منظور از پراش چیست؟

پراش واژه ای است برای توصیف پخش شدن امواج (شامل نور، صدا، آب و…) وقتی از یک روزنه یا شکاف کوچک می گذرند. اگر روزنه در مقایسه با طول موج امواج خیلی بزرگ باشد، امواج در خط مستقیم حرکت می کنند، اما اگر اندازه روزنه با طول موج برابر باشد، شکل امواج در پشت شکاف تغییر می کند. امواج پخش و پراکنده می شوند و در جایی ظاهر می شوند که هیچ حرکت موجی وجود ندارد.

دلیل این پدیده آن است که امواج تولید شده از نقاط مختلف روزنه، با هم تداخل می کنند و وقتی دو موج همزمان به یک نقطه می رسند، با هم ترکیب می شوند و یک موج بزرگتر را به وجود می آورند. اما وقتی یک قله یا برآمدگی با یک فرو رفتگی ترکیب می شود، موج ها همدیگر را خنثی می کنند و هیچ حرکت موجی ای به چشم نمی خورد.

اهمیت پراش آن است که نور و صدا نیز همانند موج رفتار می کنند. تاثیرات پراش به آن معنی است که اشیای کوچکتر از طول موج نور، هرگز دیده نمی شوند. این پدیده همچنین توان تفکیک تلسکوپ ها و میکروسکوپ ها را کاهش می دهد، زیرا نور هنگامی که از عدسی ها عبور می کند، دچار پراش می شود.

پراش پرتو ایکس

از پراش پرتو ایکس برای کشف نحوه آرایش اتم های یک بلور استفاده می شود. اتم های بلور در ردیف های منظم قرار می گیرند. فاصله بین این ردیف ها، پرتوهای ایکس را خم یا پراشیده می کند.

در سال 1912 میلادی، فیزیکدان آلمانی ماکس فون لاو (Max Theodor Felix von Laue) از یک بلور برای پراشاندن پرتوهای ایکس استفاده کرد و به دلیل همین کار، در سال 1914 جایزه نوبل فیزیک را بدست آورد. طرح یا الگوی لکه های درخشانی که پرتوهای ایکس پراشیده روی فیلم عکاسی به وجود می آورند، اطلاعاتی درباره ساختمان بلور در اختیار ما می گذارد.

رابطه بین این لکه ها و فاصله اتم ها در بلور را دو دانشمند به نام های ویلیام هنری براگ (William Henry Bragg) و ویلیام لارنس براگ (William Lawrence Bragg) کشف کردند. کریک، واتسون و ویلکینز از پراش پرتو ایکس برای یافتن ساختمان ماده ژنتیکی (DNA) استفاده کردند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «منظور از پراش چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب Kingfisher Science Encyclopedia، تالیف Catherine Headlam ترجمه محمود سالک از نشر Kingfisher Books، منتشر شده در ۱۹۹۱ با شابک ۹۷۸۰۸۶۲۷۲۸۵۳۳ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

نمایش بیشتر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مشابه

دکمه بازگشت به بالا