هارپ چیست و آیا می تواند موجب زلزله شود؟

در طول سال های اخیر، تقریباً پس از هر زلزله شَدیدی در نقاط مختلف دنیا، شایعه هایی مبنی بر اینکه ایالات متحده آمریکا با استفاده از ابرسلاحی به نام هارپ (HAARP) می تواند زلزله هایی مصنوعی در نقاط مختلف جهان ایجاد کند، پخش می شود. اما آیا واقعاً چنین ادعاهایی صحت دارند؟ به عبارتی دیگر، آیا مدارکی وجود دارند که نشان دهند پروژه هارپ می تواند سلاحی خطرناک برای بشر باشد؟

در این مقاله شما می توانید ترجمه مقاله برایان دانینگ (Brian Dunning) را مطالعه کنید که نگاهی علمی به ادعاهای مربوطه داشته است.

در این مقاله می خواهیم نگاهی به ادعاهایی که در مورد هارپ می شود بیندازیم، اما پیش از هر چیز، بیایید ببینیم که هارپ واقعاً چیست و چه توانایی هایی دارد؟

اولین نکته در مورد هارپ این است که هیچ چیز مخفیانه یا محرمانه ای در مورد آن وجود ندارد. برای بازدید از این سایت، نیازی به داشتن مجوزهای امنیتی نیست و هر کسی می تواند به محوطه این پروژه برود و از آن بازدید کند. حتی مسئولان این پروژه هم هر ساله در زمان مشخصی در تابستان، درهای مجموعه را به روی عموم باز می کنند تا هر کس که مایل است، بتواند همه چیز را در مورد آن ببیند و بداند. سپس در باقی زمان های سال، این پروژه تحقیقاتی به کارهای معمول خود ادامه می دهد.

چند دانشگاهی که در مجموعه تحقیقاتی هارپ مشارکت دارند، عبارتند از: دانشگاه آلاسکا (University of Alaska)، استنفورد (Stanford)، پن استیت (Penn State)، کالج بوستون (Boston College)، دارتموث (Dartmouth)، کرنل (Cornell)، دانشگاه مریلند (University of Maryland)، دانشگاه ماساچوست (University of Massachusetts)، ام آی تی (MIT)، دانشگاه پلی تکنیک (Polytechnic University)، دانشگاه کالیفرنیا (لس آنجلس) (UCLA)، دانشگاه کلمسون (Clemson University) و دانشگاه تولسا (University of Tulsa). علاوه بر اینها موسسات تحقیقاتی مختلفی هم از سراسر جهان، با این پروژه همکاری نزدیک دارند. با این حال، محل اصلی این پروژه، آنقدرها محدوده وسیعی را در اختیار ندارد. اگر در گوگل ارث (Google Earth) روی محل این پروژه در آلاسکا بروید، خواهید دید که چیز زیادی آنجا وجود ندارد. حتی پارکینگ آنجا هم آنقدرها بزرگ نیست و در تصویر هوایی فعلی آن، تنها چهار اتومبیل در آن پارک شده اند.

هارپ چیست؟

پروژه هارپ که مخفف High Frequency Active Auroral Research Program به معنی «برنامه پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالا» است، شامل یک رصدخانه و محوطه ای به مساحت حدودی 11.3 هکتار است. در این محوطه، 180 آنتن فرکانس بالا قرار دارند که ارتفاع هر کدام از آنها به حدود 22 متر می رسد. هر یک از این آنتن ها دست بالا 3600 کیلووات توان دارند، یعنی چیزی حدود 75 برابر یک ایستگاه رادیویی معمولی که البته این مقدار انرژی، کسر بسیار ناچیزی از میزان تشعشعاتی است که در هنگام طوفان خورشیدی معمولی به زمین می رسد. با وجود آنکه رصدخانه بطور مستمر کار می کند، آنتن های فرکانس بالا، تنها در مواقعی خاص مانند زمان هایی که فعالیت تحقیقاتی بخصوصی مورد نیاز باشد بکار می افتند. چنین وضعیتی تقریباً ماهی یکبار پیش می آید.

متاسفانه باید به نظریه پردازان توطئه و طرفداران شان بگوییم که هارپ به هیچ عنوان قادر به دستکاری آب و هوا نیست. امواج رادیویی مخابره شده بوسیله هارپ نمی توانند توسط تروپوسفر (troposphere) یا استراتوسفر (stratosphere) جذب شوند. تنها یونوسفر (ionosphere) است که این امواج را جذب می کند و خب، چندین کیلومتر با بالاترین لایه های اتمسفری فاصله دارد.

بخش های مختلف لایه یونوسفر تقریباً به صورت دائم و هر روزه با امواج و تشعشعات خورشیدی ساخته و جایگزین می شوند. شب هنگام، سطح یونیزه شده در ارتفاع پایین تر یعنی بین 80 تا 160 کیلومتری به سرعت کم می شود، اما در ارتفاعات بالاتر از 320 کیلومتر تقریباً تمام شب طول می کشد تا این بخش های یونیزه شده پراکنده شوند. در طول شب، زمانی که یونوسفر طبیعی در وضعیت حداقلی خود قرار دارد، هارپ می تواند نوعی شفق قطبی ضعیف را تولید کند. البته با اینکه این امواج، تاثیر زیادی ندارند، اما می توان با دستگاه های خاص رصد، تاثیرشان را دید. در طول روز، امواج خورشیدی آنقدر با قدرت یونوسفر را یونیزه می کنند که اثرات بسیار ضعیف هارپ نمی توانند کوچکترین تاثیری بر این لایه بگذارند. بنابراین به محض اینکه آنتن های هارپ خاموش شوند، اثرات آن تقریباً بلافاصله از بین می روند.

هدف هارپ چیست؟

حال ممکن است بپرسید: «پس هارپ به چه درد می خورد؟» یا «اگر قرار نیست کسی بتواند با آن، دنیا را به نابودی بکشاند، پس به چه کار می آید؟»

سیگنال های بسیار زیادی با اهداف مختلف ارتباطی معمول یا نظامی به سوی اتمسفر مخابره می شوند. موشک های هدایت شونده با سیگنال های دیجیتال کنترل می شوند. این سیگنال ها ممکن است بوسیله انواع مختلفی از عوامل طبیعی یا مصنوعی، مسدود شوند. سیستم موقعیت یابی جهانی (Global Positioning System) یا به اختصار GPS هم مانند دیگر سیستم های مشابه، باید بدون توجه به وضعیت آب و هوایی یا مغناطیسی به انسان ها در مکان یابی کمک کند. مطالعه این نوع اثرات محتمل، بود که دارپا (DARPA) و نیروهای هوایی و دریایی ایالات متحده آمریکا را بر آن داشت تا بودجه ای را برای مجموعه تحقیقاتی هارپ در نظر بگیرند.

علاوه بر اینها، هارپ توانست امواجی با فرکانس بسیار پایین (Extremely Low Frequency) – یعنی چیزی حدود یک هرتز – را که به ELF هم شهرت دارند، روی یونوسفر انعکاس دهد. این امواج می توانند برای ارتباطات معمولی مانند ارتباط با زیردریایی ها مورد استفاده واقع شوند، اما پیش از آنکه بخواهید اینطور نتیجه بگیرید که امواج ELF قادر به تولید زلزله هستند، بهتر است بدانید که قدرتمندترین امواج ELF مجموعه هارپ، تنها یک ده میلیونی ام امواج طبیعی خود زمین هستند.

توطئه هارپ

حالا لابد به این فکر می کنید که اگر امواج هارپ اینقدر ضعیف هستند، چرا این همه نظریه توطئه در مورد آن ساخته شده است؟ هارپ بوسیله شرکتی به نام مارشکریک (MarshCreek) مدیریت می شود. این شرکت آلاسکایی، قرارداد اصلی خود را با دفتر تحقیقات نیروی دریایی (Office Of Naval Research) یا ONR بسته است. هر زمان که ONR یا دارپا یا ارتش ایالات متحده پروژه ای را شروع می کنند، معمولاً افرادی که ذهن پارانویید دارند، سعی می کنند هرچه را فکر می کنند شرارت آمیز است، به آن نسبت دهند. بنابراین، فرقی نمی کرد که هارپ، پروژه ای تحقیقاتی در مورد اتمسفر بود یا مجموعه ای برای تولید اردک پلاستیکی! در هر صورت، تفاوتی نمی کرد، چون نظریه توطئه گرایان مطمئناً از روز اول، توهمات خود را در مورد این مجموعه، بسط می دادند و منتشر می کردند.

البته دلیل دیگری هم وجود دارد که باعث شده برخی فکر کنند هارپ، جنبه ای عمیق تر و تاریک تر دارد. این مسئله به مراحل اولیه ساخت پروژه باز می گردد. اولین شرکتی که قرارداد ساخت این پروژه را بدست آورد، ARCO Power Technologies یا APTI نام داشت. شرکت ARCO قدمت زیادی داشت و یکی از بزرگترین کارفرماهای این ایالت بود. این شرکت بزرگ، یکی از شرکت های فرعی خود یعنی APTI را مامور ساخت نیروگاه های برق کرده بود. این نیروگاه ها از ذخایر عظیم گاز آلاسکا به عنوان منبع انرژی استفاده می کردند. یکی از دانشمندانی که بوسیله APTI استخدام شده بود، فیزیکدانی مشهور به نام دکتر برنارد ایستلاند (Bernard Eastlund) بود. در میان دستاوردهای دکتر ایستلاند، می توان به مشعل همجوشی (fusion torch) اشاره کرد. همین طور این دانشمند روش و ابزار لازم برای دستکاری مناطقی از اتمسفر، یونوسفر و مگنتوسفر را رسماً به نام خود ثبت کرده است. این روش، نیاز به محلی در نزدیکی قطب ها داشت؛ یعنی جایی که خطوط مغناطیسی زمین کمابیش بر سطح زمین عمود هستند. همین طور برای این کار نیاز به منبع انرژی بود. به همین دلیل، آلاسکا که هم نزدیک قطب است و هم ذخایر گاز زیادی در خود دارد، به نظر بهترین محل برای اجرای این پروژه بود. چند سال پس از آنکه ایستلاند روش خود را ثبت کرد، پروژه هارپ شروع بکار کرد. به همین دلیل است که طرفداران نظریه های توطئه این را یک تصادف نمی دانند.

این به نظر من منطقی است که اگر من آرکو بودم و می خواستم وارد قراردادی پُر سود با دولت شوم و در عین حال هم گاز بفروشم، قطعاً بهتر بود با یکی از دانشمندانی همکاری کنم که در این زمینه تجربه داشته و در سطح بین المللی هم شناخته شده باشد. به نظر من، این حرکتی بسیار اقتصادی و مقرون به صرفه هم برای شرکت آرکو و هم برای دولت ایالات متحده بود. پس تا این جای کار، به نظر نمی رسد که توطئه ای در کار باشد.

نخستین بارقه ها

یکی از فعال ترین توطئه پردازان هارپ، فردی به نام نیک بگیچ (Nick Begich) است. بگیچ فرزند یکی از نمایندگان پیشین آلاسکا در کنگره است و نوشته های خود را با نام دکتر نیک بگیچ امضاء می کند، اما دکترای او در رشته طب سنتی هندی است که از سوی موسسه ای غیر علمی در هند به نام International University صادر و در ازای مقداری پول برای او ارسال شده است! بد نیست بدانید که این دانشگاه، هیچ نوع برنامه درسی یا تمرینی به دانشجویانش ارائه نمی دهد. او یکی از مروجان روش های درمانی عصر جدید است و مدعی است روشی مخصوص به خود را در زمینه درمان ابداع کرده است. بگیچ در سال 1955 (1374)، کتابی تحت عنوان فرشته ها این چنگ (هارپ) را نمی نوازند (Angels Don’t Play This HAARP) با هزینه شخصی، به چاپ رساند. این کتاب، اولین اثری بود که موج جدیدی از شایعات را در مورد هارپ بر سر زبان ها انداخت. حتی این ایده که هارپ قادر به کنترل ذهن مردم جهان است هم در همین کتاب برای اولین بار مطرح شده بود.

هارپ و زلزله

یکی از طرفداران نظریه توطئه به نام بنجامین فولفورد (Benjamin Fulford) چندین ویدئو تهیه، تدوین و در اینترنت منتشر کرده است. او در این ویدئوها مدعی شده که ایالات متحده آمریکا کشورهای دیگر مانند ژاپن را در صورتی که «آنچه آنها می خواهند انجام ندهند»، تهدید به زلزله می کند. او باور دارد که هارپ اینکار را از طریق گرم کردن آب در لایه های بالایی اتمسفر – درست مثل یک مایکروویو – انجام می دهد. با این حال، او مشخص نکرده است که چطور گرم کردن یک نقطه بسیار کوچک از اتمسفر روی آلاسکا می تواند منجر به زلزله در نقطه ای مشخص و دقیق در آسیا شود. مسئله اینجا است که هیچ رابطه شناخته شده ای بین دما و زمین لرزه وجود ندارد.

فرضیه مایکروویو فولفورد خود معمای بزرگتری نسبت به هارپ است. بالاترین فرکانس آنتن های هارپ، حدود 10 مگاهرتز است، در صورتی که گرم کردن با امواج مایکروویو نیازمند فرکانسی بالاتر از 2.5 گیگاهرتز است که 250 برابر بیشتر از فرکانس هارپ می باشد. از طرف دیگر، گرم کردن به روش مایکروویو نیازمند تغییر قطب های مغناطیسی به میزانی بیش از یک میلیون بار در ثانیه است که این هم هزار برابر سریع ترین وضعیت در هارپ می باشد. به همین دلیل است که دانشمندان به کسانی که مدعی ایجاد زلزله بوسیله هارپ هستند، پیشنهاد می دهند که دست کم کمی مطالعه کنند تا بدانند در مورد چه چیزی صحبت می کنند.

فولفورد تلاش دارد ادعاهای خود را به صورت کلیپ هایی از روشن شدن آسمان اثبات کند. او این پدیده را نورهای زلزله (earthquake lights) نامیده است و باور دارد که مدارکی دال بر این است که زلزله سال 2008 (1387) در سیچوان (Sichuan) چین بوسیله هارپ ایجاد شده است. البته واقعیت این است که آنچه در این ویدئوها دیده می شود، انعکاس طبیعی نور خورشید در حال غروب در ابرها است که پدیده ای بسیار معمول است.

هارپ در حیاط خانه

یکی دیگر از توطئه پردازان هارپ در اینترنت، خانمی است که تحت نام dbootsthediva در یوتیوب به فعالیت مشغول است. این خانم تاکنون چیزی حدود 50 ویدئو در حیاط منزل خود ساخته است تا نشان دهد که تقریباً هر چیزی که به ذهنش می رسد، با هارپ ایجاد شده است یا به آن ربط دارد. وقتی می گوییم هر چیز، منظورمان واقعاً هر چیزی است! برای نمونه از رنگین کمانی که در آب پاش های حیاط خانه اش ایجاد می شوند، بگیرید تا لرزیدن تصویر دوربین که مقصرش لرزه های ناشی از هارپ است. این خانم تقریباً هر زمان و هر جایی، تاثیرات هارپ را می بیند و اصلاً هم به این مسئله توجه ندارد که هارپ تقریباً ماهی یکبار فعال می شود.

با این حال، این افراد، نمونه هایی از افراد عاقل و بالغی بودند که می توانستم به صورت خلاصه به ادعاهایشان بپردازم. واقعیت این است که اینها تنها بخش بسیار کوچکی از ترس های مردم در مورد هارپ هستند که در اینترنت دیده می شوند. من به این نتیجه رسیده ام که امیدی برای تغییر نظر افرادی که به این چنین نظریات توطئه باور دارند، وجود ندارد. آنها واقعاً باور دارند که تسلط بر جهان و کنترل آب و هوا و ذهن انسان ها تنها با 180 آنتن رادیویی ممکن است. آنها به این توجه نمی کنند که کشورهای دیگر مانند نروژ یا روسیه، مجموعه هایی به مراتب بزرگتر از هارپ آلاسکا در اختیار دارند، ولی کسی از آنها صحبتی به میان نمی آورد. واقعیت این است که آنها به خود زحمت کمی تحقیق و مطالعه را نمی دهند و حتی حاضر نیستند قبول کنند که اگر از بین بردن کشوری به همین سادگی امکان پذیر بود، چرا ایالات متحده، دشمنانی دیرین مانند روسیه را تاکنون از بین نبرده است و تنها هر از گاهی چند زلزله در کشورهای دیگر ایجاد می کند؟ زمانی که تمام این جنبه ها را در کنار هم بررسی کنیم، متوجه می شویم که چه کسی از این بحث ها سود می برد. بله، کسانی که در این زمینه کتاب نوشته اند و درآمد دارند، نه هیچ کس دیگر…

توهم توطئه از کی شکل گرفت؟

روش ثبت شده دکتر ایستلاند که به سرعت بوسیله همگان – و بیشتر به شکلی نادرست – به عنوان ثبت اختراع هارپ (HAARP patent) شناخته شد، بطور گسترده ای در اینترنت دوباره و دوباره منتشر شده است. حتی بسیاری از نویسندگان جنبه هایی از آن را به نام خود توضیح داده اند و اینطور وانمود کرده اند که آنها تنها کسانی هستند که این جنبه ها را کشف کرده اند. بطور خاص، می توان به این مسئله اشاره کرد که در روش دکتر ایستلاند، از گاز طبیعی برای تولید برقی استفاده می شود که برای هارپ لازم است.

آنتن های هارپ با انرژی الکتریکی، قسمت کوچکی از یونوسفر را تا حدود دو الکترون ولت برانگیخته می کنند و در نتیجه، آن را تا حدی بالاتر می برند. طرفداران نظریات توطئه در این مسئله هم چشمان خود را روی حقیقت می بندند و به این توجه نمی کنند که این اتفاق تنها می تواند در یونوسفر رخ دهد و لایه های پایین تر جوی، از این طریق نمی توانند دستخوش تغییر شوند. واقعیت این است که چنین ادعاهایی هیچگونه بنیان درستی ندارند.

بخش دیگری از ادعاهای نظریه های توطئه در مورد هارپ، به یک ابزار ثبت شده ولی مفهومی باز می گردد که بدست دکتر ایستلاند به ثبت رسیده بود و حدوداً یک میلیون برابر هارپ قدرت داشت.

در این اختراع، هیچ نامی از هارپ برده نشده است و هیچ یک از تصاویر ضمیمه اش، شباهتی به هیچ یک از بخش های هارپ ندارند. برای اینکه درک بهتری از این اختراع داشته باشید، بهتر است مقایسه ای را در ذهن خود انجام دهید. پهنای زمینی که آنتن های هارپ در آن قرار دارند، چیزی حدود 300 متر است. حال آنکه پهنای زمینی که آنتن های این ابزار عظیم نیاز دارند، چیزی حدود 22 کیلومتر خواهد بود. این زمین پهناور، می تواند حدود یک میلیون آنتن را در خود جای دهد، در صورتی که هارپ تنها 180 آنتن در خود دارد. از اینها گذشته، دکتر ایستلاند، پس از مدت کوتاهی و پیش از شروع پروژه هارپ، APTI را ترک کرد تا شرکت خود را راه اندازی کند. به همین دلیل، او هرگز با هارپ همکاری نکرد.

موبی دیک نظریه های توطئه

تاکنون هارپ بارها مورد حمله طرفداران نظریات توطئه قرار گرفته است. افراد مختلف در مورد این مجموعه، نظریات مختلفی را ارائه کرده اند و مدعی شده اند که اهداف و توانایی هایی محرمانه در پس ظاهر هارپ وجود دارد.

روزالی برتول (Rosalie Bertell) در سال 1996 (1375)، تلاش کرد تا به دنیا در مورد هارپ هشدار دهد. او معتقد بود هارپ اسلحه ای خطرناک است که بوسیله ارتش ایالات متحده آمریکا ساخته شده است. میشل چوسودوفسکی (Michel Chossudovsky) در کتابی مدعی شد هارپ سلاحی آماده کار است و می تواند سیل، گردباد، خشکسالی و زلزله ایجاد کند. جسی ونتورا (Jesse Ventura) که در گذشته فرماندار پیشین ایالت مینه سوتا و کشتی گیر حرفه ای بود و اکنون یک نظریه پرداز توطئه است، بر این باور است که دولت، هارپ را با هدف کنترل آب و هوا و بمباران مردم با امواج کنترل ذهن بکار می گیرد. علاوه بر اینها، هارپ مسئول ایجاد فجایع مختلف در کشورهای پاکستان، هائیتی، ترکیه، یونان و فیلیپین معرفی شده است.

با این حال، یکی از اساتید دانشگاه استنفورد به نام عمران اینان (Umran Inan) در مصاحبه ای با نشریه Popular Science توضیح داد که نظریه های توطئه آب و هوایی، کاملاً ناشی از نداشتن اطلاعات کافی هستند و انسان ها به هیچ عنوان قادر به دستکاری سیستم های آب و هوایی نیستند. او گفت که انرژی هارپ حتی نسبت به یک رعد و برق ساده هم، بسیار ناچیز است؛ در صورتی که در هر ثانیه، بین 50 تا 100 رعد و برق اتفاق می افتد.

روزنامه نگاری به نام شارون واینبرگر (Sharon Weinberger) هم هارپ را «موبی دیک نظریه های توطئه» دانست و طرفداران این نظریه ها را تشویق کرد تا جنبه های علمی و سازنده آن را ببینند. به باور آستین برد (Austin Baird) هم دلیل اصلی مورد توجه قرار گرفتن هارپ، این است که این پروژه در ابتدا، مانند دیگر پروژه های دولتی ایالات متحده آمریکا، درهای خود را به روی عموم باز نکرده بود و به همین دلیل هم در سال 2016 (1395)، مسئولان این پروژه تصمیم گرفتند درهای این مجموعه را در ماه آگوست (مرداد) هر سال، به روی عموم باز کنند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «هارپ چیست و آیا می تواند موجب زلزله شود؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله برایان دانینگ ترجمه شده توسط سیدمعین عمرانی از مجله دانستنیها، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.