هیچ جهش ژنتیکی در فرزندان بازماندگان چرنوبیل وجود ندارد

35 سال پیش در بامداد 26 آوریل 1986 فاجعه ای رخ داد که خبر آن جهانی شد: یکی از راکتورهای نیروگاه هسته ای چرنوبیل منفجر شد و به دنبال آن، ترس و وحشت مردم را فرا گرفت. فاجعه و آثار آن به قدری شَدید بود که ساکنان شهر پریپیات در نزدیکی نیروگاه، شهر را تخلیه کردند و این شهر هنوز خالی از سکنه است.

به گزارش پورتال یو سی (شما می توانید)، در سی و پنجمین سالگرد این حادثه، دو پژوهش در ژورنال ساینس منتشر شده که تاثیرات ژنتیکی چرنوبیل را نزدیک به چهار دهه بعد از وقوع آن بررسی می کند.

آیا تغییرات ژنتیکی ایجاد شده در اثر آلودگی پرتوزایی می تواند از والدین به فرزندان منتقل شود؟

یکی از پژوهش ها به بررسی این موضوع پرداخته که آیا تغییرات ژنتیکی ایجاد شده در اثر آلودگی پرتوزایی می تواند از والدین به فرزندان منتقل شود یا خیر. بسیاری از مردمی که در نزدیکی چرنوبیل زندگی می کردند در اثر انتشار مواد پرتوزا آلوده شدند. یکی از بارزترین جنبه های این آلودگی، تغییرات ژنتیکی بالا رفتن نرخ ابتلا به سرطان (بخصوص سرطان غده تیروئید) در مردم اوکراین بود. برای بررسی این موضوع، پژوهشگران ژنوم 130 نفر از افرادی را که در فاصله سال های 1987 تا 2002 متولد شده بودند به همراه ژنوم 105 جفت از والدین آنها را بررسی کردند.

یک یا هر دوی والدین این افراد، یا از جمله کارگرانی بودند که به پاکسازی چرنوبیل از مواد پرتوزا کمک کرده بودند یا افرادی بودند که در اثر مصرف شیر حاوی ید رادیواکتیو آلوده شده بودند. سپس پژوهشگران ژنوم فرزندان بزرگسال این والدین را به دنبال نوع خاصی از جهش ژنتیکی به نام de novo بررسی کردند. این جهش در گامت ها (سلول های جنسی افراد) رخ می دهد و می تواند بدون اینکه در والدین مشاهده شود به فرزندان انتقال پیدا کند.

این پژوهش در انتها می گوید که میزان جهش مشاهده شده در این فرزندان، با میزان جهش رخ داده در یک جامعه آماری عمومی و مشابه که تحت پرتوزایی قرار نگرفته، یکسان است و نتیجه می گیرد که آلوده شدن با ید رادیواکتیو در یک نسل تاثیری بر جهش ژنتیکی در نسل های بعدی ندارد.

خطر ابتلا به سرطان تیروئید با شکسته شدن پیوندهای شیمیایی DNA

در مطالعه دیگر، پژوهشگران 359 فردی را مورد بررسی قرار دادند که در دوران کودکی یا نوزادی در معرض ید رادیواکتیو بوده اند و خطر ابتلا به سرطان تیروئید در آنها را با 81 فرد بررسی کردند که در کودکی در معرض پرتوزایی نبودند. انرژی حاصل از پرتوزایی باعث شکسته شدن پیوندهای شیمیایی DNA می شود و از این طریق آسیب های مختلفی وارد می کند. در این پژوهش، دانشمندان بر یک نوع آسیب خاص تمرکز کردند که شامل شکسته شدن هر دو رشته DNA در غده تیروئید می شود.

با بررسی این نوع آسیب، رابطه مستقیمی میان شکسته شدن جفت رشته های دی ان ای و قرار گرفتن در معرض ید رادیواکتیو در سن پایین پیدا شد. نتیجه جالب تر این بود که سرطان تیروئید در افرادی که در کودکی در معرض دوز بالایی از پرتوزایی قرار گرفته بودند، بیشتر ناشی از همین آسیب خاص در DNA بود، در حالی که افرادی که این نوع آلودگی را نداشتند یا مقدار کمی آلوده شده بودند، در اثر جهش های ژنتیکی دیگری به این بیماری دچار می شدند.

انتشار نتایج این دو مطالعه، جنبه های جدیدی از تاثیر آلودگی های هسته ای بر سلامت انسان را مشخص کرد که به ما کمک می کند تا در صورت رخ دادن حادثه های مشابه، بدانیم که باید منتظر چه اتفاق هایی باشیم. به عنوان مثال، شکسته شدن رشته های DNA را می توان یکی از نشانه های آلودگی رادیواکتیو در نظر گرفت که در مدت زمان کوتاهی پس از آلوده شدن فرد قابل مشاهده است.

از طرف دیگر، مطالعه اول نشان می دهد که احتمالاً برخی از جهش های ژنتیکی ناشی از پرتوزایی، به نسل بعد انتقال نخواهد یافت و خطر ابتلا به سرطان تنها برای نسلی وجود دارد که مستقیم در معرض آلودگی بوده اند.

منابع

خبر علمی «هیچ جهش ژنتیکی در فرزندان بازماندگان چرنوبیل وجود ندارد» توسط هیئت تحریریه خبر پورتال یو سی (شما می توانید) با استناد به Science، ترجمه، تدوین و نگارش شده است.