چرا به اکسیژن نیاز داریم؟

جانوران می‌توانند چندین هفته بدون غذا و چندین روز بدون آب به زندگی خود ادامه دهند ولی بدون اکسیژن، در ظرف چند دقیقه می‌میرند. اکسیژن یک عنصر شیمیایی است که تقریباً یک پنجم حجم هوا را تشکیل می‌دهد. (قسمت اعظم حجم هوا – حدود چهار پنجم – گاز نیتروژن می‌باشد.) اکسیژن تقریباً با تمام عنصرهای دیگر ترکیب می‌شود. در موجودات زنده، اکسیژن با هیدروژن و کربن و مواد دیگر ترکیب می‌گردد و دو سوم وزن بدن هر انسان را اکسیژن تشکیل می‌دهد.

در درجه حرارت‌های عادی و معمولی، اکسیژن بسیار آهسته با عنصرهای دیگر ترکیب می‌گردد. زمانی که اکسیژن با عنصرهای دیگر ترکیب می‌شود، مواد تازه‌ای را به وجود می‌آورد که آنها را «اکسید» می‌نامند. در علم شیمی، فرآیند ترکیب اکسیژن با عنصرهای دیگر را عمل «اکسیداسیون» می‌گویند.

در موجودات زنده، اکسیداسیون همیشه جریان دارد. غذایی که می‌خوریم، به منزله سوخت یاخته‌های (سلول‌های) بدن ما می‌باشد و در نتیجه اکسید شدن غذا انرژی آزاد می‌شود. این انرژی برای به حرکت در آوردن بدن و ساختن مواد جدید مورد نیاز بدن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکسیداسیون آرام در موجودات زنده، غالباً «تنفس درونی» نیز نامیده می‌شود.

در انسان‌ها اکسیژن از طریق شش‌ها وارد بدن می‌شود و بعد از شش‌ها، به جریان خون می‌رسد و به تمام قسمت‌های بدن منتقل می‌گردد. عمل تنفس، اکسیژن مورد احتیاج یاخته‌ها برای تنفس درونی را فراهم می‌آورد. به این ترتیب، برای اینکه بدن ما بتواند به وظایف خویش عمل کند، همیشه باید اکسیژن در اختیارش قرار داده شود.

اشخاصی که دچار سختی تنفس هستند، بطور معمول در داخل چادرهای اکسیژن تحت مراقبت قرار می‌گیرند. در زیر این گونه چادرها، بیمار هوایی را که 40 تا 60 درصدش اکسیژن است تنفس می‌کند. به این ترتیب، برای جذب اکسیژنی که بدنش به آن احتیاج دارد، نیروی اندکی را مصرف می‌کند.

با اینکه همیشه مقداری اکسیژن از هوا گرفته می‌شود، هیچ وقت به نظر نمی‌رسد که چیزی از مقدار اکسیژن هوا کاسته شده یا به پایان رسیده باشد. گیاهان زمانی که دارند غذای مورد نیاز خود را می‌سازند، اکسیژن تولید می‌کنند و همین موضوع است که به حفظ ذخیره آن کمک می‌کند.

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. 1391.