یخچال طبیعی چیست؟
به توده‌ای بزرگ از یخ در حال حرکت، یخچال طبیعی می‌گویند. یخچال‌ها در نواحی سردی که همیشه در آنجا برف وجود دارد تشکیل می‌شوند. در این نواحی، مقدار برفی که می‌بارد بیش از مقداری است که ذوب می‌شود. به همین دلیل هر سال مقداری برف به برف‌هایی که از سال‌های قبل مانده است، افزوده می‌شود. به این ترتیب پس از مدتی دره‌ها و شیارهای کوه پُر از برف می‌شوند و ضخامت برف در این نقاط به صدها متر می‌رسد.
انباشته شدن تدریجی برف موجب متراکم شدن برف‌های عمقی و قدیمی‌تر می‌شود و آنها را به یخ تبدیل می‌کند. به این ترتیب یخچال به وجود می‌آید.
انواع یخچال طبیعی
یخچال‌ها به دو نوع مختلف هستند:
- یخچال‌های دره‌ای
- یخچال‌های قطبی
در برخی از دره‌های کوهستانی که ارتفاع زیادی دارند، مقدار زیادی یخ وجود دارد. ضخامت این یخ گاه تا چند صد متر می‌رسد. به این رشته ضخیم و طویل یخ، یخچال می‌گویند. بزرگترین یخچال‌های دره‌ای در کوه‌های آلاسکا واقع هستند. طول این نوع یخچال‌ها بین 2 تا 100 کیلومتر متغیر است.
یخچال‌های قطبی در مناطق قطبی پدید می‌آیند. در این مناطق هوا بسیار سرد است و برف‌ها طی هزاران سال روی هم انباشته شده و به یخ تبدیل می‌شوند. این توده‌های عظیم یخ، یخچال‌های قطبی را به وجود می‌آورند. یخچال‌های قطبی معمولاً بسیار وسیع هستند، بطوریکه یخچال قطب جنوب، منطقه‌ای به وسعت ده میلیون کیلومتر مربع را فرا گرفته است. ضخامت یخ در برخی از نقاط این یخچال بیش از سه هزار متر است. در ایسلند، جزایر بزرگ اقیانوس منجمد شمالی و گرینلند نیز یخچال‌های بزرگی یافت می‌شود.
یخچال‌ها در اثر جاذبه زمین به حرکت در می‌آیند. یخچال‌های دره‌ای در شیب دره‌ها به طرف پایین حرکت می‌کنند و در اثر حرارت هوا به تدریج ذوب می‌شوند. یخچال‌های قطبی به سوی دریاها پیش می‌روند. وقتی یخچال به سطح آب می‌رسد، قطعات بزرگی از آن جدا شده و روی آب شناور می‌شود. به این یخ‌های عظیم شناور در آب، کوه یخ می‌گویند.
یخچال‌های کوچک روزانه فقط چند سانتیمتر حرکت می‌کنند. اما یخچال‌های بزرگ مثل یخچال گرینلند هر روز نزدیک به 30 متر جابجا می‌شوند.
منابع
- کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.
