نکات مهم در تغذیه حجاج

معمولاً برنامه و الگوی تغذیه در دوره یک ماهه حج با تغییرات اساسی همراه است. احتمال دارد میزان غذای مصرفی حجاج بیشتر از حد معمول شود و بسیاری از خوراکی هایی که در گذشته از آنها پرهیز می کردند به فراوانی در اختیارشان قرار بگیرد و یا دچار اضافه وزن شوند.

مصرف ناصحیح مواد غذایی و الگوی نامناسب غذایی در این دوران می تواند سلامت حجاج را به خطر انداخته و همچنین بر انجام مناسک و اعمال حج تاثیر بگذارد. از آنجا که در اکثر ساعات روز حجاج با هوای گرم روبرو هستند، یکسری توصیه های عمومی وجود دارد که زائران باید به آنها توجه داشته باشند. در این مقاله شما می توانید با نکات مهم تغذیه حجاج آشنا شوید.

آنتی اکسیدان ها که گروهی از مواد غذایی هستند که صدمه های ناشی از تخریب اشعه ماوراء بنفش خورشید در این شرایط خاص آب و هوایی را جبران می کنند، توصیه می شوند. بنابراین مصرف آب هویج به دلیل وجود فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها و ویتامین A، در این نوع سفرها توصیه می شود. در ضمن، سلنیوم نیز که در برخی از آجیل ها کمابیش وجود دارد هم برای این شرایط مناسب است.

توصیه می شود غذاهای سرد را انتخاب کنید. مطالعات نشان داده اند که در این نوع سفرها مصرف غذاهایی که طبع سرد دارند فعالیت غدد عرق را بیشتر می کنند و باعث گشادی عروق در سطح پوست و خنکی بدن می شوند، بهتر و لذتبخش تر هستند. از جمله این غذاها می توان به غذاهای دریایی، سیر، ماست و خیار و دوغ با مقدار کمی نمک که تامین کننده املاح بدن است، اشاره کرد. بهتر است در این فصل به جای گروه کربوهیدرات ها بیشتر از سبزیجات استفاده کنید و میزان مصرف پروتئین و چربی را در حد استاندارد نگه دارید. دریافت ویتامین C خود را افزایش دهید. ویتامین ث در متابولیسم بدن برای حفظ مخاط غشاء پوست و کلاژن سازی ضروری است.

به دلیل آب و هوای گرم و آسیبی که در اثر اشعه ماوراء بنفش به پوست می رسد، نیاز بدن به ویتامین ث بیشتر می شود.

یبوست

یکی از مشکلات شایع که در میان زائرین و مسافران دیده می شود، یبوست می باشد. در طول حج به دلیل کاهش مصرف سبزیجات، صیفی جات و یا افزایش مصرف نان های بدون سبوس، کاهش تحرک بدنی، دریافت ناکافی مایعات و نیز مصرف نوشابه ها و چای غلیظ این مشکل زیاد دیده می شود.

برای پیشگیری از بروز یبوست توصیه می شود زائرین بطور منظم روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشند. علاوه بر این آلو و انجیر نیز به همراه داشته و روزانه حدود 10 عدد از آنها را میل کنند و یا آلو و انجیر را در آب خیسانده و همراه با آب میل نمایند.

اسهال

برخی از افراد طی سفر دچار اسهال می شوند. توجه داشته باشید که در جریان اسهال باید مصرف مواد پُر فیبر کاهش پیدا کند. مصرف مواد غذایی نظیر سیب و موز می تواند مفید واقع شود. همچنین مصرف آب و مایعات فراوان جهت جبران مقادیر از دست رفته بسیار حائز اهمیت می باشد. مصرف ماست و پرهیز از چای پُر رنگ، قهوه، نوشابه های گازدار، آب میوه های مصنوعی و غذاهای چرب و ادویه دار نیز توصیه می شوند. مصرف سوپ سبزیجات و آب گوشت از جهت تامین املاح و مواد مغذی اثرات سودمند بسیاری دارد.

قند خون

طی سفر حج ممکن است مصرف شیرینی جات و شکر افزایش پیدا کند. این مسئله بخصوص در افراد دیابتی ممکن است ایجاد مشکل کند. دیابتی ها باید حتماً پیش از عزیمت، پزشک کاروان را در جریان بیماری شان قرار دهند تا درباره رژیم درست غذایی آنها را راهنمایی کند. افراد دیابتی باید در نظر داشته باشند که باید دور مواد غذایی مانند انواع نوشابه های گازدار، آب میوه ها و مربا را خط بکشند و به جای نوشابه، دوغ مصرف کنند. دیابتی هایی که تحت درمان با انسولین یا داروهای پایین آورنده قند خون هستند، لازم است هنگام انجام مناسک حج مواد قندی به همراه داشته باشند تا در صورت احساس افت قند خون از آنها استفاده کنند.

همچنین در افراد عادی نیز ممکن است قند خون افت پیدا کند، لذا توصیه می شود افراد همراه خود خرما، کشمش، عسل و یا بیسکویت داشته باشند.

لازم به ذکر است که شیوه زندگی دیابتی ها هنگام حج به مدت چند هفته تغییر می کند. این در حالی است که هر گونه تغییر در شیوه زندگی دیابتی ها ممکن است موجب نوسان در کنترل قند خون آنان شود. بنابراین لازم است دیابتی ها یک هفته پیش از اعزام به حج و یک هفته بعد از آن، قند خون خود را بیشتر کنترل کنند. بیمارانی که تحت درمان با انسولین هستند با کنترل قند خون و دیابتی های در حال درمان، با داروهای پایین آورنده قند خون و کنترل قند ادرار می توانند اینکار را انجام دهند.

نکته دیگر که باید مورد توجه قرار گیرد این است که آب را نباید فقط در صورت تشنگی بخورید، چرا که در سنین پس از 40 سالگی، احتمال دارد حتی در صورت نیاز بدن به آب، فرد احساس تشنگی نکند. بنابراین بهتر است با تبعیت از برنامه ای مشخص در ساعات معینی حتی در صورت تشنه نبودن آب بنوشید تا از بروز علائم و عوارض کم آبی نظیر خستگی، گیجی، یبوست، کاهش تمرکز و خشکی دهان و مخاط و لذا کاهش توان بدنی پیشگیری کنید. این امر بخصوص در بیماران کلیوی اهمیت ویژه ای دارد.

بطورکلی توصیه می شود آب و مایعات به میزان کافی مصرف کنید، خواب و استراحت کافی عملکرد ایمنی بدن را بهبود می بخشد لذا توصیه می شود تحرک کافی و مصرف مواد غذایی پُر فیبر را فراموش نکنید. از مصرف بیش از حد نوشابه ها، چای و قهوه پرهیز کنید زیرا سبب نفخ می شوند و عطش را تشدید می کنند و در عوض مصرف ماست و دوغ را نیز فراموش نکنید. مصرف خاکشیر و سبزیجات و البته رعایت نکات بهداشتی را به خاطر داشته باشید.

سلامتی شما آرزوی ما است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «نکات مهم در تغذیه حجاج»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله دکتر نیاز محمدزاده و دکتر مینا عبدالهی در مجله دنیای تغذیه، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.