آزمون آئینه؛ تاریخچه تصویرسازی ذهنی در حیوانات

دانشمندان سال های متوالی را به بررسی رفتار حیوانات و میزان ادراک آنها از موارد جدید سپری کرده اند و یکی از مهم ترین موارد تاریخی این رویکرد را می توان آزمون آئینه دانست که با الهام از اقدام های چارلز داروین انجام شده است.

آزمون آئینه، یکی از قدیمی ترین روش های رفتارشناسی دانشگاهی برای حیوانات است. این آزمون در سال 1970 میلادی ابداع شده و بیش از 50 سال قدمت دارد. با این وجود ریشه اصلی این آزمون به تحقیقات داروین باز می گردد. داروین در مراجعه به باغ وحش ها، در برابر موجوداتی مانند اورانگوتان ها آئینه می گرفت تا ببیند این موجودات چه رفتاری را از خود نشان می دهند. نتیجه این امر برای او قابل تحلیل نبود و داروین هیچگاه به صورت قطعی نتوانست درک کند که این موجودات از آئینه به عنوان ابزار شناخت موجودی جدید بهره می برند یا آن را تنها یک اسباب بازی می بینند.

با این حال تحقیقات داروین موجب شد تا دانشمندی به نام گوردون گالپ اقدام به طراحی آزمون آئینه کند. این آزمون در حقیقت شامل قرار دادن آئینه در مقابل حیوانات و تحلیل رفتار آنها در برابر آئینه است. هدف از این آزمون این است که مشخص شود آیا حیوانات نیز مانند انسان ها از خود یک تصویر درونی ساخته اند که بتوانند آن را در آئینه شناسایی کنند یا خیر. این امر به نوعی میزان آگاهی از خود را در حیوانات اندازه گیری می کند و می تواند نشان بدهد که حیوانات می توانند تصویر در آئینه را تشخیص داده و متوجه حضور خود شوند یا اینکه آن را نشانگر حضور یک موجود دیگر می دانند.

جالب است بدانید که تا سال 2016، تعداد بسیار اندکی از حیوانات موفق شدند در این آزمون موفق باشند. برای نمونه موجوداتی مانند دلفین ها، نهنگ های قاتل، شامپانزه ها، بونوبو، اورانگوتان های برونئی، کلاغ ها، کبوترها و فیل های آسیایی توانسته اند در این آزمون موفق باشند، ولی حیواناتی مانند سگ ها، پانداها، شیرهای دریایی و چندین موجود به ظاهر هوشمند دیگر در این آزمایش، قادر به شناسایی تصویر خود نبوده و تصویر مد نظر را به عنوان یک موجود دیگر شناسایی کردند. این امر نشان می دهد که تصویرسازی ذهنی در بسیاری از موجودات به شدت ضعیف است و به همین دلیل نیز نمی توان انتظار ابزارسازی دقیقی از آنها داشت.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «آزمون آئینه؛ تاریخچه تصویرسازی ذهنی در حیوانات»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله آناهیتا عیوض خانی در مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.