بیماران هموفیلی هم می توانند ورزش کنند
بیماری هموفیلی یک بیماری مادرزادی ارثی است که در آن فاکتورهای نیازمند انعقاد در خون، بسیار کم است. در نتیجه هر گونه فشار مضاعف روی مفاصل یا حتی روی عضلات و اندام های داخلی باعث خونریزی می شود. نحوه درمان و بروز خونریزی های مختلف جزو مشکلات اصلی بیماران هموفیلی به شمار می آید که در گذشته به خاطر کمبود امکانات و محدودیت ها، درمان این بیماران را با مشکلات زیادی روبرو کرده بود و طبیعی است که در چنین وضعیتی بحث ورزش برای بیماران هموفیلی به سختی مطرح می شد. امروزه با توجه به امکانات درمانی گسترده که بطور قابل قبولی در اختیار بیماران وجود دارد، «جلوگیری از معلولیت بیماران هموفیلی» بسیار مورد اهمیت قرار گرفته است.
به هر حال بیماران هموفیلی به خاطر بیماری خود دارای محدودیت هایی هستند که نباید مانع زندگی شاد و فعال آنها شود و حضورشان در اجتماع یا فعالیت های فردی یا جمعی را محدود کند. در این مقاله شما می توانید با شرایط ورزش کردن بیماران هموفیلی آشنا شوید.
مقابله با معلولیت
از زمانی که موفقیت در تولید فاکتورهای نیازمند انعقاد خون حاصل شده، تا حد زیادی از بروز معلولیت این افراد جلوگیری شده است. اما این سوال وجود دارد که چگونه باید جلوی معلولیت بیماران هموفیلی را گرفت؟ جواب این سوال خلاصه می شود در انجام تمرینات ورزشی مناسب که منجر به تقویت عضلات و ماهیچه های اطراف مفاصل و توانبخشی برای اندام ها و عضلات می شود.
ورزش در بیماران هموفیلی باید از همان ابتدا و قبل از اینکه معلولیت به وجود آید، مورد توجه قرار گیرد. تمریناتی که توسط فیزیوتراپیست های مجرب یا کسانی که دوره های ورزشی بدنسازی ویژه بیماران هموفیلی را دیده اند، توصیه می شود تا با تقویت عضلات و مفاصل، مانع از بد شکل شدن مفاصل بیماران شده و اگر خونریزی هم رخ دهد، مانع از ایجاد معلولیت شوند.
معلولیت در اثر خونریزی در بیماران هموفیلی، به این گونه است که خونریزی باعث تخریب مفاصل شده و به نوعی اندازه چندین دهه آنها را پیرتر می کند. شدت تخریب مفصلی به گونه ای است که مثلاً زانوی یک فرد بیست ساله ای که خونریزی های مکرر داشته، مانند زانوی یک فرد هشتاد ساله است. خونریزی ها در مفاصل و عضلات اطراف باعث پیر شدن و ثابت شدن حرکت مفصل می شود و بد شکل شدن مفاصل، قوز شدن مفصل ایجاد می شود که اختلال شدیدی را در حرکت به وجود می آورد.
نکته های مهم
اما چند نکته کلی در مورد ورزش بیماران هموفیلی وجود دارد که باید با توجه به آنها برنامه ریزی کرد:
ورزش مناسب انتخاب کنید.
وقتی صحبت از ورزش برای بیماران هموفیلی می کنیم، منظور ورزش هایی که در آن امکان برخورد فیزیکی و تخاصم و ضربه خوردن وجود دارد نیست. در ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال و… امکان برخورد افراد وجود دارد و خود این برخوردها عامل خونریزی می شود که کار درمان را پیچیده تر می کند.
هوازی ها بهتر هستند.
ورزش هایی که بیشتر مد نظر است از نوع ورزش های هوازی است که باعث تقویت عضلات مختلف می شود و امکان برخورد و آسیب در آن وجود ندارد. برای بیماران هموفیلی اولویت ورزش های هوازی بدنسازی است.
همه عضلات با هم
ورزش بیماران هموفیلی باید گروه های مختلفی از اعضای بدن را در آن واحد بکار بگیرد و نه یک یا چند عضله خاص را. در این راستا شنا ورزش بسیار مفیدی است. زیرا در آن اکثر عضلات بدن بکار گرفته می شود و حالت ایزوتونیک دارد و یک ورزش هوازی به شمار می آید. ورزش شنا با تقویت عضلات بدن، استحکام رگ ها و تحمیل نکردن فشار بر عضلات، مناسب ترین فعالیت بدنی برای بیماران هموفیلی محسوب می شود.
در انجام ورزش برای بیماران هموفیلی قرار نیست یک رشته خاص ورزشی دنبال شود یا در محیط خاصی مانند باشگاه ورزش انجام شود. الان روش های بسیار ساده ای برای ورزش بیماران هموفیلی وجود دارد مانند ورزش با کِش های مخصوص ورزشی که نیازمند آموزش برای انجام حرکات ساده هستند و عضلات مختلف بدن را به فعالیت وادار می کنند در حالی که بیمار ورزش خود را به این صورت در یک قسمت کوچکی از خانه انجام می دهد، بی آنکه فضای زیادی را نیاز داشته باشد و از این طریق، حداقل میزان حرکات ورزشی برای مفاصل انجام می شود.
شاید دارو لازم باشد.
با توجه به سطح فاکتورهای انعقادی در خون و میزان حساسیت فرد برای ایجاد خونریزی، بیمار قبل از شروع انجام حرکات ورزشی، می تواند از دارو به عنوان یک پوشش دارویی علاوه بر نیاز دارویی روزانه اش استفاده کند.
در بیمارانی که به هر دلیلی دچار خونریزی شده اند و مشکلاتی در حرکت دادن عضله یا اندام ها دارند، باید حرکات ورزشی تحت نظر یک فیزیوتراپیست ورزیده و مجرب انجام شود تا عضو مورد نظر توانبخشی شده و حرکت و قدرت خود را بازیابی کند.
توصیه هایی برای مبتلایان به هموفیلی
- رعایت کامل بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک از اهمیت بسیاری برای مبتلایان به هموفیلی برخوردار است زیرا بیماران هموفیلی برای دریافت خدمات دندانپزشکی دچار مشکل هستند و خونریزی های پس از اقدامات دندانپزشکی آنان را دچار زحمت می کند.
- اضافه وزن و چاقی، احتمال خونریزی بویژه از مفاصل را افزایش می دهد و به همین خاطر این گروه از بیماران باید از خوردن غذاهای چرب و فست فودها خودداری کنند.
- مورد دیگر اجتناب از تزریق های عضلانی و هر نوع شیوه دیگر درمانی تهاجمی و آسیب رسان مثل استفاده از ریش تراش برقی در مردان است. همینطور عدم استفاده از سوند و لوله های ادراری و نیز لوله های تراشه و مانند آنها است که حتی الامکان نباید از آنها استفاده کرد مگر در حالات بسیار ضروری.
- بیماران مبتلا به هموفیلی نگذارند دچار یبوست شوند و همینطور از فین کردن به فشار یا در معرض گرمای زیاد قرار گرفتن پرهیز کنند.
- و در نهایت هم اینکه عدم مصرف داروهایی مثل آسپرین و داروهای ضد التهابی و سایر داروهای ضد انعقادی برای این بیماران بسیار مهم است.
بطورکلی در بیماران هموفیلی بد شکل شدن مفاصل و ثابت شدن آن در یک زاویه خاص، به این خاطر است که گروهی از عضلات قادر نیستند به خاطر خونریزی فعالیت عادی داشته باشند در نتیجه مفصل بد شکل و منحرف می شود، اما تامین قوت عضلات مختلف در یک مفصل که عملکردهای مختلف و گاه متضادی دارند، ضامن جلوگیری از بد شکل شدن آن مفصل می شود. برای پیشگیری از معلولیت در آینده، باید کودکان هموفیلی ترغیب به ورزش شوند. سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «بیماران هموفیلی هم می توانند ورزش کنند»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله دکتر غلامرضا توگه – فوق تخصص خون و سرطان بالغین -، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
