برندگان نوبل ادبیات 2018 و 2019 چه دستاوردهایی داشتند؟

آکادمی سوئد جوایز نوبل ادبیات سال های 2018 و 2019 را با هم اعلام کرد. سال گذشته این جایزه بنا به مشکلات ایجاد شده در آکادمی سوئد به هیچ نویسنده ای اعطا نشده بود. همانطور که می دانید جایزه نوبل ادبیات به عنوان یکی از جوایز مطرح ادبی در سطح جهان شناخته می شود و هر سال نویسنده های زیادی برای بدست آوردن آن تلاش می کنند اما قطعاً سال 2019 برای نویسنده لهستانی و نویسنده اتریشی با نام های اولگا توکارچوک (Olga Tokarczuk) و پیتر هاندکه (Peter Handke) سال متفاوتی بوده است.

طبق جدیدترین اخبار منتشر شده از آکادمی جوایز نوبل؛ به این ترتیب نام اولگا توکارچوک نویسنده و شاعر 57 ساله لهستانی به عنوان برنده نوبل ادبیات سال 2018 و پیتر هاندکه شاعر 76 ساله اتریشی برنده نوبل ادبیات 2019 اعلام شد.

در این مقاله شما می توانید با این دو نویسنده بیشتر آشنا شوید.

توکارچوک لهستانی؛ موفق ترین نویسنده

اولگا توکارچوک، نویسنده، شاعر و روشنفکر لهستانی است؛ او به عنوان یکی از موفق ترین نویسندگان نسل خود شناخته می شود و در اصل می توان او را داستان نویس پیشرو نسل خود دانست، او در این سال ها به خاطر تخیلش مورد تقدیر منتقدان زیادی قرار گرفته است. همچنین او در سال گذشته به عنوان اولین نویسنده لهستانی برنده جایزه بین المللی بوکر و برنده جایزه نایک که مهم ترین جایزه ادبی لهستان است برای رمانی با نام پروازها انتخاب شد.

این رمان با طرز فکری فوق العاده به قلم تحریر درآمده و نظر همگان را به خود جلب کرده است. علاوه بر این لازم است بدانید که اولگا توکارچوک اولین نویسنده لهستانی است که تاکنون برنده جایزه بین المللی بوکر شده است. رئیس هیئت داوران برنده جایزه نوبل؛ او را نویسنده ای باهوش، خلاق و با استعداد ادبی بسیار توصیف کرد و رمان پروازها را رمانی خواند که به خوبی بخش هایی از قرن هفدهم را به دوران حاضر پیوند می زند.

همه اولگا را برای لحن اسطوره ای نوشته هایش می شناسند و برای تخیلاتش ارزش قائل هستند؛ او نه تنها می تواند با نوشته هایش شما را به دل تاریخ ببرد بلکه با قلمش قطعاً شما را جادو خواهد کرد؛ بطوریکه تا کتاب را به پایان نرسانید آن را زمین نمی گذارید. او فارغ التحصیل رشته روانشناسی از دانشگاه ورشو لهستان است و در کارنامه نویسندگی اش داستان های کوتاه و بلند زیادی دارد اما رمان پروازها چیز دیگری است و داستان عجیبی را با لحن اسطوره ای روایت می کند. او روانشناسی را نقطه الهام بخشی در کارهای ادبی اش می داند و همیشه از آن کمک گرفته است.

این نویسنده که از سوی کمیته نوبل شایسته دریافت این جایزه شد؛ 16 عنوان کتاب در کارنامه اش دارد که هر کدام از دیگری داستان محورتر و واقع گرایانه تر است.

در یک یادداشت کوتاه؛ آکادمی سوئد دلیل برنده شدن این جایزه از طرف اولگا را این گونه نوشت: «اولگا توکارچوک به دلیل بهره مندی از خیال پردازی در داستان هایش به همراه اشتیاق درونی و عبور از مرزهای تکرار زدگی در آثار مشابه ادبی در این سال ها و نگاهی خاص به زندگی در آثارش برگزیده شده است؛ راه های موفقیت برای ایشان همیشه دست یافتنی است.»

نوبل برای مدافع جنایت های جنگی

جایزه نوبل ادبیات سال 2019 در نهایت به پیتر هانکه نویسنده اتریشی رسید؛ انتخابی که می تواند جنجال ها و حاشیه های تازه ای را برای این جایزه ادبی به همراه داشته باشد. پیتر هاندکه، نمایشنامه نویس، داستان نویس و مترجم اتریشی است که پیش از این جوایز ادبی دیگری نظیر جایزه کافکا و جایزه گئورگ بوشنر را از آن خود کرده است.

این رمان نویس، نمایشنامه نویس، شاعر و مترجم در سال 2014 در مصاحبه با یکی از رسانه های اتریشی اظهار کرده بود: «جایزه نوبل ادبیات با تقدیس کاذب نویسنده، یک لحظه توجه و شش صفحه در روزنامه همراه می شود.» او بر این باور بود که جایزه نوبل ادبیات بالاخره باید منسوخ شود. جایزه نوبل، جایزه ای است که شما را اذیت می کند و آنگاه شما خود را اذیت می کنید چون به آن فکر می کنید. این بسیار بی ارزش است. البته این تنها باری نبوده که او جایزه نوبل را به سخره گرفته است. به همین منظور کمیته مسائل مربوط به جوایز نوبل، در استناد به این جایزه به پیتر هاندکه اذعان کرد که او گاهی باعث جنجال شده است و او را نمی توان نویسنده به معنای ژان پل سارتر دانست اما توانسته در بین آثار امسال بهترین اثر خود را ارائه دهد. درست است که هاندکه در بین همه مردم به خاطر کارهایی که تاکنون انجام داده، آنچنان محبوب نیست اما نمی توان از قدرت قلم او در خلق نمایشنامه ها گذشت.

آکادمی سوئد در بیانیه ای در مورد پیتر هاندکه گفت: «این نمایشنامه نویس و نویسنده 76 ساله اتریشی به دلیل آثاری اثرگذار که با نبوغ زبانی، به کاوش در حواشی، مرزها و ریزه کاری های تجربه انسانی دست زده» شناخته می شود.

به خوبی می دانیم که هاندکه در جنگ های یوگسلاو از حامیان صرب ها بود. همچنین در مراسم خاکسپاری اسلوبودان میلوشویچ، رئیس جمهوری سابق صربستان و یوگسلاوی فدرال سخنرانی کرد. هر چند که آقای میلوشویچ به نسل کشی و جرائم جنگی متهم بوده است اما اینها دلیلی بر انتخاب نکردن ایشان برای جایزه نوبل نمی شود.

منتقدان زیادی آکادمی نوبل را برای اهدای جایزه مقصر دانستند. اسلاوی ژیژک، فیلسوف و جامعه شناس اسلوونیایی گفت: «یک مدافع جنایت های جنگی جایزه نوبل را گرفته است.» جنیفر ایگن، رئیس سازمان قلم آمریکا گفت که بطور معمول کسی درباره تصمیمی که هیئت داوران گرفته اظهارنظر نمی کند اما در این مورد باید استثنایی وجود داشته باشد. او گفت: «ما با این تصمیم مخالفیم که نویسنده ای که با سرسختی جنایات جنگی مستند شده را زیر سوال می برد حق دارد به خاطر وسعت قلمرو زبانی و جوشش ایده های خود جایزه دریافت کند. در زمانه ای که ملی گرایی، شیوه رهبری مستبدانه و شیوع گسترده اطلاعات غلط از رونق برخوردارند، شایسته ادبیات چیز بهتری است.»

روزنامه واشینگتن پست هم به اهدای جایزه نوبل به هاندکه انتقاد کرد و نوشت: «پیروزی هاندکه باعث جر و بحث می شود. آکادمی سوئد که مصمم بود رسوایی اخیر را پشت سر بگذارد، احتمالاً وارد رسوایی جدید می شود.» اشاره واشینگتن پست به رسوایی بزرگ در آکادمی نوبل سوئد در سال گذشته است که به خاطر آن جایزه نوبل ادبیات به کسی تعلق نگرفت و به همین دلیل استثنائاً جایزه سال های 2018 و 2019 امسال به شکل همزمان اعلام شد. علاوه بر واشینگتن پست؛ ساشا ستانیشیچ، نویسنده آلمانی که در کودکی با پدر و مادرش از قتل عام ویشه گراد، واقع در بوسنی و هرزگوین، جان سالم به در برده، در توئیترش نوشت، جایزه نوبل به هاندکه «نشانه ای دیگر است دال بر اینکه تاریخ برای ما بی تفاوت است. نسل های دیگر به آن بپردازند. ما فعلاً به آن دسته از آدم ها پاداش می دهیم.» البته سخنگوی آکادمی سوئد در واکنش به انتقادهایی از این دست گفته است که وظیفه این نهاد نیست که کیفیت ادبی را در برابر افکار سیاسی بسنجد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «برندگان نوبل ادبیات 2018 و 2019 چه دستاوردهایی داشتند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا گزارش مجله دانستنیها، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.