چگونه با فرد عزادار برخورد کنیم؟
گاهی پیش خود فکر می کنیم وقتی فردی یکی از عزیزانش را از دست می دهد، چگونه باید با او برخورد کنیم؟ چه حرفی بزنیم و از بیان چه واژه هایی بپرهیزیم؟
در این مواقع، دلداری دادن فرد بی قرار و ناآرام کاری دشوار است، به ویژه اگر یکی از افراد نزدیکش را از دست داده باشد، کنار آمدن با موضوع دشوارتر می شود. با این همه، مرگ هم بخشی از زندگی است. حالا روند پذیرش آن و بازگشت به زندگی عادی در مورد افراد مختلف متفاوت است.
شما می توانید در ادامه چند توصیه را مطالعه نمایید که نشان می دهد در مقابل فرد داغدار چگونه رفتار کنید تا او با این غم بهتر کنار بیاید و از مرحله سوگواری عبور کند.
فردی که عزیزی را از دست داده، در مراحل اولیه سوگواری بطور ناخودآگاه از مکانیزم دفاعی استفاده می کند تا از این غم فرار کند. اولین مکانیزمی که در سوگواری از آن استفاده می شود، انکار است. زمانی که یک واقعیت بیرونی آنقدر ناگوار باشد که آدمی نتواند با آن روبرو شود، در آن صورت ممکن است وجود آن را انکار کند. در این مرحله، فرد نمی تواند مرگ را باور کند و کلماتی مانند نه، غیر ممکن است، امکان ندارد و مانند آن را به کار می برد و نمی تواند واقعیت را بپذیرد. سپس فرد وارد مرحله ای می شود که اطرافیان و محیط را سرزنش می کند و حتی ممکن است با سایرین درگیر شود و بعد خودش را سرزنش کند. در نهایت به سمت یاس و ناامیدی پیش می رود و تا مدتی علائم افسردگی در او دیده می شود که می تواند با کاهش اشتهاء، اختلال در خواب، شل و افتاده شدن شانه ها، راه رفتن بطور خمیده، منقطع شدن تنفس و مانند آنها همراه باشد. فرد داغ دیده در آخر، وارد مرحله پذیرش شده و این اتفاق را می پذیرد، سعی می کند با آن کنار بیاید و به دنبال راه حل هایی می گردد تا اثرات مخرب ناشی از واقعه دردناک زندگی اش را کاهش دهد و در نهایت این اثرات را از بین ببرد. اگر در هر مرحله، فرآیند سوگواری مختل شود یا مانعی در این مسیر به وجود آید، سوگواری به تاخیر می افتد یا مزمن می شود.
سوگواری طبیعی چقدر طول می کشد؟
بطورکلی مواجه با سوگ و مدت زمان بازگشت به زندگی روزمره در افراد مختلف، متفاوت است و به خصوصیات فردی، جنسیت، وضعیت روحی و مانند آن بستگی دارد. سوگواری تا سه الی چهار هفته طبیعی است. البته در مورد برخی افراد ممکن است تا سه یا چهار ماه هم ادامه داشته باشد. اما اگر بیشتر از این باشد، جنبه افسردگی به خود می گیرد. از سوی دیگر، شدت غم و اندوه هم موضوع مهمی است. اگر اطرافیان متوجه شدند که شدت سوگ از حد طبیعی بیشتر است می توانند به فکر روان درمانی باشند.
خود فرد هم باید این تفکر را داشته باشد که مرگ حق است، همه می میرند و سوگواری برای همه آدم ها وجود دارد. با این طرز فکر، می تواند خودش را تسکین دهد. در فرهنگ ما ایرانی ها، فرآیند سوگواری در مدت 40 روز طبیعی است. بعد از آن، فرد باید به زندگی طبیعی برگردد و به فعالیت های روزانه بپردازد. حتی در حین سوگواری هم بهتر است بعضی کارها مانند پذیرایی از مهمان ها و مانند آن را خودش به عهده بگیرد. البته بعد از 40 روز هم رفتن سر خاک، خواندن نماز و دعا برای فرد از دست رفته و مواردی از این نوع همچنان ادامه دارد ولی به تدریج کمتر می شود.
حمایت اطرافیان
زمانی که فرد، عزیزی را از دست می دهد که به او وابستگی دارد، بهترین کار این است که اطرافیان به شیوه های مختلف از او حمایت کنند. این حمایت ها جنبه های مختلفی دارند.
- یکی از آنها حمایت عاطفی است. در چنین شرایطی، اطرافیان باید به این فرد بیشتر محبت کنند.
- مورد دیگر، حمایت های ارزشی است. بطور مثال اطرافیان و همسر این فرد می توانند درباره جنبه های مثبت فرد از دست رفته یا رفتارهای خوبی که فرد سوگوار با او داشته صحبت کنند. اگر او مادرش را از دست داده، می توانند به او بگویند که تو برای مادرت فرزند خوبی بودی و به او کمک می کردی، موجب دردسرش نشدی یا جملاتی مانند اینکه مادرت عمر با عزتی داشت، فرزندان خوبی تربیت کرد و…
- حمایت دیگری که اطرافیان می توانند انجام دهند این است که فرد عزادار را تنها نگذارند و با او بیشتر رفت و آمد کنند. بهتر است این افراد کسانی باشند که این فرد تمایل رفت و آمد با آنها را داشته باشد و بدین ترتیب تنوعی در زندگی اش ایجاد شود. پیاده روی در هوای آفتابی هم به تغییر شرایط و بهبود خلق و خوی فرد عزادار کمک می کند. حتی اگر مایل نیست و ترجیح می دهد در خانه بماند، به بهانه ای او را تشویق کنید که کمی تحرک داشته باشد. این فعالیت ها زمینه بروز افسردگی را از بین می برند.
- حمایت اطلاعاتی هم کار دیگری است که در مورد شخص عزادار باید انجام شود. به این معنی که باید به او بگویند بیماری و کهولت سن برای همه پیش می آید و مرگ حق است. جسم تحمل درد و بیماری را ندارد و نمی تواند دوام بیاورد. با انجام این رفتارها احساس گناهی که ممکن است در فرد ایجاد شود، کاهش می یابد و او می فهمد عواملی چون بیماری موجب مرگ شده و خودش مقصر نیست.
از سوی دیگر لازم نیست همسر یا سایر اطرافیان صحبت خاصی با فرد انجام دهند یا پا به پای او گریه کنند، همین که حمایت داشته باشند و کمی بیشتر از معمول به او توجه و محبت کنند کافی است. البته نباید در این رابطه زیاده روی کرد، زیرا فرد داغ دیده خودش باید مشکل را حل و این مصیبت را تحمل کند.
اشتباهات رایج
از اشتباهات رایجی که ممکن است بعضی از اطرافیان انجام دهند، این است که ممکن است از فرد داغدار بخواهند گریه نکند. این کار می تواند مشکلاتی را ایجاد کند. در واقع، فرد عزادار باید در تمام مراحل سوگواری شرکت کند و شاید بهتر باشد که خودش عزیز از دست رفته را داخل قبر بگذارد تا مسئله برایش حل شود. از اشتباهات دیگر، صحبت اطرافیان درباره کوتاهی یا قصور فرد است و اینکه جنبه های منفی فرد از دست رفته را عنوان کنند که این صحبت ها به بدتر شدن شرایط دامن می زند.
در صورتی که فرد دچار کم خوابی یا پر خوابی شده و اشتهای او مختل شود، یا بعد از طی شدن دوران سوگواری نتواند ادامه تحصیل دهد یا سر کار برود، چنین حالتی غیر طبیعی است. گریه نکردن فرد هم عادی نیست. این حالت هم روند فرآیند سوگواری را تحت تاثیر قرار می دهد و مشکلات مزمنی را به همراه دارد. در صورتی که روال عادی زندگی فرد بر هم بخورد و نتواند به جریان معمول زندگی برگردد، بهتر است با روانشناس یا مشاوری، مشورت کنید. این احتمال وجود دارد که برای درمان تجویز دارویی هم لازم باشد که مصرف چنین داروهایی باید با نظر روان پزشک باشد.
[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]
مقاله علمی و آموزشی «چگونه با فرد عزادار برخورد کنیم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله کلینیک تندرستی و سلامت مجله زندگی ایده آل به قلم آناهیتا درودیان، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده گرفته است.
[/toggle]
