چگونه از گل ها عطر می گیرند؟

عطر از مواد مختلفی مثل روغن های گیاهی، گل ها، مواد مصنوعی و… بدست می آید. علاقه به عطر و بوی خوش گل ها تقریباً به اندازه ی عمر نژاد انسان ها سابقه ی تاریخی دارد. از مقبره های مصر باستان (که حدود 5000 سال پیش ساخته شده اند) ظروفی بدست آمده است که حاوی مقدار زیادی از خمیرهای روغنی آغشته به عطر بودند.

ابتدایی ترین روش تولید بوی خوش، سوزاندن چوب، برگ و صمغ معطر بود که بیشتر در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفت. عرب ها اولین افرادی می باشند که گلبرگ های گل سرخ را با آب، تقطیر نمودند و به این ترتیب گلاب بدست آوردند. این کار عرب ها تقریباً حدود 1600 سال قبل صورت گرفت و سابقه ی تاریخی آن به همان زمان ها باز می گردد.

برای بدست آوردن عطر از گل سرخ، دو روش مهم وجود دارد. معمول ترین راه برای انجام این کار، «انفلوراژ» (Enfleurage) نامیده می شود. در این روش، ظرف های شیشه ای را در قالب های چوبی می گذارند و سپس با چربی تصفیه شده ی خوک، روی آن را می پوشانند و بعد گلبرگ ها را دسته دسته روی آن قرار می دهند.

گلبرگ های گل آنقدر جا به جا می شوند تا اینکه چربی روی ظرف های شیشه ای، به اندازه ی کافی اشباع می شود و عطر گل ها را جذب می نماید.

روش جدیدتر آن است که محلول مخصوصی از نفت را مکرراً در داخل گلبرگ های گل به گردش در می آورند تا کاملاً از عطر گل ها اشباع گردد. آنگاه محلول را بوسیله ی عمل تقطیر جدا می کنند و با استفاده از الکل، عطر خالص را بدست می آورند.

امروزه تنها گل ها منبع تهیه ی مواد عطری نیستند بلکه چوب های سرو و صندل پوست دار و انواع دیگر صمغ ها نیز به این منظور به کار می روند. برگ های گوناگونی مانند رزماری، واندر، پاچولی، نعناع، شمعدانی معطر، آویشن، بهار نارنج، عصاره ی لیمو، ریشه ی زنجبیل و زنبق نیز در عطرسازی بکار می روند. برخی از مواد معطر را از حیوانات بدست می آورند. مشک یکی از این مواد است که از غده ای در بدن آهوی ختن بدست می آید.

در میان خانواده ی بزرگ گل ها، گل های سرخ، بنفشه، یاسمن، بهار نارنج، گل مریم و گل نسرین از لحاظ خوشبویی در درجه ی اول اهمیت قرار دارند.

تعداد اندکی از مواد عطری که امروزه وارد بازار می شوند، شیره ی خالص گل ها می باشند و اکثریت آنها را ترکیباتی از اسانس طبیعی گل یا مواد حیوانی و مصنوعی دیگر تشکیل می دهند. یک عطر خوب ممکن است دارای بیش از 200 نوع ماده مختلف (مخلوطی از روغن های اسانسی طبیعی، مصنوعی و تثبیت کننده ها) باشد. میزان الکلی که اضافه می شود، شدت عطر را تعیین می کند. تثبیت کننده ها نیز باعث تثبیت مخلوط و دوام عطر و بوی خوش آن می شوند.

در حال حاضر، دانشمندان و شیمیدان ها نیز اسانس های معطری تولید می کنند که تهیه ی آنها در طبیعت غیر ممکن است. عطرها برای خوشبو کردن پودرها، کرم ها، صابون ها، لوسیون ها و… نیز بکار می روند. در حال حاضر کشور فرانسه بزرگترین و بهترین تولید کننده عطر جهان است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چگونه از گل ها عطر می گیرند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب به من بگو چرا و چگونه، نوشته ی آرکادی لئوکوم و ترجمه سعید درودی از انتشارات بهزاد، منتشر شده در 1391 با شابک 8-57-5959-964 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.