آیا پیوند اعضای حیوان به انسان قابل انجام است؟

با توجه به کمبود اندام‌های انسانی اهدایی برای پیوند به بیماران، همیشه تامین اندام‌های مورد نیاز از حیوانات مورد توجه بوده است. عمل پیوند اندام حیوان به انسان را پیوند بیگانه یا پیوند زنو (Xenotransplants) نیز می‌شناسند. در سال 1984 در یکی از نخستین موارد، دختربچه‌ای آمریکایی با قلب یک بابون (نوعی میمون) به مدت 21 روز زنده ماند. در نهایت این آزمایش به شکست انجامید و پس از آن عمل آزمایشی پیوند اعضای حیوانات به انسان تا حد زیادی کنار گذاشته شد.

دلیل شکست آزمایش فوق و مرگ این کودک این واقعیت بود که سیستم ایمنی بدن انسان، اندام حیوان را بیگانه شناخته و آن را اصطلاحاً پس می‌زند یا دفع می‌کند. به عبارت دیگر این امر از مشکلات اصلی پیوند حیوان به انسان است. از این رو طی سالیان پیش ایده حیوانات اهلی تراریخته مانند گاو، گوسفند و خوک در دستور کار بسیاری از محققان و پژوهشگران علوم زیست پزشکی قرار گرفت و تلاش‌های زیادی در این زمینه انجام شد.

یکی از اهداف تولید حیوانات تراریخته، به منظور سازگار کردن اندام‌های حیوانات برای پیوند به انسان است تا توسط سیستم ایمنی انسانی بیگانه شناخته نشده و دفع نشود. برای دستیابی به این مدل حیوانات محققان از فناوری‌های مهندسی ژنتیک استفاده کردند تا بتوانند تغییرات ژنتیکی مناسب را در آنها ایجاد کنند. گزارش‌هایی که به تازگی از سوی مراکز پیوند طی کارآزمایی‌های بالینی منتشر شده است، نتایج شگفت‌انگیزی را در استفاده از اندام‌های حیوانات فوق برای پیوند به انسان نشان می‌دهد.

در 25 سپتامبر 2021 رابرت مونتگومری در مرکز پیوند بیمارستانی در آمریکا کلیه خوک اصلاح ژنتیکی شده را به گیرنده‌ای پیوند زد. در طی چند روز بعد، کلیه‌های پیوندی از پس زده شدن توسط سیستم ایمنی بدن جان سالم به در بردند. عملکرد خود را حفظ کرده، ادرار تولید کردند و کراتینین را از خون پاک کردند. حدود یک ماه بعد گروهی دیگر نیز به رهبری جیم لاک در دانشگاه آلاباما، نتایج مشابهی را در یکی دیگر از دریافت کنندگان تازه فوت شده گزارش کردند.

در تلاشی دیگر برای اصلاح و بهبود پیوند اعضا از حیوان به انسان، در ژانویه سال 2022 اندام خوکی که اصلاح ژنتیکی شده بود و احتمال رد شدن آن بوسیله سیستم ایمنی انسان کمتر بود، کاندید پیوند قلب به انسان قرار گرفت.