پرسش و پاسخ های کودکانه: من از کجا آمده ام؟
همه کودکان درباره خودشان و اینکه از کجا آمده اند، کنجکاو هستند. در عین حال، آنها از زمان شیرخوارگی شروع به دانستن درباره خود می کنند و خیلی زود به تفاوت های بین دو جنس پی می برند. بتدریج که کودکان بزرگتر می شوند، دور نگه داشتن آنها از موضوعات جنسی روز به روز دشوارتر شده و نتیجه همه اینها آن است که خواه ناخواه روزی به پرسش درباره مسائل جنسی خواهند پرداخت. مانند بسیاری از والدین، شما نیز ممکن است از بروز چنین پرسش هایی به هراس بیفتید. اما سعی کنید به خاطر خجالت کشیدن، از پاسخ شانه خالی نکنید.
شاید صحبت کردن درباره مسائل جنسی در خانواده شما ممنوع بوده است، اما کودکان خردسال تان مانند شما برنامه ریزی نشده اند. توجه آنها نسبت به این موضوع گناه آلود نیست و از کنجکاوی ذاتی و میل آنان به یادگیری نشات می گیرد و پاسخ دادن به پرسش های آنها با صداقت و همدلی یکی از راه های عشق ورزیدن و احترام گذاشتن به آنان است. اما به طریقی که مناسب با سن کودک و میزان درک او باشد.
هنگام روبرو شدن با یک پرسش حساس، ممکن است شما بخواهید پاسخی صادقانه بدهید ولی احساس می کنید که کودک تان برای فهم جزئیات آن آماده نیست. شاید در هر دو مورد حق با شما باشد، اما به جای شانه خالی کردن یا ارائه پاسخی سانسور شده، شما می توانید آن مقدار از حقیقت را که برای کودک قابل فهم است، به او بگویید. در این مقاله شما می توانید با پاسخ پرسش های «من از کجا آمده ام؟» مناسب با گروه های سنی کودکان آشنا شوید.
کودکان ذاتاً کنجکاو هستند و درست از لحظاتی که بتوانند پرسش های خود را بیان کنند (در حدود دو سالگی) والدین خود را با چیست؟، چرا؟، کجا؟ و چطور؟ سوال پیچ می کنند. شما برای پاسخ به این سوالات باید با حقایق ساده و روشن شروع کنید و بتدریج که کودک تان بزرگتر می شود، اطلاعات پیچیده تر را به آن اضافه کنید.
معمولاً اولین پرسش هایی که کودکان خردسال درباره حقایق زندگی می پرسند، عبارتند از:
- من از کجا آمده ام؟
- بچه ها چطوری درست میشن؟
- چرا من به دنیا آمدم؟
- آیا منو یه لک لک با خودش آورد یا اینکه منو از درخت چیدید؟
- حاملگی چیه؟
- بچه چطوری میره توی شکم؟
- آیا همه بچه ها به همین صورت به وجود می آیند؟
- آیا بابا پسرها و مامان دخترها را به وجود می آورند؟
- آیا مردها هم می توانند بچه دار شوند؟
در کودکان بزرگتر، این پرسش ها نشانه شروع فهم کودک از خود به عنوان یک شخص منحصر به فرد است که پس از شش سالگی به سرعت جای خود را به پرسش پُر معناتر «جنسیت چیست؟» می دهد.
ورای این پرسش چیست؟
دنیای یک کودک خردسال کاملاً معطوف به خود او است و یک پاسخ ساده، کنجکاوی او را ارضاء می کند. اغلب این پرسش ها وقتی به وجود می آیند که شما به کودک تان می گویید نوزاد دیگری در راه است و بسیار مهم می باشد که در این زمان آمادگی پاسخ دادن به پرسش های او درباره روابط جنسی، تولید مثل و بارداری را داشته باشید.
اگر کودک شما در سن بالاتری است و بدون اینکه شما باردار باشید شروع به پرسیدن چنین پرسش هایی کرد، ممکن است به این علت باشد که در مدرسه، تلویزیون یا روزنامه چیزی درباره نوزادان دیده است. کودکان بزرگتر از شش سال نیز واقعاً در مورد این پرسش های اساسی کنجکاو می باشند.
رهنمودهایی برای پاسخ های شما
پدر و مادرانی که هنگام پاسخ دادن به پرسش های حساس و بحث انگیز پنهانکاری می کنند یا موضوع صحبت را عوض می کنند، نه تنها گفتگو کردن درباره موضوعاتی نظیر مسائل جنسی، نژاد، دین یا مواد مخدر را در خانواده مشکل می کنند بلکه بدتر از آن، کودکان خود را به پنهانکاری تشویق می کنند. در مقابل، والدینی که گشاده رو، پاسخگو و صریح هستند کودکان خود را به عزت نفس، تعادل و منصف بودن تشویق می کنند و به آنها فرصت و امکان می دهند تا فکر کنند، انتخاب های خود را بسنجند، مسئولانه تصمیم بگیرند و عمل کنند.
این گفتگوی سالم بین والدین و کودکان باید خیلی زود شروع شود (از اولین پرسش ها) و در سراسر دورانی که فرزندان با والدین زندگی می کنند ادامه یابد. شما نخستین معلم کودکان خود هستید و همه آموخته های آنها در خانه آغاز می شود.
بسیاری از والدین تصور می کنند که دادن اطلاعات، بخصوص درباره مسائل جنسی و مواد مخدر، برای کودکان آنها مضر است و از ترس اینکه مبادا گفتن حقیقت کودکان را تشویق به تجربه کند، از بیان آن خودداری می کنند. این تصور به هیچ وجه درست نیست. کودکان ناآگاه هستند که به دنبال تجربه های خطرناک می روند. برعکسِ ترس اغلب مردم، کودکانی که درباره مسائل جنسی اطلاعات دریافت کرده اند منحرف و هرزه نمی شوند، این مسائل کانون توجه آنها قرار نمی گیرد یا دست به تجربه های زودرس نمی زنند، بلکه آن را بخشی طبیعی از زندگی تلقی می کنند. تحقیقات بسیار زیادی انجام شده است که نشان می دهد آموزش جنسی مناسب، رفتارهای غیر مسئولانه را تشویق نمی کند و در واقع دقیقاً اثری معکوس دارد.
پاسخ های مناسب هر گروه سنی
پاسخ های ارائه شده مربوط به پرسش های «من از کجا آمده ام؟» مناسب چهار گروه سنی است. توجه داشته باشید که سرعت یادگیری و پیشرفت کودکان با هم متفاوت است، بنابراین بسته به کودک مورد نظر، به این گروه بندی ها به عنوان یک راهنما نگاه کنید. به عنوان مثال یک دختربچه تیزهوش 3.5 ساله، ممکن است پاسخ های گروه 4 تا 6 سال را بفهمد، و در مقابل برای پاسخ دادن به پسربچه 9 ساله ای که رشد اجتماعی کافی ندارد، شاید بهتر باشد از پاسخ های گروه 6 تا 8 سال استفاده کنید.
برای سنین 2 تا 4 سال | تو در شکم مامان به وجود آمدی و تا زمان به دنیا آمدن، آنجا در امنیت و آرامش رشد کردی. |
برای سنین 4 تا 6 سال | تو را یک لک لک با خود نیاورد، این فقط یک داستان است. مثل همه بچه ها، تو از اسپرم بابا و تخمک مامان به وجود آمدی، اسپرم بابا و تخمک مامان در شکم مامان به هم پیوستند تا تو را به وجود بیاورند. بنابراین تو شخصی مهم و ترکیبی دوست داشتنی از بابا و مامان هستی. |
برای سنین 6 تا 8 سال | اسپرم های بابا در بیضه ها درست می شوند. بیضه ها در یک کیسه پوستی قرار دارند که به آن کیسه بیضه گفته می شود. میلیون ها اسپرم کوچک که در بیضه ها درست می شوند، در مایعی شناور هستند. تخمک های مامان در داخل بدن او در دو عضو تخمک ساز به نام تخمدان رشد می کنند. هر ماه تخمدان های مامان یک تخمک به وجود می آورند. یکی از میلیون ها اسپرم بابا و تخمک مامان به هم پیوستند تا کودک جدیدی را به وجود آورند، که تو هستی. |
برای سنین 8 تا 11 سال | تو به وجود آمدی، چون بابا و مامان همدیگر را دوست دارند و می خواستند بچه ای داشته باشند. برای به وجود آمدن تو، میلیون ها اسپرم بابا در بدن مامان به سمت رحم حرکت کردند. اسپرم ها با تکان دادن دم های درازشان با سرعت شنا می کنند. برای اطمینان از اینکه بچه قوی و سالم خواهد بود، فقط سریع ترین اسپرم به تخمک می پیوندد تا زندگی بچه جدیدی شروع شود (که تو هستی). هنگامی که بچه ای در رحم زنی در حال رشد است، به آن زن، باردار گفته می شود. تقریباً نه ماه طول می کشد تا بچه به اندازه کافی رشد کند و به دنیا بیاید. مردها نمی توانند بچه دار شوند، زیرا رحم ندارند. پسر شدن یا دختر شدن بچه بستگی به این دارد که کدام اسپرم به تخمک بپیوندد، زیرا بعضی از اسپرم ها پسر و بعضی دیگر دختر به وجود می آورند. اما تا زمانی که بچه به دنیا نیاید، معمولاً کسی نمی داند کدام اسپرم مسابقه را برده است. به این علت است که زمان به دنیا آمدن بچه بسیار هیجان انگیز است. |
به خاطر داشته باشید که کمتر کودکی قبل از 8 سالگی از اعمال جنسی سر در می آورد. همواره سعی کنید هنگام بحث درباره موضوعاتی که به امور جنسی مربوط هستند، احساسات، عواطف، عشق و ارزش های اخلاقی را دخیل کنید. ترکیب این مفاهیم به صراحت و صداقت به کودکان شما کمک می کند تا هنگامی که بزرگ شدند، در مورد رفتار جنسی خود خویشتندار و دارای قضاوت صحیح باشند.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «پرسش و پاسخ های کودکانه: من از کجا آمده ام؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب پرسش های کودکانه و پاسخ آنها، نوشته ی دکتر میریام استاپرد و ترجمه دکتر فرهاد سوری از نشر دانش ایران، منتشر شده در 1382 با شابک 964-6190-31-6 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
