دستگاه متریک چیست؟

هیئت تحریریه علمی یو سی2018/03/23بروزرسانی در: 2018/03/23

0 مطالعه: 3 دقیقه

در چند قرن اخیر اکثر کشورهای جهان از دستگاه متریک یا دستگاه بین المللی واحدها به عنوان یک واحد اندازه گیری استفاده می کنند. دستگاه متریک برای اندازه گیری کمیت های فیزیکی گوناگون از جمله طول، جرم، زمان، دما و جریان الکتریسیته مورد استفاده قرار می گیرد.

دستگاه متریک در سال 1791 میلادی توسط فرانسوی ها ابداع شد و پس از آن، توسط سایر دانشمندان به عنوان یک دستگاه اندازه گیری بین المللی مورد استفاده قرار گرفت. امروزه اکثر مردم برای اندازه گیری از این دستگاه استفاده می کنند.

استفاده از دستگاه متریک به دو دلیل آسان است.

دلیل اول این است که این دستگاه از سیستم عدد اعشاری تبعیت می کند؛ یعنی در دستگاه متریک اندازه واحدها با مضربی از عدد 10 کاهش یا افزایش می یابند. بطور مثال، یک متر دارای 10 قسمت به نام دسیمتر است. یک دسیمتر به 10 قسمت که سانتیمتر نامیده می شوند، تقسیم می شود.
دلیل دوم این است که دستگاه متریک فقط 7 واحد اصلی دارد.

واحدهای اصلی دستگاه متریک عبارتند از:

متر (M): واحد اندازه گیری طول
کیلوگرم (Kg): واحد اندازه گیریی جرم
کلوین (K): واحد اندازه گیری دمای مطلق
ثانیه (S): واحد اندازه گیری زمان
آمپر (A): واحد اندازه گیری شدت جریان الکتریسیته
کاندلا (Cd): واحد اندازه گیری شدت نور
مُل (M): واحد اندازه گیری مقدار ماده

1) متر واحد اصلی اندازه گیری طول یا فاصله است که اندکی بیشتر از یک یارد است. طول های کمتر را با سانتیمتر یا میلیمتر اندازه می گیرند. فواصل طولانی مثل فاصله بین شهرها، با کیلومتر اندازه گیری می شوند. برای اندازه گیری فواصل بسیار بسیار زیاد مثل فاصله زمین تا ستارگان از سال نوری استفاده می شود.

2) کیلوگرم واحد اصلی اندازه گیری جرم است که برابر است به حدود 2.2 پوند. اندازه گیری وزن های کم با گرم صورت می گیرد. اجسام بسیار سنگین را با تُن اندازه می گیرند. هر تن، 1000 کیلوگرم است. در حال حاضر کیلوگرم استاندارد، استوانه ای از آلیاژ پلاتین و ایریدیم است که در سال 1889 میلادی به عنوان نمونه اصلی کیلوگرم مورد قبول کنفرانس عمومی اوزان و مقیاس ها قرار گرفت. این استوانه اکنون در دفتر بین المللی اوزان و مقیاس ها در شهر سور فرانسه نگهداری می شود.

3) کلوین واحد اندازه گیری دما است. یک درجه کلوین معادل یک درجه سلسیوس است؛ ولی این دو مقیاس اندازه گیری دما از درجات مختلف آغاز می شوند. در مقیاس کلوین، صفر معادل 273- درجه سانتیگراد است. این دما، پایین ترین دمای ممکن است که صفر مطلق نامیده می شود. به این ترتیب صفر مطلق مبنای درجه بندی کلوین یا درجه بندی مطلق است.

4) ثانیه واحد اصلی اندازه گیری زمان است. در سال 1961 میلادی ثانیه اتمی بر مبنای ساعت اتمی به عنوان واحد اندازه گیری زمان در دستگاه متریک تعیین شد.

5) آمپر واحد اصلی شدت جریان الکتریسیته در دستگاه متریک است و بنا به تعریف عبارت است از جریان ثابتی که اگر از دو سیم راست و موازی به طول بی نهایت و با سطح مقطع بسیار کوچک دایره ای شکل که به فاصله یک متر از هم در خلاء قرار گرفته باشند بگذرد، بر هر متر از دو سیم نیرویی برابر با $2 \times 10^{-7}$ نیوتن وارد شود.

6) کاندلا واحد اندازه گیری شدت نور در دستگاه متریک است. کاندلا بنا به تعریف عبارت است از شدت نور جسم تیره ای به سطح $\frac{1}{600}$ متر مربع با دمای 2042 کلوین و تحت فشار 101325 نیوتن بر متر مربع.

7) مُل واحد اصلی اندازه گیری مقدار هر ماده ای است که در واکنش شیمیایی شرکت می کند.

سایر واحدهای اندازه گیری دستگاه متریک از این هفت واحد اصلی مشتق می شوند. امروزه استفاده از واحدهای متریک در سراسر جهان در صنایع و تجارت در حال افزایش است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «دستگاه متریک چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر ۱۳۹۳ با شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۷-۲۲۱-۶ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

برچسب ها