چرا گیاهان رو به خورشید می چرخند؟

بیشتر مردم فکر می کنند گیاه هیچ حرکتی ندارد. این تصور از آنجا پدید آمده است که حرکت گیاه به قدری کند است که کسی متوجه آن نمی شود. اما اگر بتوانید به بعضی از گیاهان که در فیلم هایی که به روش حرکت تند گرفته می شوند نگاه کنید، خواهید دید که برگ ها، گل ها و ساقه های آنها (حتی وقتی که باد هم نمی وزد) تقریباً بطور دائم در حرکت اند.

برخی از گیاهان خیلی تند حرکت می کنند. به عنوان مثال، کدو حلوایی، کدو مسمایی و یا خیار می توانند در مدت ده روز به دور یک نخ که برای نگه داشتن آنها بسته می شود، بپیچند.

اگر گیاهان رو به خورشید نچرخند و قرار نگیرند، نمی توانند زنده بمانند و غذای خویش را تامین کنند. برگ های هر گیاه غذای لازم برای تمام قسمت های آن را به شکل قند تولید می کند. برگ ماده سبز مخصوصی دارد که امکان تولید قند را به آن می دهد. این ماده را «کلروفیل» یا «سبزینه» می نامند.

کلروفیل فقط در برابر تابش نور خورشید می تواند قند بسازد. این فعل و انفعال غذاسازی را «فتوسنتز» (یعنی ترکیب شدن با نور) می گویند. به این ترتیب، معلوم می شود که چرا گیاهان مجبورند به طرف نور خورشید بچرخند و رو در روی خورشید قرار گیرند.

گیاه شناسان می گویند که گیاه «نورگرا» است یعنی به طرف نور کشیده می شود و این کار را به این شکل انجام می دهد: «سلول های گیاهی حاوی سلول های رشد به نام «اکسین» (Auxin) هستند و این مواد از نور می گریزند. زمانی که گیاه در معرض تابش نور باشد، اکسین ها در سلول های آن طرف از ساقه (که رو به نور نیست) جمع می شوند. اکسین ها در آن طرف که رو به سایه قرار دارد، باعث می شوند که سلول ها سریع تر از طرفی که رو به نور است رشد کنند. همین امر است که باعث می شود گیاهان به طرف نور خم شوند.»

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. سال 1391.