با نارضایتی شغلی چه کنیم؟

مسائل و مشکلات اقتصادی گریبان گیر تقریباً تمامی افراد جامعه است و طبیعی می باشد که چنین وضعیتی استرس ها و فشارهای زیادی را به افراد وارد می کند. شاید در چنین وضعیتی حرف زدن از رضایت شغلی کمی خوش خیالانه به نظر برسد. اما این موضوع بسیار مهم است و تاثیرات آن را می توان در هر جایی دید.

در این مقاله شما می توانید با عوامل موثر در انتخاب شغل و تاثیر شخصیت فرد روی شغل آشنا شوید.

معنی رضایت

در ابتدا باید از رضایت تعریفی داشته باشیم. رضایت دو بُعد متفاوت دارد: درونی و بیرونی.

منظور از رضایت درونی، رضایتی است که از دو منبع بدست می آید. اول احساس لذتی که انسان صرفاً از اشتغال به کار و فعالیت عایدش می شود و دوم لذتی که بر اثر مشاهده پیشرفت یا انجام برخی مسئولیت های اجتماعی و به ظهور رساندن توانایی ها و رغبت های فردی به انسان دست می دهد.

اما مراد از رضایت بیرونی، رضایتی است که با شرایط اشتغال و محیط کار ارتباط دارد و هر لحظه در حال تغییر و تحول است. از عوامل رضایت بیرونی به عنوان مثال شرایط محیط کار، میزان دستمزد و پاداش نوع کار و روابط موجود بین کارگر و کارفرما را می توان نام برد.

در کل رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است و صرفاً وجود یک عامل موجب رضایت شغلی فرد نخواهد شد بلکه وجود ترکیبی از عوامل مختلف موجب خواهد شد که فرد در لحظه معینی از شغل خود احساس رضایت کند.

از جمله این عوامل می توان به احساس مفید و موثر بودن، ارتباط مناسب با همکاران، جایگاه شغلی مناسب در سازمان، رشد و پیشرفت شغلی و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد. ناگفته نماند که اهمیت هر یک از این موارد برای افراد متفاوت با توجه به خصوصیات شخصیتی و همچنین هدف آنها از اشتغال و میزان نیاز آنها به شغل متغیر است و نمی توان برای تمامی افراد یک شاخص معین برای رضایت شغلی ارائه داد.

نارضایتی شغلی

همانطور که بیان شد، عوامل بیرونی و درونی هر دو می توانند باعث ایجاد نارضایتی در شغل شوند. اما باید توجه داشته باشیم که در بررسی روی این افراد، اغلب کسانی که ابراز نارضایتی شغلی دارند، از نظر درونی اختلال داشته و نارضایتی بیرونی را بهانه ای برای سرپوش گذاشتن بر احساس ناخوشایند درونی می کنند. بنابراین در اغلب موارد با مشاوره های فردی، تغییر در رویکرد و نگرش فرد به مسئله، ایجاد تغییرات کوچک رفتاری و از این دست موارد می توان تا حدود بسیار زیادی این نارضایتی را کاهش داد.

جالب است که برخی افراد به دلایل درونی از جمله کمبود اعتماد به نفس کافی، شرایط نامناسب کاری و فشارهای نامناسب را تحمل می کنند و حتی قادر به بیان شرایط مطلوب شان و درخواست معقول و منطقی برای بهبود عملکرد شغلی و شرایط روحی خودشان نیستند.

بیکاری بهتر است یا دوست نداشتن شغل؟

پاسخ این سوال بستگی به میزان نیاز فرد به کار، درآمد و همچنین ویژگی های شخصیتی اش دارد. گاهی میزان نارضایتی شغلی در حدی است که آسیب های بسیار جدی و بعضاً غیر قابل جبرانی به روح و روان فرد وارد می کند، پس بهتر است در این برهه از زمان بیکار باشد تا بیش از این صدمه روحی و روانی نخورد و بعد از بازیابی روانی بتواند به دنبال شغلی مناسب بگردد. در حالی که برای برخی دیگر از افراد خانه نشینی و بیکاری می تواند باعث اختلالاتی چون افسردگی و بدبینی، سوء ظن و… شود.

از همین رو باید بسیار آگاهانه مزایا و معایب هر یک از انتخاب های پیش رو را بررسی و سپس تصمیم مناسب را اتخاذ کنیم تا مشکلات احتمالی و پیامدهای ناشی از آن انتخاب را به حداقل رساند. وقتی فرد در دام نارضایتی از شغل می افتد، خودش بیش از هر کس دیگری متوجه اختلالات روحی که با او دست به گریبان شده، می افتد و بهترین راه چاره این است که با دیگران و از جمله متخصصان این امر، مشکلش را در میان بگذارد و از راهکارهای آنان استفاده نماید.

مشکلات ناشی از نارضایتی

باید بدانیم که نارضایتی از شغل منجر به خستگی، ناامیدی، بی حوصلگی، افسردگی خفیف، پرخاشگری در محیط کاری و خانواده، در زوج ها اختلال در روابط زناشویی و… می شود که خود می تواند از اختلالات روحی شایع در جامعه باشد، چرا که بخش عمده ای از انرژی و زمان افراد در محیط های کاریشان سپری می شود و یکی از حلقه های مهم و پُر رنگ در روان انسان و همچنین روابط بین فردی وی محسوب می شود.

چه کار کنیم تا راضی تر باشیم؟

ابتدا واقع بینانه شرایط موجود را بررسی و با مقایسه دقیق و منطقی نقاط مثبت و منفی شرایط موجود را پیدا کنید. در مرحله بعدی خواسته ها و نیازهای خود را شناسایی کرده و با انطباق این دو انتخاب کننده شغل تان باشید. در محیط کار و حتی رفتار شغلی خود تنوع ایجاد کنید، یکنواختی در هر کاری باعث خستگی زودهنگام شده و حس رشد را از فرد می گیرد. به دنبال راه های ارتقا شغلی باشید، جایگاه های بعدی خود را متصور شوید و با انرژی که از این تغییر می گیرید شرایط موجود را دلنشین کنید.

محل کار مناسب باید عموماً از نظر روشنایی، گرما، تهویه، سقف، صندلی، مکان غذاخوری و… در حد مطلوبی باشد. تا حد ممکن از گیاهان و رنگ های روشن و نور مناسب در محل کارتان استفاده کنید. به خاطر داشته باشید شما مسئول احساس رضایت در زندگی خود هستید و تنها عوامل بیرونی و سایرین نیستند که می توانند در ایجاد این حس به شما کمک کنند.

موثرترین عوامل در انتخاب شغل

با توجه به اهمیت بسیار زیاد انتخاب شغل در تمام قسمت های مختلف زندگی فرد، باید هم به عوامل درونی و شخصیتی و هم به عوامل بیرونی و محیطی توجه کافی شود. از جمله عوامل درونی که می توان نام برد تیپ شخصیتی افراد است که دسته بندی های متفاوتی از آن وجود دارد، به عنوان مثال برخی افراد شخصیتی تعاملی داشته و در کارهایی که ارتباط اجتماعی بیشتری دارند، موفق تر هستند، در حالی که گروهی دیگر ترجیح می دهند کارهای انفرادی انجام داده و در گروه های کوچک و حتی تک نفره به انجام کار بپردازند، در مقابل عده ای کارهای پُر هیجان را ترجیح می دهند و….

نکته مهم بعدی استعدادها و توانایی های فرد است. در انتخاب شغل حتماً باید به مزیت های فردی توجه شود. مورد بعدی که ارتباط مستقیمی با رضایت از شغل دارد، اعتماد به نفس و خودباوری فرد است که از الزامات انتخاب شغل مناسب به حساب می آید. علاقه، انگیزه، تلاش و پشتکار نیز از جمله عوامل درونی هستند که در انتخاب شغل موثر می باشند، هر چقدر میزان علاقه فرد به شغل و انگیزه وی برای موفقیت در آن بیشتر باشد، به همان میزان در طی کار، تلاش و پشتکار بیشتری از خود نشان می دهند.

دسته دیگر عوامل تعیین کننده، عوامل بیرونی هستند، به عنوان نمونه می توان به سطح تحصیلات، وضعیت اقتصادی فرد و خانواده، شرایط و جایگاه اجتماعی فرد در جامعه و تناسب آن با شغل و همچنین آینده شغل مورد نظر در جامعه اشاره کرد. در نهایت اینکه فردی که درون گرا است نمی تواند خودش را با برخی از مشاغلی که نیازمند تعاملات اجتماعی گسترده است، وقف دهد و همینطور در مورد شخصیت های برون گرا این مسئله صدق می کند.

تغییر شغل راه خوبی است؟

پاسخ این سوال، بستگی به علت نارضایتی شغلی دارد. اگر دلیل نارضایتی شغلی، بیرونی بوده و به عوامل محیطی مانند نوع کار، همکاران، عدم تناسب ویژگی های شخصیتی فرد با شغل و… باشد، تغییر محیط می تواند تا حدود زیادی کمک کننده باشد؛ اما اگر دلیل این نارضایتی، درونی باشد، به عنوان مثال فرد توان تطبیق خود با شرایط، یا انعطاف پذیری لازم برای کار را نداشته باشد، تغییر شغل و در شغل جدید نیز بعد از مدتی شاهد شروع مجدد نارضایتی خواهیم بود. همانطور که حتماً در اطرافیان خود افرادی را دیده اید که همواره از کاری به کار دیگر، تغییر شغل می دهند و هرگز راضی نیستند، به همین دلیل توصیه می کنیم تا افراد از مشاوران شغلی و افراد صاحب نظر در این زمینه مشورت بگیرند.

چکیده سخن

نارضایتی شغلی بخصوص در دورانی که مشکلات اقتصادی افراد را وادار به انتخاب شغل از سر ناچاری و صرفاً به جهت رفع نیازهای اقتصادی خود می کند، پدیده ای شایع و رایج است. وقتی صرفاً کسب درآمد دلیل اشتغال تعریف شود، این نارضایتی طبیعی است. گاهی ما فراموش می کنیم که شغل، محیط آن و تناسب آن با روحیات ما به اندازه درآمدی که از انجام آن کار کسب می کنیم، اهمیت دارد.

در دورانی که افراد معمولاً نیمی از زمان خود را در محیط کار می گذرانند، عدم توجه به تطبیق شرایط کار با خلقیات و روحیات، می تواند منجر به پدیده نارضایتی شغلی شده و حتی فرد را در معرض مشکلات عدیده روانی نیز قرار دهد.

اگر مطمئن هستید که نارضایتی تان از شغلی که در آن مشغول به کار هستید ریشه های بیرونی دارد، هر چند که مسائل اقتصادی مهم است اما با تغییر شغل حتی به قیمت مقطعی قطع درآمد، روان خود را محافظت کنید.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «با نارضایتی شغلی چه کنیم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله مهدیس امیری در مجله همشهری تندرستی، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.