برندگان نوبل پزشکی 2018 چه دستاوردهایی داشتند؟

دستگاه ایمنی، ما را در برابر بیماری محافظت می کند، اما در عین حال ساز و کارهایی در آن تعبیه شده است تا مانع از حمله دستگاه ایمنی به بافت های خود بدن شود. برخی از سرطان ها این ساز و کارها یا به اصطلاح ترمزهای دستگاه ایمنی را تحت کنترل می گیرند و مانع از حمله دستگاه ایمنی به خود بافت های بدن می شوند. همانطور که سرعت ماشین بستگی به تعادل میان پدال گاز و ترمز دارد، فعالیت دستگاه ایمنی هم به تعادل میان ساز و کارهایی بستگی دارد که آن را فعال و مهار می کنند.

جیمز پی آلیسون (James P. Allison)، پژوهشگر آمریکایی، رئیس بخش ایمنی شناسی در مرکز سرطان ام دی اندرسون در دانشگاه تگزاس و تاسوکو هنجو (Tasuku Honjo)، استاد دانشکده پزشکی در دانشگاه کیوتو که امسال بطور مشترک برنده جایزه نوبل پزشکی شدند، بطور مستقل روی این ترمزها یا مسیرهای مولکولی مهار کننده دستگاه ایمنی کار کرده بودند.

در این مقاله شما می توانید با این دستاورد بیشتر آشنا شوید.

آلیسون در دهه 1990 مولکولی پروتئینی را به نام CTLA-4 کشف کرد که با سلول های T (سلول هایی که حمله دستگاه ایمنی بر ضد سلول های سرطانی و سایر عوامل مهاجم را سازمان دهی و اجرا می کنند) ارتباط دارند. آلیسون و همکارانش دریافتند که CTLA-4 پاسخ های ایمنی را مهار می کند. برخی از پژوهشگران امیدوار بودند بر اساس این کشف با فعال کردن بیشتر این پروتئین مهار کننده بیماری های خودایمنی که ناشی از حمله دستگاه ایمنی به بافت های خود بدن است را درمان کنند، اما نظر آلیسون این بود که به اصطلاح خاموش کردن CTLA-4 ممکن است باعث تشدید فعالیت دستگاه ایمنی بر ضد سرطان ها هم بشود.

آلیسون در سال 1994 هنگامی که در دانشگاه برکلی در کالیفرنیا کار می کرد، نشان داد که غیر فعال کردن این مولکول با یک پادتن یا آنتی بادی می تواند سرطان در موش های آزمایشگاهی را علاج کند. رویکرد آلیسون در نهایت به ایجاد روش درمانی منع مهار ایمنی (Immune Checkpoint Therapy) انجامید و بررسی های بالینی در سال 2010 نشان داد که این روش معمولاً بر انواع مقاوم به درمان سرطان پوستی ملانوم موثر واقع می شود.

سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2011 داروی ایپیلوماب (Ipilimumab) را که بر این اساس عمل می کند، برای درمان سرطان پیشرفته ملانوم تایید کرد.

در همان زمانی که آلیسون در آمریکا روی CTLA-4 کار می کرد، هنجو در ژاپن در حال بررسی یک ترمز دیگر دستگاه ایمنی به نام PD-1 (مولکول پروتئینی مرگ برنامه ریزی شده سلول) بود که باز پاسخ های سلول های دفاعی T را به شیوه ای متفاوت تحت کنترل دارد. هنجو ابتدا در بررسی های حیوانی و بعد کارآزمایی های بالینی نشان داد که مهار کردن فعالیت PD-1 با پادتن ها می تواند به علاج چند نوع سرطان از جمله یک نوع سرطان ریه، سرطان پوستی ملانوم و سرطان کلیه بینجامد. یک بررسی بالینی در بیماران دچار سرطان های انتشار یافته در سال 2012 نشان داد این شیوه جدید می تواند سرطان هایی را که قبلاً درمان ناپذیر شمرده می شدند، علاج کند.

سازمان غذا و داروی آمریکا در سال های 2014 و 2015 داروهایی که بر اساس مهار PD-1 عمل می کنند، شامل داروهای پمبرولیزوماب (Pembrolizumab) و نیولوماب (Nivolumab) را تایید کرد.

گرچه تلاش ها برای درمان سرطان با استفاده از پاسخ های دستگاه ایمنی سابقه ای طولانی دارد، اما کار پژوهشگران باعث تغییری واقعی در ایمنی درمانی سرطان و شکوفایی این حوزه و دستیابی به ابزار جدیدی برای مقابله با سرطان شد. گرچه این شیوه درمانی در همه افراد موثر نیست، اما در برخی از انواع سرطان اثر فوق العاده ای بر جای می گذارد و بطور بی سابقه ای سرطان را حتی در مراحلی که به همه بدن انتشار یافته است، از بین می برد.

کار این پژوهشگران که باعث ایجاد انقلابی در شناخت ما از دستگاه ایمنی شده، ممکن است علاوه بر درمان سرطان باعث پیشرفت هایی در درمان سایر بیماری ها شود. برای مثال دستکاری در همین مسیرهای مولکولی ممکن است به ایجاد درمان هایی برای بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید که در نتیجه فعالیت کنترل نشده دستگاه ایمنی و التهاب بیش از حد به وجود می آیند، منتهی شود.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «برندگان نوبل پزشکی 2018 چه دستاوردهایی داشتند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا گزارش علی ملائکه در مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.