فرق سوسمار و تمساح چیست؟

امروزه تنها چند گروه از خزندگان روی زمین زندگی می کنند و خیلی گروه های دیگر از میان رفته اند. البته زیست شناسان چند سال است که قاطعانه به این نتیجه رسیده اند که پرنده ها را هم باید به عنوان یکی از زیرگروه های خزندگان، رده بندی کرد؛ اما ما فعلاً کاری به آنها نداریم. دو تا از گروه های خزندگان امروزی مارمولک ها و کروکودیل ها هستند.

مارمولک ها تنوع بسیار زیادی دارند؛ از گکوهای دیواری گرفته که در خانه های همه ما زندگی می کنند و به سادگی به آنها مارمولک های دیواری می گوییم تا بزمجه های غول پیکر جنوب شرق آسیا که مردم آنجا به آنها اژدهای کومودو می گویند. همه اینها انواعی از مارمولک ها هستند. آفتاب پرست، ایگوانا، مارمولک های زیرزمینی با دست و پاهای خیلی کوتاه که تا حدی شبیه مار شده اند، اینها همه مارمولک هستند. گاهی اوقات به جای کلمه مارمولک (هر نوعی که باشد) به سادگی می گوییم: «سوسمار». بنابراین سوسمار نام دیگری برای مارمولک ها است. پس مارمولک های روی دیوار خانه تان سوسمار هستند اما نمی توان از این نام برای نامیدن کروکودیل ها هم استفاده کرد.

کروکودیل ها و انواع مختلف آنها در سراسر جهان مثل کایمن و الیگاتور همگی در فارسی با عنوان عمومی تمساح شناخته می شوند. نکته جالب اینجا است که چند صد سال پیش وقتی مردم می گفتند نهنگ هم منظورشان کروکودیل بوده و هرگز از کلمه نهنگ برای نامیدن پستانداران بزرگ دریایی یا همان وال ها استفاده نمی کردند. اما در قرن بیستم این کلمه نهنگ، شد کلمه اختصاصی برای نامیدن وال ها و در عوض ما از عنوان تمساح برای نامیدن اعضای راسته کروکودیل ها استفاده می کنیم.

مهم ترین و جالب ترین تفاوت تمساح ها با خزندگانی مثل سوسمارها (مارمولک ها) و مارها، کامل شدن دیواره میانی قلب است. همه خزندگان قلب چهار حفره ای دارند. (سه حفره ای اشتباه است.) منتهی دیواره دو بطن در اغلب آنها کامل نیست و مقدار بسیار کمی از خون دو بطن می تواند با هم قاتی شود؛ اما در تمساح ها (و نیز پرندگان که آخرین گروه خزندگان هستند) این دیواره کاملِ کامل است و هیچ راهی برای ترکیب خون دو بطن وجود ندارد. البته میان آئورت تمساح ها یک مجرای کوچک به نام مجرای پانیزی وجود دارد که کارش تنظیم فشار خون کل بدن و فشار خون ششی است. این مجرای پانیزی در آئورت قرار دارد نه در دیواره بطن. پس می توان گفت قلب سوسمارها و نیز مارها و… چهار حفره ای ناقص است و قلب تمساح ها و پرندگان چهار حفره ای کامل.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «فرق سوسمار و تمساح چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد.