بارورسازی ابرها چگونه انجام می شود؟
معمولاً هر وقت که حرف خشکسالی و کم آبی به میان می آید، بارورسازی ابرها یکی از اصلی ترین گزینه هایی است که به ذهن می رسد. بارورسازی یکی از روش های خوب برای افزایش باران در یک منطقه است، اما برای اینکه کارآیی خوبی داشته باشد، باید یکسری اصول و قواعد را رعایت کرد. مسائل بسیاری در بارور شدن ابرها موثر هستند که دانشمندان با بررسی آنها باید بتوانند بهترین زمان و مکان را برای اجرای پروژه شان انتخاب کنند.
در این مقاله شما می توانید با نحوه و چگونگی بارورسازی ابرها و مزایا و معایب علمی اینکار آشنا شوید.
بارورسازی از حوالی دهه 1350 خورشیدی در ایران به عنوان یک راه حل برای مبارزه با خشکسالی جدی گرفته شد. در اواخر این دهه یک شرکت کانادایی ایستگاه های زمینی سوزاندن پروپان که ماده اولیه برای تولید نقره یدید را فراهم می کند، در چند بخش کوهستانی از کشورمان راه اندازی کرده بود. این پروژه سال ها متوقف شد تا اینکه از سال 1377 و با ورود کارشناسانی از روسیه این فناوری مجدد در ایران پیاده شد. از سال 1377 تا 1386 برنامه هایی برای آموزش، انتقال فناوری و تجهیزات اجرا شد.
موارد مورد استفاده در فرآیند بارورسازی
موارد مورد استفاده در فرآیند بارورسازی به اقلیم هر منطقه و شرایط ابر بستگی دارد. در ایران عموماً با تزریق یدید به داخل ابر یا اطراف آن اینکار را انجام می دهند. استفاده از این ماده، در ابرهای سرد که درجه حرارت شان کمتر از صفر درجه سانتیگراد است، کاربرد دارد. برای بارور کردن ابرهای گرم که دمایشان بالاتر از صفر درجه سانتیگراد است، از مواد جاذب رطوبت مانند نمک طعام استفاده می شود.
در بارورسازی چه کاری انجام می شود؟
برای اینکه قطره های کوچک آب (قطرک ها) در ابر بتوانند ببارند، باید حاوی ذرات آئروسل (Aerosol) یا هسته های یخ ساز باشند. ذرات گرد و غبار، باکتری هایی که بطور طبیعی در جنگل ها و باغ ها روی درختان وجود دارند، نمک دریا و… جزء ذرات آئروسل هستند که اگر وجود نداشته باشند، آب حتی در دمای 20 درجه زیر صفر هم یخ نمی زند. نقره یدیدهایی که به داخل ابر تزریق شده باشند، به این قطره ها کمک می کنند که یخ بزنند. در این وضعیت، قطره های آب در کنار کریستال یخی قرار می گیرند و باعث بارش می شوند.
چرا قطره های آب در ارتفاع زیاد یخ نمی زنند؟
هر چقدر ارتفاع بیشتر می شود، معمولاً هوا هم سردتر می شود. این مسئله را به تجربه و در زمان کوهنوردی در ارتفاع بالا که همیشه پُر از یخ و برف است، دیده ایم. معمولاً هم در فصل های سرد سال، دما به زیر صفر درجه سانتیگراد می رسد. با وجود این، در بسیاری از مواقع آب در ارتفاع زیاد حتی با وجود اینکه دما بسیار پایین است، یخ نمی زند. دلیلش این است که آب برای یخ زدن به جز دما به عوامل دیگر هم وابسته است. گرد و غبار، نمک سطح دریا و بعضی باکتری ها جزء عواملی هستند که اگر در قطره آب وجود داشته باشند، به یخ زدن آن کمک می کنند. نقره یدید هم دقیقاً حکم ناخالصی را برای قطره ها دارد و کمک می کند که آنها راحت تر به کریستال یخ تبدیل شوند.
بارورسازی چه زمانی جواب می دهد؟
هدف اصلی و مهم بارورساز، اضافه کردن هسته های یخ ساز به ابر است. اما زمان اجرای این برنامه هم بسیار مهم است، چون این عملیات پیچیده به فاکتورهایی مانند سرعت اجرا، سرعت و جهت وزش باد، فصل و شرایط محیطی وابسته است. اگر همه این شرایط مهیا باشند و به بهترین شکل، ساماندهی شده باشند، بارش در بهترین حالت حدود 15 درصد افزایش پیدا می کند.
بارورسازی باید روی ابر پیاده شود. با این حساب، از ابتدا باید ابری وجود داشته باشد تا بتوان چنین پروژه ای را روی آن پیاده کرد. در مناطقی که ابرناکی کمی داشته باشند، نمی توان این روش را انجام داد. کویرهای یزد و کرمان یا مناطقی از خراسان جنوبی بطور طبیعی زمان ابرناکی کمتری نسبت به سایر مناطق ایران دارند و احتمال موفقیت پروژه های بارورسازی در آنها کم است.
بعضی از مخالفان بارورسازی می گویند اضافه کردن ناخالصی می تواند به ضرر محیط زیست باشد و روی وضعیت زندگی جانوران و گیاهان در بلندمدت تاثیر منفی بگذارد. در مقابل موافقان با بارورسازی می گویند ماده ای که به ابر تزریق می شود، چند کیلو در چندین کیلومتر مربع است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «بارورسازی ابرها چگونه انجام می شود؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله اشکان خسروپور در مجله دانستنیها، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
