چرا باید ایمپلنت دندانی بگذاریم؟

ایمپلنت دندانی در تمام دنیا به یک روش درمانی فراگیر و عادی برای جایگزینی دندان های از دست رفته تبدیل شده است. ایمپلنت های دندانی در واقع پاسخی است به یکی از قدیمی ترین نیازهای بهداشتی بشر در طول تاریخ یعنی جایگزینی دندان های از دست رفته.

چیزی که امروزه به عنوان ایمپلنت می شناسیم علم نوین ایمپلنت است که تقریباً از اواسط دهه 50 با تلاش های پروفسور برنمارک (Per-Ingvar Brånemark)، به دنیا معرفی شد. این پروفسور سوئدی، پزشک بود نه دندانپزشک. در واقع ایشان در زمینه جراحی ارتوپدی تخصص داشت و در اثر یک اتفاق متوجه شد که استخوان می تواند در اطراف فلز تیتانیوم شکل گرفته و فلز را محکم در محل خود ثابت نگه دارد. همین اتفاق ایده ای را به ذهن برنمارک آورد که شاید بتوان از این قابلیت در حفره دهان و برای جایگزینی دندان های از دست رفته، استفاده کرد. بدین ترتیب ایمپلنت های دندانی متولد شدند.

ایمپلنت در زبان انگلیسی به معنای کاشتن است و منظور ما از ایمپلنت دندانی کاشتن میله هایی فلزی از جنس تیتانیوم به جای دندان های از دست رفته است. در این مقاله شما می توانید با دلیل کاشت ایمپلنت دندانی آشنا شوید.

انتقال مهم

دندان ها جدا از نقش مهمی که در غذا خوردن و همینطور زیبا کردن صورت دارند با انتقال مستقیم نیروهای ناشی از جویدن به استخوان باعث حفظ استخوان فک در وضعیت مطلوب می شوند. بطورکلی هر عضوی از بدن که فعالیت نداشته باشد دچار تحلیل و ضعف می شود. استخوان ها هم چنین وضعیتی دارند و اگر به شکل مناسبی تحت نیروهای مختلف قرار نگیرند دچار ضعف می شوند. در استخوان فک این نیروها همان نیروهای ناشی از جویدن هستند که از طریق دندان ها به استخوان وارد می شود؛ بنابراین اگر دندان وجود نداشته باشد، استخوان فک تحلیل می رود.

دندان ها به هر دلیلی که از دست رفته اند (پوسیدگی شَدید، بیماری های پیشرفته لثه یا ضربه) باید هرچه زودتر و فعلاً ترجیحاً بوسیله ایمپلنت جایگزین شوند. در غیر این صورت به دلیل فقدان دندان، استخوان فک در نواحی بی دندان دچار تحلیل می شود. دندان های مجاور و مقابل ناحیه بی دندان به آن سمت حرکت می کنند و باعث درهم ریختگی ترتیب دندان ها می شوند. در این حالت گاهی بین دندان های جلوتر ناحیه بی دندانی فاصله می افتد و وضعیت ناخوشایندی در ظاهر فرد ایجاد می شود.

ثابت و متحرک

بطورکلی دو نوع پروتز برای جایگزینی دندان های از دست رفته وجود دارد: ثابت و متحرک.

پروتزهای متحرک همان دست دندان های کاملی هستند که شاید در دهان پدربزرگ و مادربزرگ ها دیده باشید. اگر هم بخشی از دندان ها از دست رفته باشند از پروتزهای متحرک تکه ای استفاده می شود. ایراد بزرگ این پروتزها این است که نیروهای ناشی از جویدن به جای عمق استخوان، به سطح استخوان و بافت نرم روی آن وارد می شوند و بعد از مدتی باعث تحلیل رفتن استخوان فک می شوند؛ بنابراین پروتز اصطلاحاً لق می شود. معمولاً این لقی باعث ایجاد زخم هایی روی مخاط شده که ممکن است در آینده به ضایعات خطرناکی تبدیل شوند.

نوع دیگر پروتزهای ثابت هستند. در پروتزهای ثابت دندان های دو طرف ناحیه بی دندانی تراشیده شده و یک پروتز یکپارچه روی این پایه ها قرار می گیرد که به آن بریج (پل) می گویند. قسمت وسط بریج شامل تاج دندان یا دندان های از دست رفته است که روی لثه ناحیه بی دندانی قرار می گیرد. بزرگترین ایراد پروتزهای ثابت تراش خوردن دندان های سالم دو طرف ناحیه بی دندانی است که بخصوص در قسمت جلو فک بالا برای اغلب بیماران قابل پذیرش نیست. ایراد دیگر آن، احتمال پوسیدگی دندان های پایه در زیر روکش است که به راحتی می تواند باعث از بین رفتن دندان های پایه شود.

بنابراین برای جایگزینی دندان های از دست رفته امروزه اولین و بهترین انتخاب ایمپلنت است. چون علاوه بر ظاهر دندان، عملکرد فیزیولوژیک دندان را هم بازسازی می کند و با انتقال نیروهای ناشی از جویدن به استخوان باعث جلوگیری از تحلیل استخوان می شود. در عین حال دندان های اطراف ناحیه بی دندانی نیز آسیب نخواهند دید.

کدام درمان بهتر است؟

پروتزهای روی ایمپلنت می تواند ثابت باشد یا متحرک. اینکه از کدام طرح درمان استفاده کنیم به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم ترین آنها وضعیت استخوان، سن بیمار، ناحیه بی دندانی و خواسته خود بیمار است. به عنوان مثال بیماری فقط از لقی پروتز متحرک خود شکایت دارد، ما با گذاشتن چند ایمپلنت و اتصال پروتز متحرک به آنها می توانیم گیر پروتز را به شکل قابل توجهی افزایش دهیم و جلوی تحلیل استخوان هم گرفته می شود؛ اما ممکن است همین بیمار بخواهد از پروتز ثابت استفاده کند یا اینکه بیماری باشد که یک تک دندان خود را از دست داده باشد. در این حالت با توجه به مقدار استخوان می توان از طرح درمان پروتز ثابت متکی بر ایمپلنت استفاده کرد.

درمان ایمپلنت چگونه انجام می شود؟

درمان ایمپلنت یک درمان دو مرحله ای است. در مرحله نخست لثه برش خورده و استخوان مرحله به مرحله با دریل سوراخ می شود. ایمپلنت داخل آن سوراخ قرار داده شده و لثه بخیه می شود. بعد بسته به نوع ایمپلنت و کیفیت استخوان باید مدتی صبر کنیم تا استخوان دور ایمپلنت شکل گرفته و آنها را محکم در برگیرد. در فک پایین این کار معمولاً 2 تا 2.5 ماه طول می کشد. در فک بالا این زمان بیشتر است و اغلب 3 تا 4 ماه طول می کشد.

بعد از گذشت این مدت، درمان های پروتزی آغاز می شود. بعضی اوقات و در شرایطی خاص می توان در همان جلسه جراحی و بلافاصله بعد از کار گذاشتن ایمپلنت ها پروتز را به بیمار تحویل داد به نحوی که بیمار با پروتز از مطب خارج شود، ولی این کار همیشه قابل اجرا نیست.

گاهی مقدار استخوان برای گذاشتن ایمپلنت کافی نیست. در این شرایط لازم است مقدار استخوان از دست رفته بازسازی شود. جراحی های وسیع بازسازی استخوان چند ماهی درمان را طولانی تر می کنند.

بایدها و نبایدها

بهداشت دهان

اگر بهداشت دهان خوب نباشد بهترین درمان ها هم با شکست روبرو می شوند. بیمار باید بطور منظم مسواک بزند و حتماً از نخ دندان یا در برخی موارد از مسواک های بین دندانی یا سوپر فلاس برای تمیز کردن زیر و کناره های ایمپلنت ها استفاده کند.

سیگار

سیگار کشیدن زیاد، شانس موفقیت ایمپلنت را کاهش می دهد. سابق بر این برای سیگاری های قهار درمان ایمپلنت منع تجویز داشت اما امروزه عقیده بر این است که افراد سیگاری بهتر است مدتی قبل از جراحی ایمپلنت سیگار را ترک کنند اما اگر نمی توانند آنها بطور کامل ترک کنند دست کم باید تا حد امکان کمتر سیگار بکشند تا ایمپلنت ها به مخاطره نیفتند. در زمانی که قرار است استخوان دور ایمپلنت شکل بگیرد بهتر است بیمار سیگار نکشد.

دیابت

اگر دیابت کنترل شده باشد مشکلی برای گذاشتن ایمپلنت وجود ندارد، اما اگر دیابت کنترل نشده باشد یعنی بیمار با سهل انگاری برای درمان اقدام نکرده باشد یا اینکه اصلاً دیابت غیر قابل کنترل باشد درمان ایمپلنت توصیه نمی شود.

شیمی درمانی و اشعه درمانی

اگر فک بیمار تحت درمان با اشعه است یا داروهای شیمی درمانی دریافت می کند، نباید تحت درمان با ایمپلنت قرار گیرد. البته اگر مدتی از خاتمه هر کدام از این موارد گذشته باشد و مشکل اولیه برطرف شده باشد با رعایت جوانب احتیاط می توان ایمپلنت گذاشت.

تضعیف دفاع بدن

در بیمارانی که به هر دلیلی سیستم ایمنی بدن شان تضعیف شده مثلاً لوسمی، ایدز، بیماری های خود ایمنی و… معمولاً درمان ایمپلنت توصیه نمی شود.

رژیم غذایی تدریجی

فرد بعد از دریافت پروتز نباید بلافاصله غذاهای سفت و سخت مصرف کند، بلکه باید ابتدا برای مدتی از غذاهای نرم استفاده کرده و بتدریج رژیم غذایی عادی خود را از سر بگیرد.

پاسخ به چهار سوال مهم

میزان موفقیت ایمپلنت چقدر است؟ آیا تا آخر عمر کار می کند؟

ایمپلنت هم ممکن است مثل یک دندان طبیعی از دست برود ولی شانس موفقیت آن بسیار بالا است. در مجموع حدود 96 درصد شانس موفقیت وجود دارد. اگر به نکاتی که در این مقاله به آنها اشاره شد بخصوص رعایت بهداشت و نکشیدن سیگار توجه شود، شانس موفقیت درمان افزایش می یابد.

از چه سنی و تا چه سنی می توان ایمپلنت گذاشت؟

پایین ترین سن زمانی است که سن رشدی بیمار تمام شده باشد. معمولاً از حدود سن هفده هیجده سالگی می توان ایمپلنت گذاشت ولی از آن طرف محدودیت سنی وجود ندارد. اساساً ایمپلنت درمانی برای افراد میانسال و مسن است.

چه افرادی می توانند این درمان را انجام دهند؟

این کار به صورت فردی و تیمی قابل انجام است. در حالت فردی یک دندانپزشک هر دو بخش درمان جراحی و پروتز را به تنهایی انجام می دهد، اما در حالت تیمی جراحی توسط یک دندانپزشک (معمولاً جراح دهان و فک و صورت یا جراح لثه) و درمان پروتز توسط دندانپزشک دیگری (معمولاً متخصص پروتزهای دندانی) انجام می شود؛ اما در هر دو صورت بیمار باید قبل از هر چیز با آگاهی کامل، دندانپزشکی را برای درمان ایمپلنت انتخاب کند که تبحر و مهارت کافی برای انجام این درمان داشته باشد.

سلامتی شما آرزوی ما است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چرا باید ایمپلنت بگذاریم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله علیرضا آشوری – دندانپرشک -، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.