خطر زباله‌های فضایی چیست؟
زباله‌های فضایی به قطعات سرگردانی گفته می‌شود که در فضا، دور زمین می‌گردند. این زباله‌ها از ماهواره‌ها و سفینه‌ها جدا شده‌اند و خطرناک هستند، چون برخورد آنها با دیگر ماهواره‌ها و سفینه‌ها می‌تواند فاجعه بار باشد.
میلیون‌ها قطعه زباله در فضا، دور زمین می‌چرخند. برخی از آنها کوچک هستند و برخی دیگر به اندازه‌ای بزرگ می‌باشند که با تلسکوپ می‌توان آنها را مشاهده کرد. این زباله‌ها می‌توانند برای سفینه‌های فضایی و ماهواره‌ها دردسرساز باشند.
در میان زباله‌ها، حدود 23 هزار قطعه زباله فضایی به اندازه‌ای بزرگ هستند که شبکه نظارت فضایی آمریکا بتواند آنها را ردگیری کند. اما اکثر زباله‌های دیگر، کمتر از 10 سانتیمتر قطر دارند و به همین دلیل نمی‌توان رویشان نظارت داشت. این در حالی است که حتی زباله‌ای به اندازه یک گیره کاغذ هم می‌تواند آسیبی فاجعه‌آمیز به بار بیاورد.
برایان ویدن از بنیاد دنیای امن می‌گوید: «ما در حال حاضر، زباله‌های خیلی کوچک را ردگیری نمی‌کنیم. این مسئله مهمی است چون چیزی که حتی یک سانتیمتر باشد هم در صورت برخورد با یک ماهواره می‌تواند دردسر درست کند.»
شما می‌توانید با دردسرهایی که زباله‌های فضایی درست می‌کنند، همین الان آشنا شوید.
اهمیت جمع‌آوری زباله‌های فضایی
برخورد اشیاء با ماهواره‌ها و سفینه‌ها بندرت رخ می‌دهد، اما پیش می‌آید که این اشیاء از کنار آنها عبور کنند. نیمی از این اتفاقات (عبور زباله‌ها از کنار سفینه‌ها و ماهواره‌ها) به دلیل زباله‌هایی است که در دو حادثه به وجود آمدند.
- در سال 2007، چین یکی از ماهواره‌هایش را با موشکی بالیستیک از بین برد.
- در سال 2009 هم یک ماهواره ارتباطات تجاری آمریکا با یک ماهواره آب و هوایی از کار افتاده روسیه برخورد کرد.
این دو حادثه، زباله‌های فضایی بسیاری را به وجود آوردند. اگر این زباله‌ها جمع نشوند، احتمالاً صدها و یا حتی شاید هزاران سال در مدار زمین باقی بمانند. مشکل زمانی بدتر می‌شود که بدانیم زباله‌ها خودشان هم به قطعات کوچکتر تقسیم می‌شوند که کشف‌شان کار دشوارتری است.
ویدن می‌گوید: «ارسال ماهواره‌های جدید، مشکلات ما در زمینه ردگیری اشیاء، پیش‌بینی نزدیک شدن زباله‌ها به ماهواره‌ها و اجتناب از برخورد زباله‌ها به ماهواره‌ها را چند برابر خواهد کرد.»
سرعت حرکت اشیاء در فضا متناسب با فاصله‌شان از سطح زمین است. اگر همه اشیاء در یک جهت حرکت کنند مشکلی پیش نمی‌آید. اما اشیاء اغلب مدارهای متفاوتی دارند و ممکن است مدارهای آنها همدیگر را قطع کند. ویدن می‌گوید: «تصور کنید که تمام خودروهای یک بزرگراه با سرعت 160 کیلومتر در ساعت برانند. اگر خودرو نزدیک شما سرعتی برابر با شما داشته باشد شما متوجه او نمی‌شوید. اما اگر آن خودرو از جلو با این سرعت به سمت شما بیاید، شما با سرعت 320 کیلومتر در ساعت با هم تصادف خواهید کرد.»
اهمیت ماهواره‌ها
لوری نیومن پلیس ترافیک ناسا در مرکز پرواز فضایی گودارد، در این ارتباط می‌گوید: «ماهواره‌ها می‌توانند با سپرهای محافظ، خود را از اشیایی که کوچکتر از یک سانتیمتر هستند محافظت کنند. اما اشیای بین یک تا ده سانتیمتر مشکل ایجاد می‌کنند و اگر نتوانید آنها را ردگیری کنید، کار دیگری از دست شما (در ماهواره یا سفینه) بر نمی‌آید.»
ماهواره‌ها تاثیر بسیاری روی زندگی روزمره ما دارند و مسائلی مانند برقراری ارتباط با اینترنت و جی پی اس (GPS) را فراهم می‌سازند. به دلیل اهمیتی که ماهواره‌ها دارند، یک تلسکوپ بزرگ طراحی شده تا بتوان با تصاویر آن، مانع آن شد که زباله‌ها در مدار زمین آهنگ به ماهواره‌ها برخورد کنند. مدار زمین آهنگ یا GSO (مخفف Geosynchronous orbit) به مداری گفته می‌شود که سرعت زاویه‌ای چرخش ماهواره‌ها در آن هماهنگ با سرعت چرخش زمین است. ماهواره‌های ارتباطاتی و تلویزیونی در این مدار، جایگاه ثابتی از نظر ساکنان روی زمین دارند و خدمات خود را به صورت بی‌وقفه ارائه می‌کنند.
مسئله زباله‌های فضایی، موضوعی بسیار مهم و اضطراری است، بطوریکه دیگر نمی‌توان دست روی دست گذاشت و صبر کرد. دانشمندان به دنبال راه‌هایی برای حل این مشکل هستند. اما چون این کار بسیار هزینه‌بَر است و هیچ کشور یا سازمانی مسئولیت فضا را بر عهده ندارد، آینده آن مشخص نیست.
