آیا ماهیان خاویاری فسیل زنده هستند؟

ماهیان خاویاری (Sturgeon) به دلیل سابقه حضور چند صد میلیون ساله در روی کره زمین، بیشتر به عنوان فسیل زنده در طبیعت شناخته می‌شوند. با وجود این بعضی از زیست‌شناسان معتقدند که تعبیر فسیل زنده چندان دقیق نیست. چرا که این ماهیان از نظر اندازه و طول بدن دستخوش تغییر شده‌اند.

در ماه ژوئن سال 2013، مقاله‌ای در ScienceDaily کار شد که در آن به موضوع ماهیان خاویاری و فسیل‌های زنده پرداخته شده است. این مقاله که بر اساس مطالعات محققان دانشگاه میشیگان نوشته شده، به این نکته اشاره دارد که با وجود باور عمومی، تعبیر فسیل زنده برای ماهیان خاویاری صحیح نیست.

عموم معتقدند ماهیان خاویاری طی میلیون‌ها سال هیچ تغییری نکرده‌اند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که آنها دست کم در یک مورد خیلی مهم تغییر کرده‌اند. آن هم تغییر در اندازه‌های بدن‌شان در گذر زمان است. همین تغییر به ظاهر ساده است که عکس باورهای پیشین را تایید می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که ماهیان خاویاری اتفاقاً جزو آن گروه از ماهیانی هستند که در گذر زمان به سرعت تغییر کرده‌اند.

ماهیان خاویاری و عصر ژوراسیک

ماهیان خاویاری، عضو خانواده تاس ماهیان (Acipenseridae) هستند و قدمت حضورشان در روی کره زمین به دوره زمین‌شناسی ژوراسیک یعنی 248 تا 208 میلیون سال پیش و دوره‌ای بر می‌گردد که در آن مهره‌داران از ماهیان گرفته تا دایناسورها به وفور یافت می‌شدند.

در اصل ماهیان خاویاری یک نوع از ماهیان استخوانی با بدن‌های کشیده دوکی شکل هستند که پنج ردیف جانبی صفحات زرهی به نام اسکوتز (Scutes) دارند. اسکوتز یک صفحه خارجی استخوانی است که روی آن را شاخک‌هایی گرفته است. اسکوتز به صورت پوست لاک پشت‌ها، پوست کروکودیل‌ها و پای پرندگان هم قابل مشاهده است اما در ماهیان خاویاری به نوعی منحصر به فردتر است. اسکلت ماهیان استخوانی تقریباً به صورت کامل از جنس غضروف (Cartilaginous) است. این در حالی است که اجداد ماهیان خاویاری در گذشته اسکلت‌هایی استخوانی داشته‌اند.

ارزش‌های بالای اقتصادی ماهیان خاویاری، آنها را به یکی از مهم‌ترین اهرم‌های صنعت شیلات بدل کرده است. این ماهیان ارزشمند و خاص در عین حال واجد ارزش‌های زیست محیطی بسیاری هم هستند.

منابع

1. فرناز حیدری. مجله دانستنیها.