری می گیرد. از این وسیله برای اندازه گیری شدت اسید در باتری های اتومبیل یا محلول های ضد یخ استفاده می شود. چگالی سنج در بالای مایع شناور می شود و هر قدر چگالی نسبی مایع پایین تر باشد، بیشتر در آن فرو می رود و سطح مایع روی ساقه آن درجه بالاتری را نشان می دهد. چگالی سنج طوری مدرج شده است که چگالی نسبی مایع نسبت به آب (با چگالی یک) را به نمایش می گذارد.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «منظور از چگالی چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب Kingfisher Science Encyclopedia، تالیف Catherine Headlam ترجمه محمود سالک از نشر Kingfisher Books، منتشر شده در ۱۹۹۱ با شابک ۹۷۸۰۸۶۲۷۲۸۵۳۳ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
