چگونه از کلیه های خود مراقبت کنیم؟

نقش اصلی کلیه ها خارج کردن مواد زائد و مایعات اضافی از بدن است. این مواد زائد و مایعات اضافی از طریق ادرار از بدن خارج می شوند. فرآیند تولید ادرار شامل مراحل بسیار پیچیده دفع و جذب مجدد است. این روند برای حفظ تعادل پایدار مواد شیمیایی بدن ضروری است.

تنظیم نمک، پتاسیم و مواد اسیدی مورد نیاز بدن به عهده کلیه ها می باشد. همچنین کلیه ها هورمون هایی تولید می کنند که بر عملکرد سایر اندام ها تاثیر می گذارد.

کلیه ها کارخانه های شیمیایی قدرتمندی هستند که عملکردهای زیر را انجام می دهند:

• مواد زائد را از بدن خارج می کنند.
• داروها را از بدن خارج می کنند.
• میزان مایعات بدن را تعدیل می کنند.
• هورمون هایی ترشح می کنند که باعث تنظیم فشار خون می شود.
• نوع فعال ویتامین D را تولید می کنند، که باعث تقویت استخوان ها می شود.
• تولید گلبول های قرمز خون را کنترل می کنند.

بیماری های کلیوی قاتلان خاموش هستند و کیفیت زندگی فرد را کاملاً تحت تاثیر خود قرار می دهند. با این وجود چند راه آسان برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های کلیوی وجود دارد که در ادامه شما می توانید با آنها آشنا شوید.

تناسب اندام خود را حفظ کنید و فعالیت داشته باشید.

تناسب اندام در کاهش فشار خون به شما کمک می کند؛ بنابراین ریسک ابتلا به بیماری های مزمن کلیوی را کاهش می دهد.

سطح قند خون خود را تحت کنترل داشته باشید.

تقریباً نیمی از افرادی که به دیابت مبتلا هستند مشکلات کلیوی دارند. بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید بطور مداوم آزمایش بدهند تا عملکرد کلیه ها بررسی شود. در صورت تشخیص زود هنگام، می توان از بروز مشکلات کلیوی در اثر دیابت پیشگیری کرد و یا آن را به حداقل رساند. کنترل قند خون به کمک پزشک یا داروساز بسیار حائز اهمیت است.

فشار خون خود را کنترل کنید.

اگرچه بسیاری از مردم می دانند که فشار خون بالا باعث سکته مغزی یا قلبی می شود، اما عده کمی می دانند که فشار خون بالا شایع ترین علت مشکلات کلیوی نیز می باشد. سطح فشار خون نرمال تا 120/80 میلیمتر جیوه می باشد. اگر فشار خون بین این سطح و 129/79 اضافه شد، فشار خون افزایش یافته محسوب می شود، باید در سبک زندگی و رژیم غذایی خود تغییراتی اتخاذ کنید. در سطح 130/80 و بالاتر، شما باید در مورد خطرات احتمالی با پزشک خود صحبت کنید و مرتباً فشار خون خود را کنترل کنید. در صورتی که فشار خون بالا با عوامل دیگری همچون دیابت، کلسترول بالا و بیماری های قلبی – عروقی همراه باشد، احتمال آسیب به کلیه ها بسیار افزایش می یابد.

غذای سالم مصرف کنید و وزن خود را کنترل نمایید.

با مصرف غذای سالم و حفظ وزن می توانید از بیماری های قلبی و سایر شرایط وابسته به بیماری های مزمن کلیوی جلوگیری کنید.

میزان نمک مصرفی خود را کاهش دهید.

میزان نمک توصیه شده کمتر از دو گرم در روز است. برای کاهش مصرف نمک، از خوردن غذاهای فوری و فرآوری شده و افزودن نمک اضافی به غذا تا حد امکان خودداری کنید. اگر خودتان غذا را طبخ کنید، بهتر می توانید میزان مصرف نمک را کنترل کنید. برای داشتن رژیم سالم که برای سلامت کلیه ها نیز مفید باشد می توانید با پزشک خود مشورت کنید.

میزان کافی از مایعات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

اگرچه مطالعات بالینی در مورد میزان روزانه مصرف آب و سایر مایعات مورد نیاز بدن به توافق نرسیدند، اما طبق یک باور سنتی در این زمینه، نوشیدن 1.5 تا 2 لیتر آب در روز توصیه می شود.

بر اساس نظر محققان استرالیایی و کانادایی، مصرف زیاد مایعات، سدیم، اوره و سموم را از کلیه ها پاک می کند و ریسک بیماری های مزمن کلیوی را به شدت کاهش می دهد. محققان اعلام کردند نتایج بدست آمده، طرفدار مصرف بیش از حد مایعات که منجر به برخی عوارض جانبی می شود نیست؛ اما افزایش متعادل مصرف مایعات تا حدود دو لیتر در روز مانع از کاهش عملکرد کلیه ها می شود.

به یاد داشته باشید که میزان آب مصرفی روزانه برای هر فرد ثابت نیست و به عوامل مختلفی از جمله جنسیت، میزان فعالیت بدنی، شرایط آب و هوایی، شرایط سلامتی، بارداری و شیردهی بستگی دارد. به علاوه، به افرادی که سنگ کلیه دارند توصیه می شود روزانه 2 تا 3 لیتر آب مصرف کنند تا احتمال تشکیل سنگ جدید کاهش یابد.

سیگار نکشید.

سیگار کشیدن میزان جریان خون به کلیه ها را کاهش می دهد. وقتی خون کمتری به کلیه ها برسد دیگر نمی توانند به درستی عمل کنند.

از مصرف مداوم داروهای بدون نسخه خودداری کنید.

اگر داروهای رایج مانند داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی بطور مرتب مصرف شوند، به کلیه ها آسیب می رسد. از جمله این داروها می توان ایبوپروفن را نام برد.

اگر مشکل کلیوی خاصی ندارید و تنها در مواقع ضروری از این نوع داروها استفاده می کنید، جای نگرانی وجود ندارد. اما اگر از دردهای مزمن مثل آرتروز، کمردرد و… رنج می برید با پزشک در این مورد مشورت کنید تا روش مناسبی برای کنترل درد بدون آسیب به کلیه ها پیدا کنید.

اگر یک یا چند یک از عوامل خطر زیر را دارید، حتماً برای بررسی عملکرد کلیه ها اقدام کنید:

• دیابت دارید،
• فشار خون دارید،
• اضافه وزن دارید،
• والدین یا یکی از اعضای خانواده تان به بیماری های کلیوی مبتلا است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چگونه از کلیه های خود مراقبت کنیم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقالات Kidney Care UK و World Kidney Day ترجمه شده توسط مجله سلام سلامت، به عنوان منابع اصلی مورد استفاده قرار گرفته اند.