علت گرایش نوجوان ها و جوان ها به مصرف مواد اعتیادآور چیست؟
تا به حال به این مسئله فکر کرده اید که چگونه یک نفر به مواد مخدر معتاد می شود؟ بسیاری از جوان ها و حتی پدر و مادرها فکر می کنند که دلیل اعتیاد فرد، اصرار دوستان بوده است. در حالی که انگیزه مصرف مواد در جوان ها فقط اصرار دوستان نیست. اگر بخواهیم انگیزه های مصرف مواد مخدر جوان ها را بشناسیم، فهرست بلند بالایی می شود. مواردی از آنها عبارتند از:
- کنجکاوی
- کسب لذت
- تسکین درد
- فراموش کردن مشکلات
- شوخی و خنده
- هیجان طلبی و تمایل به خطر کردن
- احساس بزرگ شدن
- پیوستن به گروهی خاص
- و…
این علل با وجود اینکه خیلی مهم هم به نظر نمی رسند، تا حالا باعث اعتیاد میلیون ها انسان شده اند. عمده ترین علت اعتیاد جوان ها در ایران دو عامل کنجکاوی و کسب لذت هستند. با این حال امروزه متخصصان، یک عامل را زمینه ساز اعتیاد نمی دانند و معتقد می باشند که عوامل مختلفی دست به دست هم می دهند تا یک فرد را معتاد کنند. این عوامل عبارتند از:
- عوامل فردی (عوامل روانی، زیستی و بیولوژیک)
- عوامل خانوادگی
- عوامل اجتماعی
هر کدام از این سه عامل به تنهایی نیز می توانند موجب گرایش فرد به اعتیاد شوند.
در این مقاله شما می توانید با علت های مختلف گرایش جوان ها به مواد اعتیادآور به زبانی ساده آشنا شوید.
1) عوامل فردی
فشارهای عصبی و بیماری های روحی
افرادی که دائماً در معرض فشارهای عصبی و محیطی قرار دارند، بیشتر از دیگران در معرض خطر گرایش به اعتیاد هستند. موقعیت هایی مثل کنکور، از دست دادن نزدیکان، شکست های عاطفی، مالی، شغلی، تحصیلی، انتخاب همسر و… ممکن است در زندگی هر جوانی پیش بیاید و اگر شما راه صحیح مقابله با آنها را ندانید، امکان دارد که برای دستیابی به تسکین و آرامش مقطعی، به مواد اعتیادآور رو بیاورید.
از آنجایی که امروزه رابطه بین بیماری های روانی و اعتیاد به اثبات رسیده، خیلی خوب است که جوان ها به جای راه حل های مقطعی و نادرست (مثل توسل به مواد اعتیادآور و…) به فکر پیدا کردن راه حل های مناسب برای رفع مشکلات خودشان باشند.
سن بحرانی
سنین 16 تا 24 سالگی، سنین پُر خطری برای جوان ها محسوب می شوند. فراموش نکنید که در این سنین باید بیشتر از دوره های دیگر مواظب و مراقب سلامت و زندگی خودتان باشید.
شخصیت های خاص
بعضی از افراد با خصوصیات شخصیتی خاص خودشان، بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار می گیرند. به عنوان مثال فردی که به خاطر خجالت و رو در بایستی، توان نه گفتن به دوستش را ندارد، ممکن است با هر تعارف ساده ای به مصرف مواد آلوده شود. ممکن است یک نفر در نتیجه کمبود اعتماد به نفس سراغ مواد برود یا بر عکس، اعتماد به نفس بالایی داشته باشد و فکر کند که با مصرف مواد به هیچ وجه معتاد نمی شود.
مشکلات جسمانی
بعضی ها فقط به بهانه ی تسکین درد از مواد مخدر استفاده می کنند. در صورتی که پزشکان با بهره گیری از داروهای مسکن می توانند طوری درد را کنترل کنند که فرد به آن داروها وابسته نشود.
عدم آگاهی از خطرات مصرف مواد مخدر
اگر جوان ها از خطرات و عوارض مصرف مواد واقعاً اطلاع درستی داشته باشند، محال است که ماده اعتیادآوری را مصرف کنند.
نگرش مثبت به مواد مخدر
اطلاعات اشتباه همراه با باورهای نادرست، موجب می شوند که بعضی ها، نگرش و دیدگاه مثبتی نسبت به مصرف مواد مخدر پیدا کنند و زشتی مصرف برایشان از بین برود. پس باید اطلاعات درستی در مورد مواد مخدر و خطرات آن بدست بیاوریم. اما یادتان باشد اینکه اطلاعات درست را از کجا بگیریم و از کی بشنویم، اهمیت بسیار زیادی دارد.
مشاغل خاص
بعضی از مشاغل خاص که فعالیت جسمی سنگین و همچنین تغییر ساعت های خواب و بیداری را به دنبال دارند، فرد را مستعد ابتلا به اعتیاد می کنند.
نکته: اضطراب، افسردگی شَدید، پرخاشگری و رفتارهای ضد اجتماعی، زمینه ساز بروز اعتیاد هستند.
2) عوامل خانوادگی
ممکن است همه خانواده ها، در همه زمینه ها، کاملاً موفق نباشند. ساختار خانواده ها همیشه یکسان نیست. بعضی از خانواده ها، بی سرپرست و یا تک سرپرست هستند. چنین خانواده هایی، معمولاً با مشکلاتی مواجه می شوند. البته مشکلات و دشواری های خانوادگی، در شرایط دیگری نیز پیش می آیند. به عنوان مثال وقتی که در بین افراد خانواده، فردی معتاد است، معمولاً روابط خانوادگی هم متشنج است.
اگرچه همه این عوامل، مشکل آفرین هستند، اما باید بدانید که برای هر مشکلی، یک راه حل درست و منطقی وجود دارد. استفاده از مواد اعتیادآور، قطعاً نه فقط راه حل رفع این مشکلات نیست بلکه بر این دشواری ها خواهد افزود. اگر شما هم با یکی از این مشکلات مواجه هستید، به چگونگی رفع آنها فکر کنید، حتماً با مشاور یا یک فرد مورد اعتماد، مشورت کنید. مطمئناً راه حل مناسبی برای حل مشکلات خودتان پیدا می کنید.
اعتیاد راه حل رفع مشکلات نیست. در خانواده های پُر تنش، روابط عاطفی بین اعضا کاهش می یابد و احتمال گرایش آنها به اعمال بزهکارانه و مواد اعتیادآور بسیار بیشتر است.
3) عوامل اجتماعی
در دسترس بودن مواد مخدر
یکی از عوامل اعتیاد در میان جوان ها در دسترس بودن مواد است. اما سوال این است که مگر قند و شکر در دسترس بیماران مبتلا به دیابت نیست؟ پس چرا آن را مصرف نمی کنند؟ بنابراین یادتان باشد که قرار نیست هرچه را به دست تان رسید مصرف کنید!
زندگی در محله های آلوده
خواه ناخواه همنشینی با آدم های معتاد و رفت و آمد به محله هایی که افراد معتاد و بی بند و بار در آنها زندگی می کنند، انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. ساکنین این محله ها بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند اما نباید فراموش کنید که در این محله ها هم، جوان هایی هستند که هرگز معتاد نمی شوند. باید ببینید که آنها چه کار می کنند؟ همین آدم ها می تواند الگوی بسیار خوبی برای مقاومت در برابر مواد مخدر باشند.
باورها و آداب نادرست فرهنگی
متاسفانه در بعضی از مناطق، مصرف مواد مخدر را کار ناپسندی نمی دانند! این موضوع خطر بزرگی محسوب می شود.
ضعف فرهنگ مشاوره
معمولاً جوان ها وقتی با مشکل مواجه می شوند، مایل هستند خودشان، به تنهایی مشکلات شان را حل کنند، در حالی که هیچ کس قادر به این کار نیست. در چنین مواقعی، فرد می تواند از افراد صاحب نظر کمک بگیرد که این صاحب نظران می توانند پدر و مادر و یا افراد متخصص در امر مشاوره باشند.
مشکلات اقتصادی
بیکاری و فقر از دیگر علل اعتیاد در بین جوان ها است؛ در حالی که اعتیاد نه تنها درمانی برای فقر و بیکاری نیست بلکه مشکلات بیشتری هم ایجاد می کند.
دوستان ناباب
بیش از نیمی از معتادان، اولین بار مصرف مواد مخدر را با تعارف دوستان شان شروع کرده اند. این را هم بدانید که همیشه دوستان ناباب نیستند که مواد تعارف می کنند، شاید دوست شما خودش هم آگاهی نداشته باشد و از شما بخواهد که مواد را با هم تجربه کنید.
آیا در زندگی برنامه ریزی درست و حسابی دارید؟ اوقات بیکاری خود را چگونه می گذرانید؟ اگر برای زندگی، برای اوقات کاری و اوقات بیکاری برنامه ای ندارید، مواظب باشید چون این خودش یک زنگ خطر می باشد. به چیزهایی که علاقه دارید فکر کنید، استعدادهای خودتان را بشناسید و سعی کنید زندگی را با چیزهایی که سرگرم تان می کنند و دوست شان دارید، پُر کنید.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «علت گرایش نوجوان ها و جوان ها به مصرف مواد اعتیادآور چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب اعتیاد عوامل، عوارض و مهارت های امتناع (ویژه نوجوانان و جوانان)، گردآوری زهرا سلطانی از انتشارات آوند اندیشه، منتشر شده در خرداد 1383 با شابک 7-7-94076-964 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
