چه کسی برای نخستین بار شکافت هسته ای را کنترل کرد؟
انریکو فرمی (Enrico Fermi) یکی از بزرگترین فیزیکدانان قرن بیستم بود. او در 29 سپتامبر 1901 میلادی در شهر رم، واقع در ایتالیا چشم به جهان گشود. فرمی تحصیلات خود را در دانشگاه پیزا به پایان رساند. او در حالی که فقط 21 سال داشت مدرک دکترای خود را دریافت کرد. وی ابتدا در دانشگاه فلورانس و سپس از سال 1927 تا 1938 میلادی در دانشگاه رم مشغول تدریس شد.
فرمی در سال 1934 میلادی به کشفی فوق العاده در زمینه فیزیک دست یافت. این کشف نتیجه 10 سال تحقیق و تلاش طاقت فرسای او بود. او دریافت که وقتی مواد توسط نوترون های کُند (کم سرعت) بمباران می شوند، خاصیت رادیواکتیوی می یابند و از خود تشعشع ساطع می کنند. در این فرآیند، ماده به مواد دیگری تبدیل می شود. برای مثال اگر آهن را از طریق بمباران با نوترون ها بطور مصنوعی رادیواکتیو سازیم، به منگنز تبدیل می شود.
تقریباً در همین زمان ایتالیا تحت تسلط دولت فاشیست موسولینی درآمد. از آنجا که همسر فرمی، یهودی بود؛ او تصمیم گرفت ایتالیا را ترک کند. در سال 1938 میلادی فرمی به پاس تحقیقاتی که در رشته فیزیک و در زمینه بمباران نوترونی انجام داده بود، برنده جایزه نوبل شد. او همراه خانواده خود برای دریافت جایزه به سوئد رفت؛ اما دیگر به ایتالیا بازنگشت. او پس از دریافت جایزه به ایالات متحده آمریکا رفت و مقیم این کشور شد.
تقریباً در همین زمان، چگونگی شکافت هسته اورانیوم کشف شد و فرمی آزمایش هایی در این مورد در دانشگاه شیکاگو انجام داد. در سال 1942 میلادی فرمی و دستیارانش اولین واکنش هسته ای زنجیره ای را کنترل کردند.
فرمی پس از آن، در انستیتوی مطالعات هسته ای شیکاگو به عنوان استاد مشغول به کار شد و تا هنگام مرگش در همین سمت باقی ماند. او نخستین دانشمندی بود که در رشته فیزیک اتمی، جایزه نوبل دریافت کرد. نام عنصر شماره صد جدول تناوبی به افتخار انریکو فرمی «فرمیوم» نام گرفته است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «چه کسی برای نخستین بار شکافت هسته ای را کنترل کرد؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر ۱۳۹۳ با شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۷-۲۲۱-۶ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
