برندگان نوبل اقتصاد 2020 چه دستاوردهایی داشتند؟

دو اقتصاددان آمریکایی به نام پل میلگروم (Paul Milgrom) و رابرت ویلسون (Robert B. Wilson) به دلیل مشارکت در نظریه حراج، برنده جایزه نوبل اقتصاد 2020 اعلام شدند. میلگروم و ویلسون که هر دو استاد دانشگاه استنفورد کالیفرنیا هستند، به دلیل یافته های نظری ارزشمندشان که باعث بهبود عملکرد حراج ها شده، برنده جایزه نوبل امسال شدند. این دو اقتصاددان همچنین قالب های حراج را برای کالاها و خدماتی طراحی کرده اند که فروش آنها به روش سنتی دشوار است، مانند فرکانس های رادیویی.

پیتر فردریکسون رئیس کمیته جایزه نوبل با اعلام نام نوبلیست ها گفت: «برندگان امسال در علوم اقتصادی کار خود را با نظریه ای بنیادین آغاز کرده و بعداً نتایج کار خود را در کاربردهای عملی که در سطح جهانی گسترش یافته، استفاده کرده اند. اکتشافات آنها برای جامعه بسیار سودمند است.» این دو اقتصاددان آمریکایی قالب های جدیدی را ابداع کرده اند که با آن می توان اشیاء متعدد مرتبط با یکدیگر را با شیوه ای به جز بالا بردن قیمت و به نحوی که به سود حراج گذار باشد، به حراج گذاشت.

در این مقاله شما می توانید با دستاورد محققان نوبل اقتصاد 2020 بیشتر آشنا شوید.

اهمیت نظریه حراج

جایزه نوبل اقتصاد هر سال به پژوهشگرانی اعطا می شود که تلاش های جدی و تاثیرگذار برای اعتلای سطح زندگی و رفاه مردم انجام داده اند. تراکنش های اقتصادی عموماً در بازارهای واقعی (مغازه) و مجازی (با استفاده از شبکه جهانی اینترنت) رخ می دهند. اما برخی از این تراکنش ها به مزایده گذاشته می شوند.

نحوه طراحی مزایده و انتخاب روش برای رسیدن به نتیجه، می تواند تاثیرات مهمی بر جامعه، مدیریت اقتصاد و نحوه پخش شدن درآمد ملی داشته باشد. به عنوان مثال شرایطی را تصور کنید که بخشی از دارایی ملی (مانند گستره موج های رادیویی که برای ارتباطات بی سیم، رادیوهای شهری موج FM و ارتباطات مخابراتی و اینترنتی استفاده می شوند) در آستانه واگذاری به بخش خصوصی است. این نوع واگذاری ها نه در بازار، بلکه در چهارچوب یک نوع مزایده رسمی صورت می پذیرند. بی دقتی در نحوه طراحی این نوع مزایدات، می تواند سبب فروش بخش زیادی از این دارایی ملی به یک شرکت خصوصی که نیازی به این امواج ندارد، و سپس فروش مجدد آنها به شرکت های ثانوی، که واقعاً به این امواج نیاز دارند، شود. چنین واقعه ای می تواند سود کلانی را نصیب شرکت اول کند، شرکتی که هیچ خدمتی را به عموم جامعه ارائه نداده است (نوعی رانت). از این رو، قوانین شفاف و درست، از جمله لازمه های مزایده های عمومی هستند.

مزایده و اهمیت اطلاعات

ساده ترین نوع مزایده، فرآیند خرید خانه است. در این مزایده، فروشنده قیمتی را در نظر دارد. تعیین کننده ترین عامل در راستای یافتن ارزش واقعی این ملک اطلاعات است. به عنوان مثال آیا لوله کشی و سیم کشی این خانه کاملاً سالم است و یا به زودی دچار مشکل خواهند شد؟ آیا ممکن است به زودی یک اتوبان در نزدیکی این خانه احداث شود؟ اگر پاسخ مثبت است، آیا سر و صدای این اتوبان برای ساکنین مزاحمت ایجاد خواهد کرد، و یا فاصله ای یک کیلومتری سر و صدا را متوقف کرده (برطرف شدن عامل منفی)، و دسترسی ساکنان را به شاهراه های اصلی شهر را سهولت خواهد بخشید (عامل مثبت)؟ تمام عوامل فوق در نحوه قیمت گذاری این ملک تاثیر خواهند داشت.

آنچه که در دانشگاه به عنوان علم اقتصاد تدریس می شود، اطلاعات را به اشتباه فراگیر فرض کرده و فرآیند تطبیق ارزش واقعی ملک و قیمت را فرآیندی ساده و اجتناب ناپذیر می پندارد. اقتصاد آکادمیک در این مورد نیز به آموزه های غلط روی آورده است.

بسیاری از محققان (از جمله جوزف استیگلیتز، برنده نوبل اقتصاد در سال 2001) سال ها پیش، به عدم تقارن در دسترسی به اطلاعات اشاره کرده بودند. این بدین معنا است که برنامه احداث یک اتوبان، که از نزدیکی خانه مفروض عبور می کند، ممکن است به اطلاع عموم نرسیده باشد. در صورتی که صاحب خانه از این موضوع بی اطلاع بوده ولی یکی از خریداران اطلاع داشته باشد، قیمت این معامله منعکس کننده ارزش واقعی این ملک نخواهد بود. این نوع خسارت ها، از جمله دلایل غیر قابل اعتماد بودن اقتصاد بازار آزاد (که اطلاعات را فراگیر فرض می کند) هستند.

ارائه پیشنهاد قیمت و بلای برنده

مدافعان اقتصاد بازار آزاد، ادعا می کنند که بازار آزاد، بهترین ساز و کار برای کشف ارزش واقعی کالاها و خدمات است. علاوه بر مورد فوق که نشان می دهد عدم تقارن در اطلاعات چگونه می تواند شکافی بین ارزش واقعی و قیمت بازار ایجاد کند، می توان به مورد دیگری نیز اشاره کرد. تصور کنید برای خرید منزل وارد یک مزایده شده اید. ارزش واقعی این ملک 750 میلیون تومان است. در نزدیکی این ملک، یک دبستان تاسیس شده و همسر شما این دبستان را برای آینده کودک خردسال شما مناسب می داند. بنگاه معاملات املاک به اطلاع شما می رساند که یک خریدار، پیشنهاد 750 میلیون تومان را به فروشنده ارائه داده، و طی روزهای آینده پنج مشتری دیگر که همگی کودک خردسال دارند از این ملک دیدن خواهند کرد. عکس العمل شما چیست؟

در بسیاری از موارد، خریداران به دلیل ترس از دست دادن فرصت مناسب، در فرآیند پیشنهاد قیمت دست پیش می گیرند و قیمت هایی فراتر از ارزش واقعی ملک ارائه می دهند. در نهایت، خریدار ملک مبلغی (احتمالاً) چندین میلیون تومان فراتر از ارزش واقعی ملک پرداخت خواهد کرد. او در این مزایده برنده شده، اما در حقیقت دچار ضرر نیز شده است. به پدیده ای که مسبب این نوع ضرر می شود، بلای برنده گفته می شود. لازم به ذکر است، این نوع مزایده به مزایده انگلیسی شهرت دارد.

تلاش برای نزدیک کردن نظریه به واقعیت

کمیته نوبل برای تشریح یکی از مهم ترین خدمات آقایان ویلسون و میلگروم، از مزایده برای فروش امواج رادیویی نام برده است. یکی موج رادیویی به خودی خود ارزشی ندارد. اما اگر یکی از پُر مخاطب ترین رادیوها در تهران این موج را خریداری کند، ارزش این موج در شهرهای استان البرز نیز روند صعودی خواهند داشت. برای مقابله با فرصت های رانتی و نیز پدیده بلای برنده، آقایان ویلسون و میلگروم، یک نوع مزایده جدید طراحی کردند که به مزایده چند دور همزمان شهرت یافت.

به گفته کمیته نوبل، کوشش های اولیه آقایان ویلسون و میلگروم، تلاش هایی بود برای رسیدن به یک نظریه منسجم که رفتار شرکت کنندگان متعدد در یک مزایده را در شرایطی که به علت عدم تقارن در دسترسی به اطلاعات هر شرکت کننده رفتار استراتژیک متفاوتی در پیش می گیرد، با استفاده از نظریه بازی ها، توضیح می دهد.

تلاش های این دو اقتصاددان، زمینه را فراهم کرد که دیگر محققان شاخه نظریه مزایده، انواع متفاوت و پیچیده تری از مزایدات را طراحی کرده، و این روش ها برای تخصیص امواج رادیویی، فروش برق، فروش گاز طبیعی و بسیاری موارد دیگر، در کشورهایی از جمله کانادا، نروژ، اسپانیا، بریتانیا، سوئد، فنلاند، آلمان و دیگر کشورها مورد استفاده قرار گرفته اند.

کمیته فدرال ارتباطات ایالات متحده آمریکا، پس از روی آوردن به نوعی از مزایده که محصول کار این دو محقق بود، حدود 120 میلیارد دلار به درآمد خود افزوده است، مبلغی که ممکن بود به شکل رانت در جیب یک شرکت واسطه برود، اما به شکل درآمد در اختیار یک نهاد ملی قرار گرفت.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «برندگان نوبل اقتصاد 2020 چه دستاوردهایی داشتند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا گزارش مجله دانستنیها، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.