با سبز قبای هندی آشنا شوید

تیره سبز قباییان (Coraciidae) در ایران دو گونه دارد: سبز قبای اروپایی و سبز قبای هندی. سبزه قباییان پرندگانی خوش آب و رنگ هستند که در دید اول توجه شما را به خود جلب می‌کنند. این پرنده در زبان انگلیسی Roller خوانده می‌شود که به معنای غلتک نقاشی و رنگ آمیزی است. علت این نامگذاری هم پروازهای منحصر به فرد نمایشی خیره کننده این پرنده است که در فصل زادآوری از خود به نمایش می‌گذارد.

سبز قبای هندی (Indian Roller یا Coracias Benghalensis) در بسیاری از مناطق دنیا از جمله ایران یافت می‌شود. پراکنش این گونه وسیع است بطوریکه از غرب آسیا تا هندوستان می‌توان آن را مشاهده کرد. این پرنده در هندوستان در ایالت‌های کارناتاکا، آندرا پرادش، بیهار و اوریسا به عنوان یک نماد شناخته می‌شود. از این پرنده در افسانه‌های هندی نیز بسیار یاد شده است. سبز قبای هندی در ایران بومی و فراوان است و بیشتر هم در مناطق جنوبی کشور دیده می‌شود.

در این مقاله شما می‌توانید با سبز قبای هندی آشنا شوید.

چگونه سبز قبای هندی را تشخیص دهیم؟

سبز قبای هندی یک پرنده کوچک جثه اما در عین حال قوی است. وزن این پرنده تنها 90 گرم است. طول آن تقریباً 26 تا 27 سانتیمتر است و پرنده نر و ماده هر دو به یکدیگر شبیه هستند و نمی‌توان آنها را به راحتی تشخیص داد.

غالب بودن رنگ قهوه‌ای در این پرنده یکی از راه‌های تشخیص آن از سبز قبای اروپایی است. تاج این پرنده و قسمت انتهایی بدن به رنگ آبی فیروزه‌ای است اما در هنگام پرواز ترکیب شگفت زده‌ای از رنگ‌های بال و پرش را به نمایش می‌گذارد. اندکی از بالای گلوی این پرنده در حالت نشسته، سفید و بقیه گردن به رنگ قهوه‌ای است و ناحیه زیر تنه هم به رنگ آبی فیروزه‌ای دیده می‌شود. دم این پرنده، آبی روشن و رنگ بال‌ها در قسمت مرکزی به سبز تیره متمایل است. نوک سبز قبای هندی هم به نسبت کلفت و به رنگ قهوه‌ای سیاه و در قسمت جلو قلاب مانند است.

رفتارهای منحصر به فرد

این پرنده عادت دارد که روی تک درختان خشک یا حتی روی سیم‌های برق بنشیند. بندرت دیده شده که سبز قباهای هندی به صورت گروهی پرواز کنند و بیشتر به صورت تک دیده می‌شوند. اما واقعیت این است که آنها گروه‌های خانوادگی دارند و با یکدیگر با اصوات و آواهای خاصی ارتباط برقرار می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد در این پرنده، نحوه حمام کردن آن است که معمولاً به صورت شیرجه مستقیم در آب است. سبز قباهای هندی عادت دارند که از ارتفاع زیاد و به صورت ناگهانی به داخل آب شیرجه می‌زنند. در گذشته تصور می‌شد که این رفتار به دلیل صید ماهی است اما امروزه پرنده‌شناسان این رفتار را نوعی آب تنی توصیف می‌کنند.

سبز قبای هندی یک پرنده شکارگر است و از هر نوع حشره، خزنده، شب پره و گاهی حتی از قورباغه‌ها هم تغذیه می‌کند. قورباغه‌ها در رژیم غذایی این پرنده جایگاه خاصی دارند و از آنها به عنوان غذای مطلوب این گونه یاد شده است.

این پرنده ترجیح می‌دهد که لانه‌اش را در سوراخ درختان و مکان‌هایی مشابه آن بسازد. به عنوان مثال حفره‌های ساختمان‌های سکونتگاه‌های انسانی از جمله مکان‌های مورد علاقه این پرنده هستند. سبز قبای هندی بیشتر در مناطق باز با بوته‌ها و درخت‌های پراکنده، زمین‌های کشاورزی و نخلستان‌ها مشاهده می‌شود.

سبز قباهای هندی از نظر رفتاری بالاخص از نظر چگونگی تغذیه و انتخاب زیستگاه شبیه بوجانگاهای سیاه (Black Drongo یا Dicrurus Macrocercus) هستند. بوجانگای سیاه یک گنجشک‌سان آسیایی کوچک است که از نواحی قاره‌ای جنوب آسیا تا جنوب غربی ایران پراکنش دارد.

این پرنده را در کشورهای هندوستان، شرق سریلانکا، جنوب چین و اندونزی هم می‌توان مشاهده کرد. یکی از مهم‌ترین روش های تشخیص این پرنده، شکل دم آن است که گویی از قسمت وسط شکافته شده است.

بوجانگای سیاه بیشتر بواسطه رفتارهای تهاجمی‌اش در برابر پرندگان بزرگتر مانند کلاغ شناخته می‌شود اما جالب اینجا است که نسبت به پرندگان کوچکتر کمتر این حالت تهاجمی را دارد و به آنها اجازه می‌دهد که در فاصله مشخصی از لانه‌اش، لانه‌سازی کنند.

یکی دیگر از ویژگی‌های سبز قباهای هندی، علاقه مفرط آنها به زمین‌های کشاورزی است. تحقیقات نشان می دهد که به ازای هر کیلومتر مربع از زمین‌های کشاورزی در هندوستان، دست کم 50 سبز قبای هندی یافت می‌شود.

آنها ترجیح می‌دهند که در قسمت‌های مرتفع (بین 3 تا 10 متر) بنشینند و اطراف را نظاره کنند. یکی از تهدیدات آنها در هندوستان، برخوردهای تصادفی‌شان با ماشین‌ها گزارش شده است. چرا که عادت دارند در نزدیکی جاده‌ها و روی سیم‌های چراغ بنشینند تا بتوانند با کمک نور لامپ چراغ برق در شب شکار کنند غافل از اینکه این همجواری با جاده‌ها می‌تواند مرگبار باشد.

سالانه تعداد زیادی از سبز قباهای هندی بر اثر برخورد تصادفی با ماشین‌ها تلف می‌شوند.

بیشتر بدانید…