از بروز علائم تا درمان کامل عفونت ادراری در کودکان
یکی از بیماری‌هایی که به درمان قطعی، تمام و کمال نیاز دارد، عفونت ادراری در کودکان است. عفونت دستگاه ادراری در کودکان شرایطی بسیار آزاردهنده است که به راحتی نمی‌توان آن را نادیده گرفت. کودکان نسبت به بزرگسالان طاقت کمتری دارند. بنابراین تحمل درد در آنها کمتر است و همین باعث سخت‌تر شدن شرایط این بیماری می‌شود.
زمانی که کودک به عفونت دستگاه ادراری مبتلا می‌شود، دفع ادرار می‌تواند برای او دشوار باشد که در صورت درمان نشدن کودک می‌تواند با پیامدهایی جدی مواجه شود. در این مقاله شما می‌توانید با علائم، راه‌های پیشگیری و درمان عفونت ادراری در کودکان آشنا شوید.
عفونت ادراری چیست؟
عفونت ادراری حاد، از عفونت‌های نسبتاً شایع در دوران کودکی است که با درد زیاد در هنگام ادرار کردن کودک همراه است. تقریباً 8 درصد دختران و 2 درصد از پسرها، حداقل یک نوبت به عفونت ادراری، طی 7 سال اول زندگی خود مبتلا می‌شوند. خوشبختانه موارد کمی از عفونت‌های ادراری، کلیه‌ها را درگیر خود می‌کنند. درصد تقریبی این آسیب زیر 10 درصد در دو سال اول عمر هر فرد است. علاوه بر این، شایع‌ترین باکتری عامل عفونت ادراری E. coli است که عامل 85 درصد موارد عفونت ادراری است. شیوع این بیماری در دختربچه‌ها بیشتر از پسران دیده می‌شود.
علائم بالینی عفونت ادراری
علائم بالینی بستگی به سن کودک دارد. ممکن است عفونت ادراری در کودکان زیر دو سال علائمی مانند درد و سوزش هنگام ادرار کردن یا تکرار ادرار در کنار درد شکمی را با خود به همراه داشته باشد و کودک نتواند درد را بیان کند. بنابراین در کودکان زیر دو سال این بیماری با علائمی مانند تب بالای 39 درجه سانتیگراد که بیش از 24 ساعت طول بکشد، خود را نشان می‌دهد. چرا که تب‌های غیر قابل توجه که علت مشخصی برای آن پیدا نمی‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلای کودک به عفونت ادراری باشد. علاوه بر این، بررسی شیرخوارانی که وزن‌گیری خوبی ندارند و بی‌اشتها هستند هم از نظر عفونت ادراری ضرورت دارد و آزمایش ادرار امری ضروری است.
عفونت ادراری دوره نوزادی
عفونت ادراری در دوره نوزادی ممکن است از مادر به نوزاد از طریق جریان خون منتقل شده باشد. بنابراین مادران در دوره بارداری باید از نظر عفونت ادراری به دقت کنترل و درمان شوند. عفونت ادراری دوره نوزادی در نوزادان پسر شایع‌تر است و خودش ممکن است باعث زردی طولانی در نوزاد هم بشود.
عفونت ادراری در پسران
شیوع عفونت ادراری در پسرها قبل از یک سالگی نسبتاً شایع است. البته نباید از این نکته چشم‌پوشی کرد، نوزادان پسری که تا قبل از شش ماهگی ختنه نشده‌اند بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند. به همین منظور، متخصصان اطفال انجام ختنه را تا قبل از یک سالگی و حتی در ماه اول تولد، به عنوان یکی از عوامل مهم برای جلوگیری از عفونت ادراری به خانواده‌ها توصیه می‌کنند.
عفونت ادراری در دختران
عفونت ادراری در دختران بیشتر دیده می‌شود و معمولاً علائم بالینی واضحی ندارد و شیوع آن در دخترها به علت ساختار خاص سیستم ادراری و تناسلی‌شان بیشتر از پسران است. خارج نشدن کامل قطرات ادرار و باقی ماندن آنها از دلایلی است که باعث بروز بیشتر عفونت ادراری در میان دختربچه‌ها می‌شود. اما عفونت ادراری ممکن است در مثانه نابالغ هم ظاهر شود. همچنین در سنین بالاتر و بخصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ عفونت ادراری در دخترها بیشتر شیوع پیدا می‌کند. دختران دچار عفونت ادراری حتماً باید از نظر چسبندگی لابیا و اختلال در دفع ادرار معاینه شوند. چرا که با یک درمان موضعی ساده از تکرار عفونت، درد و سوزش دائمی خلاص می‌شوند.
آیا کودک عفونت ادراری دارد؟
با مراجعه به پزشک می‌توان مطمئن شد، آیا کودک مبتلا به عفونت ادراری است یا خیر. این اولین راهکار برای خانواده‌هایی است که کودک مبتلا به عفونت ادراری دارند. روش دوم بعد از تشخیص پزشک، انجام آزمایش ادرار است که در نوزادان و کودکان، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود.
گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل، اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری است. برای کودکانی که هنوز نحوه توالت رفتن را یاد نگرفته‌اند، باید با استفاده از یک کیسه که ناحیه تناسلی را احاطه می‌کند، نمونه‌گیری انجام شود و در کودکان بزرگتر هم می‌توان نمونه ادراری را بطور مستقیم وارد ظرف نمونه‌گیری کرد و تا حد امکان باید ادرار بدون آلودگی و بطور مستقیم وارد ظرف شود.
این دو روش از کاربردی‌ترین روش‌های نمونه‌گیری ادرار در نوزادان و کودکان به شمار می‌آیند. نکته حائز اهمیت این است که درمان عفونت‌های ادراری کودکان نباید به تعویق انداخته شود.
دلایل ابتلا به عفونت ادراری در کودکان چیست؟
بعضی کودکان نسبت به بقیه بیشتر دچار عفونت ادراری می‌شوند، اگرچه رعایت بهداشت و تعویض به موقع پوشک به پیشگیری کمک می‌کند ولی قدرت دفاعی سیستم ادراری شامل حرکات مژک‌های مخاطی و آنتی بادی‌های موجود در ترشحات سیستم ادراری ممکن است در بعضی بچه‌ها خوب عمل نکند و با وجود رعایت بهداشت دچار عفونت ادراری مکرر بشوند.
در مواردی که عفونت‌های ادراری تکرار می‌شوند، بررسی سیستم ادراری از نظر آناتومی و بررسی از نظر رفلاکس ادرار از مثانه به سمت حالب و کلیه‌ها انجام می‌شود. بررسی وجود رفلاکس بسیار در تشخیص این بیماری مهم و ضروری است. این به آن منظور است که اگر عفونت علامتی از خود نشان ندهد، ممکن است کلیه‌ها هم مبتلا شده و آسیب دائمی ببینند.
عوامل خطرآفرین عفونت دستگاه ادراری در کودکان
در موارد خاص مانند تب بالا در عفونت ادراری باید کودک را برای درمان تزریقی به بیمارستان منتقل کرد. همچنین در چنین شرایطی سونوگرافی سیستم گوارشی از سوی پزشک انجام می‌شود تا اطلاعات دقیق‌تری بدست آید. علاوه بر این، ضمن درمان کشت ادرار کنترل انجام می‌شود تا روند بهبودی و تاثیر داروها کنترل شود. در این شرایط برای اطمینان از مبتلا نشدن کلیه‌ها اسکن رادیوایزوتوپ انجام می‌شود.
دوره درمانی
این بیماری را به هیچ عنوان سرسری نگیرید و برای درمان آن حتماً اقدام کنید. دوره درمان عفونت ادراری بسته به محل بین 8 تا 10 روز است. همچنین برای تشخیص موارد بدون علامت بهتر است بعد از بهبودی تا سه ماه هر یک ماه آزمایش کشت کامل ادرار انجام شود و در صورت سالم بودن هر سه نوبت فواصل به هر سه ماه تبدیل شود. این آزمایش‌ها تا سه سال پس از درمان به صورت مکرر باید انجام شود و با فواصل زمانی طولانی‌تر تحت کنترل باشند.
پیشگیری
گاهی برای پیشگیری از انتقال عفونت ادراری به کلیه‌ها در موارد رفلاکس ادراری به مدت طولانی آنتی بیوتیک داده می‌شود تا از انتقال عفونت به کلیه‌ها جلوگیری شود و با رشد جسمی کودک و تصحیح رفلاکس کلیه آسیب نبیند. در مواردی که رفلاکس شَدید باشد ممکن است راه‌های قطعی‌تری مانند جراحی حالب و تصحیح موقعیت وارد شدن به مثانه انجام شود تا با انقباض مثانه هنگام ادرار کردن و افزایش فشار داخل آن ادرار به کلیه‌ها پس نزند.
موارد دیگری که در استعداد ابتلا به عفونت ادراری نقش دارند مانند یبوست و فشار دائمی روی مثانه، ابتلای به کرمک و تنبلی برای تخلیه مثانه، نوشیدن کم مایعات است که باید هر یک با راه حل مناسب کنترل شوند. استفاده از شامپو، صابون و دستمال مرطوب معطر در ناحیه تناسلی ممکن است باعث آسیب مخاطی و افزایش احتمال عفونت شود.
نوشیدن مایعات
اگر کودک شما زیاد دچار عفونت‌های ادراری می‌شود، به مقدار زیاد و بطور مرتب به او مایعات بدهید. با این کار، هم ادرار کودک رقیق‌تر و هم خروجش سریع‌تر اتفاق می‌افتد. به این ترتیب احتمال بروز عفونت‌های باکتریایی کمتر می‌شود.
سلامتی شما و خانواده‌تان آرزوی ما است.
منابع
- دکتر فاطمه متین (متخصص کودکان و نوزادان). ستی مولایی. مجله تندرستی همشهری.
