شایع ترین سرطان ها در ایران

به گزارش پورتال یو سی (شما می توانید)، پزشکان و پژوهشگران در همه جای دنیا در پی یافتن راه هایی برای درمان و ریشه کن کردن سرطان ها هستند. درباره موضوع سرطان های شایع در ایران با دکتر محمدرضا قوام نصیری – متخصص پرتو درمانی و رادیوتراپی – گفتگو کرده ایم که در ادامه شما می توانید آن را مطالعه نمایید.

در منطقه ای از دنیا که ایران در آن واقع شده است، سرطان های خاصی وجود دارد که به آنها سرطان های منطقه ای گفته می شود. در ایران بنا به دلایلی برخی از انواع سرطان ها شیوع بیشتری پیدا کرده اند. شایع ترین سرطان در ایران، سرطان های دستگاه گوارش فوقانی (مری و معده) است. سرطان معده طی سال های اخیر در ایران افزایش چشمگیری پیدا کرده است و در میان آقایان هم شیوع بیشتری دارد.

متاسفانه پیش آگاهی این بیماری بسیار بد است و علائم ابتدایی آن مانند علائم ناراحتی های گوارشی معمولی یعنی یک سوء هاضمه ساده است؛ از این رو، اکثر بیماران دیر مراجعه می کنند و در مراحل پیشرفته شناسایی می شوند. برای همین ضروری است که افراد به محض مشاهده علائم و نشانه های مشکوک گوارشی از جمله بلع سخت و مشکلات بلع، سیری زودرس، کاهش وزن و سوء هاضمه بلندمدت به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنند تا تحت بررسی های لازم و تخصصی قرار گیرند و از خود درمانی در این زمینه پرهیز کنند.

سرطان مری هم در شمال خراسان، ترکمنستان، گنبد و کلاله و همچنین در غرب ایران منطقه آذربایجان نسبت به سایر شهرهای ایران، شیوع بیشتری دارد.

پس از سرطان های دستگاه گوارش، سرطان پروستات در آقایان در رتبه دوم قرار دارد. سرطان روده بزرگ، نیز بیماری است که بین خانم ها و آقایان به نسبت مساوی در حال افزایش شیوع است.

در میان خانم ها نیز سرطان پستان شایع ترین نوع است که در دهه های اخیر شیوع چشمگیری داشته است.

سرطان خون نیز یکی از انواع سرطان هایی است که در ایران مبتلایان زیادی دارد و این بیماری به دو گروه اطفال و بزرگسالان تقسیم بندی می شود.

بطورکلی، موارد ذکر شده سرطان های شایع و قابل توجه در ایران هستند. از آنجا که پیش آگاهی بد بیماری ها موجب افزایش شیوع آنها می شود، شناخت علائم هشدار دهنده سرطان ها بسیار مهم است.

علائم سرطان

• وجود یک توده در بدن: تشکیل توده در هر نقطه ای از بدن، بخصوص اگر رشد سریعی داشته باشد، می تواند نشانه ای از سرطان باشد. اگر کسی متوجه رشد غیر طبیعی توده ای در هر کجای بدن خود شود چه با درد و چه بدون درد، باید حتماً به پزشک مراجعه کند. به عنوان مثال سرطان سینه در خانم ها با توده های بدون درد شروع می شود و در مراحل پیشرفته توده ها به بافت های مجاور فشار می آورند و باعث درد می شوند.
• به وجود آمدن زخم: بروز زخم هایی در بدن که با درمان بهبود نمی یابند و شدت آنها بیشتر می شود.
• تغییر رنگ خال ها: به مرور تیره تر شدن و دچار خارش شدن خال های روی بدن.
• تغییر اجابت مزاج: که می تواند علت مشکوک شدن به سرطان های روده بزرگ باشد و البته با اسهال یا یبوست.

در سنین بالا اگر اختلال در دفع ادرار به وجود آید یا نشانه مهم تری که دفع ادرار با خون است، دیده شود، احتمال سرطان های پروستات و مثانه مطرح می شوند. متاسفانه این دو نوع سرطان در سنین بالا در کشور ما، طی سال های اخیر شیوع زیادی پیدا کرده است.

اگر این علائم با سایر علائمی که شایع نیستند همراه شود، گویای شروع یک روند سرطانی در بدن است. اما در مورد علامت سوء هاضمه، باید گفت وجود این نشانه حتماً دلیلی بر بروز سرطان نیست و نباید افراد از آن وحشت داشته باشند.

تغذیه نادرست، عامل سرطان های گوارشی

تحولاتی که امروزه در نوع زندگی و عادات غذایی مردم صورت گرفته، زمینه ساز بروز بسیاری از سرطان ها هستند، بطوریکه غذایی که می خوریم بطور بالقوه می تواند حاوی مواد سرطان زا یا دارای مواد پیشگیری کننده از سرطان باشد. عامل اصلی سرطان در قسمت های مختلف بدن هنوز ناشناخته است. اما همواره غیر از عواملی که می توانند تحریکات ژنتیکی انجام داده و موتاسیون (جهش) به وجود بیاورند، عواملی مساعد کننده زمینه سرطان هستند که شناخت آنها برای پیشگیری از بیماری ها ضرورت دارند. تغذیه نادرست یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار در این مورد است که در بروز سرطان های گوارشی نقش مهمی دارد.

نکات تغذیه ای برای پیشگیری از سرطان

برای پیشگیری از انواع سرطان، مصرف روغن های گیاهی بیش از روغن های حیوانی توصیه می شود. همچنین از روغن ها برای طبخ در حرارت بسیار بالا نباید استفاده شود. زیاد سرخ کردن غذا، باعث آزاد شدن کربن های حلقوی یا آروماتیک می شود که این مواد باعث تغییراتی در سلول ها و موتاسیون می شوند. زیاد سرخ کردن غذا بر کیفیت آن اثرگذار است. پختن مواد غذایی به صورت بخارپز و آب پز همواره نسبت به سرخ کردن، غذا را از کیفیت بهتری برخوردار می کند و کم خطرتر است.

مصرف سبزیجات تازه و میوه ها برای پیشگیری از سرطان های گوارشی توصیه می شود. میوه هایی مانند هندوانه، گوجه فرنگی و انار دارای آنتی اکسیدان بالا هستند و در پیشگیری از سرطان مفید شناخته شده اند.

اجتناب از فست فودها و غذاهایی که در قوطی های در بسته هستند، توصیه می شود. نگهدارنده هایی مانند ساخارین و نیتریت و نیترات ها، می توانند در دستگاه گوارش تبدیل به نیتروزامین شوند که نیتروزامین برای دستگاه گوارش یک ماده سرطان زا است.

مصرف غذاهای حاوی نیترات بالا به ویژه در فست فودها و نیز مصرف غذاهای نمک سود و دودی شده، آماده سازی نامناسب غذا، استفاده از غذاهای مانده، مصرف آب ناسالم و غیر بهداشتی، مصرف ناکافی ویتامین ها در رژیم غذایی، سابقه خانوادگی مثبت ابتلا به سرطان و در نهایت استعمال دخانیات از مهم ترین عوامل ابتلا به سرطان معده محسوب می شوند.

استرس و آلودگی هوا که از دیگر عوامل افزایش دهنده احتمال ابتلا به سرطان هستند، در شهرهای بزرگ اجتناب ناپذیر هستند اما نکات تغذیه ای گفته شده قابل کنترل هستند. توصیه می شود حتماً در رژیم غذایی و هرم مخصوص تغذیه، افراد حفظ کیفیت غذا را مورد توجه قرار دهند. البته وضعیت اقتصادی افراد در انتخاب نوع غذا و تهیه غذای با کیفیت بسیار مهم است. بر این اساس بیشتر سرطان ها در طبقات سه و چهار اجتماع و در افراد با درآمد کمتر دیده می شود.

لازم به ذکر است؛ غذاهای تراریخته و ایمن بودن یا خطرناک بودن آنها یک مبحث روز است و به دلیل جدید بودن این علم، چالش های زیادی بر سر آن وجود دارد که عده ای بر مضر بودن آنها بر سلامتی و عده ای دیگر بر سالم بودن آنها تاکید دارند. اما در بسیاری از مطالعات انجام شده، محصولات غذایی تراریخته، ناسالم و یکی از عوامل ایجاد کننده سرطان شناخته شده اند. زیرا تولید محصول از روند طبیعی خود خارج می شود. در واقع دستکاری محصولات غذایی از نظر ژنتیکی می تواند اثرات نامناسبی را بر سلول های بدن بگذارد و موجب موتاسیون شود.

اهمیت اطلاع رسانی

مدیریت صحیح از سوی سازمان های مسئول مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اطلاع رسانی در مورد بیماری ها کمک زیادی به شناخت و درمان به موقع آنها دارد.

بر این اساس آنچه باعث کاهش میزان بروز سرطان های دستگاه گوارش می شود به آگاهی رسانی مناسب در مورد عوامل خطر و سطح آگاهی مردم از این عوامل نیز باز می گردد.

عوامل محیطی، بیشترین نقش را در بروز هر یک از این سرطان ها دارند و این، خبر خوبی است، چرا که با بیشتر بودن سهم عوامل محیطی، امکان پیشگیری از بروز این بیماری ها نیز بیشتر می شود.

بنابراین در سطح فردی، خود افراد (با در پیش گرفتن یک زندگی سالم به همراه ورزش و تغذیه سالم) و در سطح اجتماع، مسئولان (با اجرای هرچه بیشتر فعالیت های مربوط به کاهش آلودگی هوا، سالم سازی آب ها و محصولات کشاورزی و…) می توانند دست به دست هم داده و از روند نگران کننده شیوع بیماری سرطان بکاهند.

منابع

مصاحبه علمی «شایع ترین سرطان ها در ایران» توسط هیئت تحریریه خبر پورتال یو سی (شما می توانید) با استناد به گزارش فرزانه همتی، تدوین و نگارش شده است.