چگونه مشکلات رفتاری کودک را اصلاح کنیم؟

ارتباط با کودکان همانقدر که آسان به نظر می رسد، گاهی آنقدر پیچیده می شود که والدین نمی دانند چگونه باید با آنها رفتار کنند؛ وقتی بدقلقی می کنند، داد و بیداد راه می اندازند و حسابی همه چیز را به هم می ریزند. در واقع کودکان با تمام این گونه بد رفتاری های خود می خواهند به نوعی اعتراض شان را به والدین شان اعلام کنند که چیزی آزارشان می دهد. گاهی نبود توجه لازم در زمانی که به توجه ما نیاز دارند، باعث می شود رفتارهای نامعقول و غیر قابل کنترلی داشته باشند؛ تا جایی که خود ما را هم کلافه و خسته می کنند.

اما چگونه می توان با کودکان همگام و همراه شد؟ در این مقاله شما می توانید پاسخ این سوال را مطالعه نمایید.

تشویق کودک

والدین باید همیشه به تلاش کودک توجه داشته باشند و او را تشویق کنند، مثلاً وقتی که کودک بازی می کند، نقاشی می کشد یا کتاب می خواند، باید او را تشویق کنیم و به او بگوییم: «آفرین؛ تو از پسش برآمدی و تونستی نقاشی به این قشنگی بکشی.»

وقتی تلاش فرزندمان را تشویق می کنیم، به او انگیزه بیشتری می دهیم تا علاقه و اشتیاق بیشتری برای یادگیری و انجام کارهایش داشته باشد، چون تشویق یک پیام حمایتی است که اگر به موقع و به جا باشد، تاثیر خیلی زیادی خواهد داشت.

بازتاب احساسات

مهم ترین کاری که بچه ها دارند، بازی کردن است؛ درست مثل ما که برای خود شغلی داریم، شغل آنها هم بازی کردن است. بازی کودکان را جدی بگیرید، ولی دخالتی در آن نداشته باشید. به عنوان مثال اگر فرزندتان در حال بازی با لوگوهایش است و دارد خانه سازی می کند و یک دفعه همه قطعات می ریزد و خراب می شود و او هم همه چیز را به یک طرف پرتاب می کند، مادر باید به جای داد و فریاد و اعتراض، به احساسات فرزندش توجه کند؛ یعنی به خشم کودک بازتاب احساسی بدهد و به او بگوید: «می دونم که الان عصبانی شدی و از اینکه ساختمانت به هم ریخته، ناراحتی …».

به این ترتیب کودک آرام شده و از میزان عصبانیتش هم خیلی کم می شود؛ به علاوه در طول بازی و زمانی که مادر به فرزندش اختصاص می دهد، نباید خیلی حرف بزند، نظر بدهد یا دخالت کند، چون تنها چیزی که کودک لازم دارد، بازتاب احساسی به رفتارش است؛ یعنی مثلاً وقتی در حال نقاشی کردن است، می توانیم به او بگوییم: «داری نقاشی چیزی رو می کشی که خیلی دوست داری … نه؟ … می دونم … چه خوبه که داری لذت می بری.» در واقع این بازتاب احساسی در بزرگسالی تبدیل به حس همدلی می شود.

ما خودمان هم به عنوان بزرگسال وقتی از احساسات مان حرف می زنیم، دوست نداریم طرف مقابل ما را نصیحت کند، راهکار بدهد یا قضاوت مان بکند. همه ما دوست داریم قبل از هر چیز درک شویم؛ یعنی همدلی همان چیزی است که ما از دوران کودکی به آن نیاز داریم. وقتی از کودکی والدین به این نیاز کودک پاسخ بدهند، او هم کم کم یاد می گیرد و می تواند همدلی خودش را هم بیشتر کند. داشتن چنین مهارتی جزئی از هوش اجتماعی شناخته می شود؛ اینکه متوجه احساسات واقعی دیگران بشویم و بدانیم چگونه باید با این و آن برخورد کنیم.

بازی کودک را دست کم نگیرید.

توجه داشته باشید کودکان از طریق بازی دست به تجربه های مختلف می زنند و مهارت های شناختی شان را گسترش می دهند؛ پس بازی فرزندان تان را دست کم نگیرید. وقتی وانمود می کنند مغازه ای دارند شما از آنجا خرید کنید، به آنها خرده نگیرید؛ در عوض شما هم قوه تخیل تان را قوی کنید و پاسخ مناسبی به آنها بدهید.

بازی در واقع عادت سالمی است که به فرزندان ما کمک می کند قوی و سالم بمانند و رشد بهتری داشته باشند؛ به علاوه بچه هایی که بیشتر در بازی فعالیت می کنند، کمتر دچار اضافه وزن می شوند. بازی، استرس بچه ها را کاهش می دهد و به آنها کمک می کند تا رشد عاطفی بهتری داشته باشند؛ به همین خاطر برای کودکان فضا و محیطی را برای بازی کردن در نظر بگیرید و هیچگاه فرصت بازی را از آنها نگیرید.

فراموش نکنید شما به عنوان پدر و مادر، بزرگترین حامی فرزندان تان در یادگیری هستید، به همین خاطر باید دقت کنید هیچ چیز مانع از بازی کردن آنها نشود. کودک می تواند بیشتر ساعات روز را به بازی کردن بگذراند تا به این صورت تمام مهارت های شناختی و عاطفی اش رشد کنند.

البته هنگام بازی با کودک، نبایدهایی هم وجود دارد:

• سرزنش، نصیحت و انتقاد کردن: هیچگاه نباید فرزندمان را سرزنش کنیم؛ مثلاً بگوییم: «آخه این چه جور نقاشی کشیدنه، چرا حواست رو جمع نمی کنی و…»
• دخالت در نوع و انتخاب بازی کودک: مادر هنگام بازی با کودک و وقت مشخصی که برای او در نظر گرفته، نباید دخالت مستقیمی داشته باشد و خودش بازی خاصی را پیشنهاد بدهد انتخاب نوع بازی حتماً با خود کودک است.
• اخلال در بازی کودک: هنگامی که مادر زمانی را برای بازی با کودک در نظر می گیرد و می خواهد وقتش را کاملاً در اختیار فرزندش بگذارد، نباید هیچ چیز دیگری باعث کم توجهی و به نوعی اخلال در بازی آنها شود، مثلاً تلفنش را جواب بدهد یا حواسش به غذا پختن و کارهای خانه باشد. نیم ساعتی که مخصوص بازی با کودک است، فقط مخصوص خود او است و هیچکس نباید دخالتی در آن داشته باشد.

نامه والدین به فرزند

کار دیگری که می تواند بسیار مهم و تاثیرگذار باشد، نوشتن نامه های هفتگی به کودک است. شما می توانید برای فرزندتان نامه بنویسید و در آن بگویید: «عزیزم داشتم به تو فکر می کردم که تو چقدر خوب و دوست داشتنی و… هستی.» مادر می تواند هر هفته در نامه خود به بعضی صفات دوست داشتنی و خوب فرزندش اشاره کند و در آخر هم قید کند: «از طرف مامان و بابا».

می توانیم نامه را زیر بشقاب غذا، روی میز یا هر جای دیگری بگذاریم که به نوعی توجه کودک را به خود جلب کند. این کار را می شود برای همه بچه ها در رده های سنی مختلف انجام داد.

30 ثانیه انفجاری

مادران باید سعی کنند هر زمانیکه کودک می خواهد به نوعی جلب توجه کند و احتیاج به توجه آنها دارد، از 30 ثانیه بذل و بخشش انفجاری برای کودک استفاده کنند؛ یعنی وقتی مادر مشغول تماشای تلویزیون یا انجام کارهای خودش است و کودک دائم می خواهد به گونه ای حواس مادر را پرت کند و حتی صورت او را به طرف خودش بر می گرداند، باید دقیقاً در همان لحظه، فقط 30 ثانیه هر کار دیگری را رها کرده و توجه کاملش را معطوف به خواست کودک کند. بعد از این زمان کوتاه، مادر می تواند به فرزندش بگوید: «حالا دیگه برو، چون من کار دارم و…» و به کار خودش بپردازد. ولی توجه داشته باشید که همین زمان خیلی کوتاه، تاثیر خوب و عمیقی در ذهن کودک می گذارد و به او امنیت خاطر می دهد.

حتماً شما هم متوجه شده اید که کودکان از اینکه به آنها وقتی اختصاص می دهید، تا چه حد خوشحال می شوند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چگونه مشکلات رفتاری کودک را اصلاح کنیم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مصاحبه با دکتر الهام ده یادگاری – روانشناس کودک – توسط یکتا فراهانی در مجله موفقیت، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.