چرا دچار بیماری حرکت می‌شوم؟
بیماری حرکت بخصوص در فرم دریازدگی، همیشه در طول تاریخ وجود داشته است. امروزه نوع جدیدی از این بیماری ظهور کرده است: بیماری حرکت در فضا. حدود یک سوم فضانوردان از بیماری حرکت شَدید در فضا رنج می‌برند. البته راه‌هایی برای پیشگیری یا درمان آن وجود دارد تا سفر خوشایند باشد.
در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم تلاش‌هایی برای تولید دستگاه‌های ضد بیماری حرکت انجام شد، از جمله کمربند ضد بیماری حرکت، صندلی لرزان ضد دریازدگی که نشستن روی آن حس رانندگی ایجاد می‌کرد. از همه مهم‌تر ساخت کابینی بود که از حرکت قطب‌نما الگوبرداری می‌کرد و به گونه‌ای طراحی شده بود تا در حین حرکت کشتی پایدار باشد.
علت چیست؟
در واقع تعارض بین حواس مختلف عامل ایجاد بیماری حرکت می‌باشد. برای مثال زمانی که در یکی از دستگاه‌های شهربازی همزمان می‌چرخید و وارونه می‌شوید، چشم‌ها، ماهیچه‌ها و گوش داخلی هر کدام به صورت مجزا سیگنال‌های متفاوت دریافت می‌کنند.
مغز نمی‌تواند تمام این سیگنال‌های ترکیب شده را بپذیرد. به همین دلیل در نهایت شما دچار سرگیجه و تهوع می‌شوید.
نقش گوش‌ها
سیستم گوش داخلی به شما در حفظ حس تعادل کمک می‌کند. این سیستم شامل سه جفت کانال نیم دایره‌ای و دو قسمت کیسه‌ای می‌باشد، که اطلاعاتی را در مورد آنچه در اطراف شما می‌گذرد به مغز می‌فرستند.
کانال‌های نیم دایره‌ای، مایعی را در خود نگه می‌دارند که با چرخش سر شما حرکت می‌کند. کیسه نیز به گرانش حساس هستند. آنها به مغز می‌گویند که ایستاده‌اید یا دراز کشیده‌اید.
نقش مغز
مغز شما همه این داده‌ها را دریافت کرده و با ترکیب این اطلاعات حس مناسب آن را ایجاد می‌کند. اما گاهی اوقات مغز سیگنال‌های گیج کننده‌ای دریافت می‌کند. به عنوان مثال در یک هواپیمای در حال پرواز، گوش داخلی حس حرکت را به مغز ارسال می‌کند، اما چشمان‌تان به مغزتان می‌گوید که به نظر می‌رسد جایی نمی‌روید. برعکس آن نیز صادق است. پس از یک سفر دریایی طولانی، می‌توانید در خشکی بی‌حرکت بایستید اما همچنان احساس می‌کنید که در حال حرکت هستید.
نتیجه یکسان است: بیماری حرکت.
علائم
بیماری حرکت می‌تواند به سرعت بروز کند و باعث شود عرق سرد کرده و حالت تهوع پیدا کنید. سایر علائم رایج عبارتند از:
- سرگیجه
- افزایش تولید بزاق
- از دست دادن اشتها
- پوست رنگ پریده
علاوه بر این برخی از افراد دچار سردرد، احساس خستگی شَدید یا تنگی نفس می‌شوند.
نکاتی برای بهبود شرایط
اغلب بعد از عادت به شرایط، علائم برطرف می‌شود. اما اگر علائم برطرف نشد، می‌توانید روش‌های ساده زیر را انجام دهید:
- آرام باشید. روی چیزی تمرکز کنید. برای مثال می‌توانید نفس‌های عمیق بکشید، یا برعکس از صد بشمارید. بستن چشم‌ها نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
- به یک شئی ثابت نگاه کنید. اگر در قایق هستید به افق و اگر در ماشین هستید به شیشه جلو نگاه کنید.
- از مصرف الکل خودداری کنید. قبل از سفر غذای سبک مصرف کنید.
- هوای تازه استنشاق کنید و سیگار نکشید.
- در ماشین مطالعه نکنید.
درمان‌های طبیعی
برخی از افراد احساس می‌کنند با روش‌های زیر بهتر می‌شوند:
- زنجبیل خام: برخی تحقیقات علمی حاکی از آن است که از این ریشه برای درمان تهوع استفاده می‌شده است. اما زنجبیل رقیق کننده خون نیز می‌باشد، بنابراین قبل از مصرف آن با پزشک خود صحبت کنید.
- نعنا: به نظر می‌رسد مصرف نعنا می‌تواند بدن را آرام کند. حداقل این است که عطر نعنا شما را آرام می‌کند.
- طب سوزنی و طب فشاری: برخی افراد می‌گویند که تحریک نقطه خاصی درست زیر مچ دست به کاهش حالت تهوع آنها کمک می‌کند.
داروها
اگر هنوز از بیماری حرکت رنج می‌برید، می‌توانید با تجویز پزشک، داروی مناسب را دریافت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
بیماری حرکت معمولاً پس از پایان سفر از بین می‌رود. اما اگر همچنان سرگیجه یا سردرد دارید، استفراغ می‌کنید، متوجه کاهش شنوایی یا درد در قفسه سینه شُدید، با پزشک خود تماس بگیرید.
هر فردی می‌تواند به بیماری حرکت مبتلا شود، اما بیشتر در کودکان و زنان باردار شایع است.
