سنگ صفرا چیست؟
سنگ صفرا در نتیجه سخت شدن باقی مانده های ترشحات گوارشی در داخل کیسه صفرا ایجاد می شود. کیسه صفرا یک اندام کوچک و گلابی شکل در سمت راست شکم و در پایین کبد است. کیسه صفرا محل ذخیره صفرا می باشد.
سایز و تعداد سنگ صفرا در افراد مختلف، متفاوت است. ممکن است هر فرد همزمان یک یا چند سنگ در کیسه صفرای خود داشته باشد. همچنین سایز این سنگ ها می تواند از اندازه یک دانه شن تا اندازه یک توپ گلف متغیر باشد.
در این مقاله شما می توانید با سنگ صفرا و علائم آن آشنا شوید.
علائم سنگ صفرا
سنگ صفرا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اگر سنگ صفرا در مجرای صفرا قرار بگیرد و آن را مسدود کند، ممکن است علائم زیر بروز کند:
- درد ناگهانی و شَدید در قسمت بالا و سمت راست شکم
- درد ناگهانی و پیش رونده در مرکز شکم و در بخش پایین استخوان قفسه سینه
- درد پشت بین شانه ها
- درد در شانه راست
- حالت تهوع یا استفراغ
درد سنگ صفرا از چند دقیقه تا چند ساعت به طول می انجامد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم سنگ صفرا حتماً به پزشک مراجعه کنید. علائمی که در ادامه آمده نشان دهنده بروز مشکلات جدی است و در صورت مشاهده آنها باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید:
- درد شَدید شکمی به حدی که حتی نتوانید به راحتی بنشینید.
- زردی پوست و زرد شدن سفیدی چشم ها
- تب بالا به همراه لرز
انواع سنگ صفرا
انواع سنگ هایی که در کیسه صفرا تشکیل می شوند عبارتند از:
- سنگ های کلسترولی: شایع ترین نوع سنگ صفرا، سنگ کلسترولی است. این سنگ ها معمولاً زرد رنگ هستند و غالباً از کلسترول حل نشده تشکیل شده اند، اما می توانند حاوی مواد دیگری نیز باشند.
- سنگ های رنگدانه ای: زمانی که غلظت بیلی روبین در صفرا زیاد باشد، این نوع سنگ در کیسه صفرا ایجاد می شود. این سنگ ها معمولاً به رنگ قهوه ای تیره یا مشکی هستند.
دلایل ایجاد سنگ صفرا
هنوز به درستی مشخص نیست که چه عواملی باعث ایجاد سنگ صفرا می شوند. اما متخصصان بر این باور هستند که عوامل زیر در ایجاد آنها موثر می باشند:
- وجود مقدار زیاد کلسترول در صفرا: معمولاً کیسه صفرا حاوی مقدار کافی مواد شیمیایی برای حل کردن کلسترولی است که کبد ترشح می کند، اما اگر کبد شما کلسترول بیشتری ترشح کند، کلسترول اضافی به کریستال و سپس سنگ تبدیل می شود.
- وجود مقدار زیاد بیلی روبین در صفرا: بیلی روبین یک نوع ماده شیمیایی است که وقتی گلبول های قرمز از بین می روند در کبد تشکیل می شود. البته ابتلا به بیماری های خاصی باعث می شود که کبد شما مقدار بیش از حد بیلی روبین ترشح کند؛ بیماری هایی مانند سیروز کبدی، عفونت مجرای صفراوی و برخی بیماری های خونی. ترشح مقدار زیاد بیلی روبین در ایجاد سنگ صفرا موثر است.
- عدم تخیله کامل کیسه صفرا: اگر کیسه صفرا بطور کامل یا با تناوب کافی تخلیه نشود، صفرا در آن غلیظ شده و می تواند باعث تشکیل سنگ صفرا در آن شود.
عوامل خطرزا
فاکتورهای زیر احتمال ابتلا به سنگ صفرا را افزایش می دهند:
- شیوع سنگ صفرا در زنان بیش از مردان است.
- سن 40 سال یا بالاتر
- افراد چاق یا افرادی که اضافه وزن دارند.
- کم تحرکی
- بارداری
- رژیم غذایی پُر چربی
- رژیم غذایی پُر کلسترول
- رژیم غذایی حاوی مقدار کم فیبر
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ صفرا
- ابتلا به دیابت
- کاهش وزن سریع
- مصرف داروهای حاوی استروژن مانند داروهای ضد بارداری یا داروهای هورمون درمانی
- ابتلا به بیماری های کبدی
سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «سنگ صفرا چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله MAYO Clinic ترجمه مجله سلام سلامت، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
