حکمت سوره های قرآن

قرآن کتاب الهی، کلام خدا و بزرگترین اعجاز جاودانه ی آخرین پیام آور الهی – حضرت محمد (ص) – و عصاره و چکیده همه ی کتاب های آسمانی است.
قرآن یگانه کتابی است که می تواند خواسته های جوامع بشری را در همه ی ابعاد عبادی، سیاسی، اقتصادی، قضایی، تربیتی، علمی، اخلاقی و فرهنگی و هنری به بهترین شکل برآورده، و انسان را به سوی عالی ترین مراتب رشد و کمال رهنمون سازد.

قرآن دارای 114 سوره است. هر یک از این سوره ها دارای نام و حاوی مطالب و موضوعات متنوعی می باشد.

باور داریم که قرآن کتابی است که غبار کهنگی و فنا هرگز نمی تواند بر صفحات آن بنشیند، و گذشت زمان نه تنها آن را فرسوده نمی کند، بلکه روز به روز علوم و معارف پوشیده ی آن را هویدا می گرداند. بیایید کمی بیشتر، از سوره های قرآن بدانیم. شما می توانید با ما، هم قدم شوید.

1) سوره حمد
حمد به معنای ستایش است.
این سوره به دو بخش تقسیم می شود: بخشی از حمد و ثنای خداوند سخن می گوید و بخشی هم از نیازهای بنده.

2) سوره بقره
نام سوره بقره، اشاره به گاو مخصوصی که دستور ذبح آن از طرف خداوند به قوم بنی اسرائیل داده شد، دارد.
در این سوره بحث هایی پیرامون توحید و خداشناسی، معاد و زندگی پس از مرگ، اعجاز قرآن، بحث هایی درباره ی یهود و منافقان، تاریخ پیامبران بخصوص حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع)، بحث هایی در زمینه ی احکام مختلف اسلام از قبیل نماز، روزه، جهاد، حج، تغییر قبله، ازدواج و طلاق، تجارت، دین، ربا، انفاق، قصاص، تحریم قسمتی از گوشت های حرام، قمار، شراب و بخشی از احکام وصیت، به میان آمده است.

3) سوره آل عمران
عمران پدر حضرت مریم است.
در این سوره بحث هایی در زمینه ایمان، اسلام و استقامت در راه حمایت و گسترش اسلام، مبارزه منطقی با یهود، مسیحیت و مشرکان، و پاره ای درس های تربیتی و نفی عقاید باطل، به میان آمده است.

4) سوره نساء
نسا به معنای زنان است.
در این سوره دعوت به ایمان و عدالت، ذکر سرگذشت پیشینیان، قانون ارث، قوانین مربوط به ازدواج، قوانین کلی برای حفظ اموال عمومی، کنترل و نگهداری و بهسازی محیط خانواده، حقوق و وظایف افراد جامعه در برابر یکدیگر، معرفی دشمنان، لزوم اطاعت از رهبر، تشویق مسلمانان به مبارزه و اهمیت هجرت، بیان شده است.

5) سوره مائده
مائده به معنای سفره ی آراسته از غذا است و نام سوره مائده، اشاره به تقاضای حواریون عیسی دارد، که از او خواستند سفره آراسته از غذا برای آنان نازل کند.
این سوره به معرفی عقاید و معارف اسلامی، مساله رهبری پس از پیامبر اسلام (ص)، مساله اعتقاد به تثلیث در مسیحیت، وفای به عهد، عدالت اجتماعی، شهادت به عدل، تحریم قتل نفس با ذکر داستان فرزندان آدم (ع) هابیل و قابیل، معرفی غذاهای حلال و حرام و قسمتی از احکام وضو و تیمم، می پردازد.

6) سوره انعام
انعام به معنای چهارپایان است.
در این سوره به مبارزه با شرک و بت پرستی، دعوت به اصول سه گانه ی توحید – نبوت – معاد و ذکر اعمال و کردار و بدعت های مشرکان، اشاره شده است.

7) سوره اعراف
اعراف نام محلی میان بهشت و جهنم است.
این سوره به ذکر مساله مبدا و معاد، داستان آفرینش آدم، ذکر سرگذشت اقوام نوح و لوط و شعیب (ع) و سرگذشت بنی اسرائیل و مبارزه ی حضرت موسی (ع) با فرعون، می پردازد.

8) سوره انفال
انفال به معنای بهره و غنائم جنگ است.
در این سوره به ذکر مسائل مالی و اقتصادی اسلام از جمله: انفال و غنائم، بیان صفات و امتیازات مومنان واقعی، داستان جنگ بدر، ذکر احکام جهاد، ذکر جریان هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه، وضع مشرکان و خرافات آنها قبل از اسلام، بیان حکم خمس، بیان برتری معنوی مسلمانان بر کفار، حکم اسیران جنگی، بیان مبارزه با منافقان و راه شناخت آنان، پرداخته شده است.

9) سوره توبه
توبه به معنای بازگشت از گناه و کار بد می باشد و نام سوره، در اشاره به توبه متخلفین از جنگ تبوک آمده است.
این سوره به قطع رابطه با مشرکان، بیان سرنوشت منافقان و نشانه های آنان، ذکر انحراف اهل کتاب از حقیقت توحید، بحث های مربوط به جهاد، ستایش مجاهدان راه خدا، اشاره به زکات، بیان پرهیز از تراکم ثروت، لزوم تحصیل علم، ذکر داستان هجرت پیامبر (ص)، بیان مساله ماه های حرام، موضوع گرفتن جزیه از اقلیت های مذهبی، اشاره دارد.

10) سوره یونس
یونس نام یکی از پیامبران الهی است.
این سوره تکیه بر مساله مبدا و معاد، مساله وحی و مقام پیامبر اسلام (ص)، بیان نشانه های عظمت خداوند، ذکر زندگی پیامبران از جمله: نوح، موسی و یونس (ع)، بیان لجاجت و سرسختی بت پرستان در برابر حق، دارد.

11) سوره هود
هود نام یکی از پیامبران الهی است.
این سوره به ذکر سرگذشت پیامبران مخصوصاً حضرت نوح، مبارزه با شرک و بت پرستی، ذکر مساله معاد، دستور استقامت کردن به مومنان، ذکر سرگذشت هود، صالح، ابراهیم، لوط و موسی (ع) و مبارزات آنان، می پردازد.

12) سوره یوسف
یوسف یکی از پیامبران الهی است.
تمام آیات این سوره جز چند آیه ی آخر، در مورد سرگذشت حضرت یوسف (ع) است.

13) سوره رعد
رعد به معنای صدای غرش ابر است.
بیان حقانیت و عظمت قرآن، ذکر اسرار آفرینش آسمان ها و بیان معاد، اشاره به تسبیح کردن رعد، ذکر سجده ی آسمانیان و زمینی ها در برابر عظمت خدا، بیان مثال هایی برای شناخت حق و باطل، ذکر وفای به عهد و صله ی رحم، صبر و استقامت، انفاق کردن در پنهان و آشکار، بیان سرگذشت اقوام یاغی و سرکش و تهدید کفار از موضوعات این سوره است.

14) سوره ابراهیم
ابراهیم نام یکی از پیامبران الهی است.
این سوره به بیان داستان حضرت ابراهیم (ع)، ذکر تاریخ انبیای گذشته مانند حضرت نوح و موسی (ع)، قوم عاد و ثمود و بیان مساله مبدا و معاد، می پردازد.

15) سوره حجر
حجر نام شهری در شبه جزیره عربستان است که قوم ثمود در آنجا ساکن بودند.
در این سوره سفارش به مطالعه در اسرار آفرینش، بیان مساله معاد و کیفر بدکاران، ذکر اهیمت قرآن، بیان داستان آدم و سرکشی ابلیس، اشاره به سرگذشت اقوامی چون قوم لوط، صالح و شعیب (ع)، شده است.

16) سوره نحل
نحل به معنای زنبورعسل است.
در این سوره بیان پاره ای از نعمت های خداوند از قبیل باران و نور آفتاب، انواع گیاهان، میوه ها، مواد غذایی و حیواناتی که خدمتگزار انسان ها هستند، اشاره به زنبورعسل، ذکر دلایل توحید، بیان معاد و تهدید مشرکان، دستور به عدل، احسان، هجرت، جهاد، نهی از فحشاء و ظلم و ستم و پیمان شکنی، ذکر کوتاهی از حضرت ابراهیم (ع)، به میان آمده است.

17) سوره اسراء
اسراء به معنای سیر در شب است و منظور از نام سوره اسراء، معراج حضرت محمد (ص) از مسجد الحرام به مسجد اقصی و ما بعد آن است.
این سوره به بیان دلایل نبوت، ذکر داستان معراج پیامبر، بیان تاریخ بنی اسرائیل، ذکر مساله وجود حساب و کتاب در زندگی این جهان، حق شناسی بخصوص در رابطه با پدر و مادر، تحریم اسراف و تبذیر کردن و همچنین بخل و فرزندکشی، زنا، خوردن مال یتیم، کم فروشی، تکبر و خونریزی، بیان تاثیر قرآن در درمان هرگونه بیماری اخلاقی و اجتماعی، ذکر معجزه بودن قرآن، می پردازد.

18) سوره کهف
کهف به معنای غاری که در کوه به وجود آمده، می باشد.
این سوره به ذکر داستان اصحاب کهف، ذکر داستان ملاقات حضرت موسی و خضر، بیان ماجرای ذوالقرنین، یاجوج و ماجوج، می پردازد.

19) سوره مریم
حضرت مریم، مادر عیسی (ع) است.
در این سوره بیان سرگذشت حضرت زکریا، حضرت مریم و عیسی (ع)، ابراهیم و فرزندش اسماعیل، ادریس و پاره ای دیگر از پیامبران الهی، بیان مباحثی از قیامت، نفی فرزند داشتن خداوند و بیان مساله شفاعت، به میان آمده است.

20) سوره طه
طه یکی از نام های حضرت محمد (ص) و رمزی میان خداوند و پیامبرش است.
این سوره اشاره به عظمت قرآن و بیان صفات جلال و جمال خداوند، ذکر داستان حضرت موسی و گوساله پرستی بنی اسرائیل، اشاره به مساله معاد و بیان سرگذشت آدم (ع) و حوا در بهشت و هبوط آنان، دارد.

21) سوره انبیاء
انبیاء به معنای پیامبران است.
این سوره اشاره به فرازهایی از حالات 16 تن از پیامبران شامل حضرت موسی، هارون، ابراهیم، لوط، اسحاق، یعقوب، نوح، داوود، سلیمان، ایوب، اسماعیل، ادریس، ذوالکفل، ذوالنون (یونس)، زکریا و یحیی (ع)، همچنین اشاره به توحید و پیروزی حق علیه باطل دارد.

22) سوره حج
حج یکی از عبادت های اسلام است.
این سوره به ذکر آیاتی در مورد معاد و بیان دلایل آن، بررسی سرگذشت گذشتگان از جمله قوم نوح، عاد، ثمود، قوم ابراهیم و لوط، قوم شعیب و قوم موسی، بیان مباحثی در مورد مساله حج و سابقه ی تاریخی آن از زمان حضرت ابراهیم، بیان مساله قربانی کردن در حج و طواف، تشویق به نماز، زکات، امر به معروف و نهی از منکر و بیان توکل به خداوند، می پردازد.

23) سوره مومنون
مومنون به معنای ایمان آورندگان می باشد.
این سوره به بیان اوصاف مومنان، بیان خداشناسی همراه با آوردن نشانه های مختلفی از نظام شگرف آفرینش انسان، حیوانات و گیاهان، بیان سرگذشت پیامبرانی چون نوح، هود، موسی و عیسی (ع)، بحث هایی درباره معاد، می پردازد.

24) سوره نور
نور به معنای روشنایی است.
این سوره را می توان سوره پاکدامنی و عفت و مبارزه با آلودگی های جنسی دانست.

25) سوره فرقان
فرقان به معنای جدا کننده ی حق و باطل، و یکی از نام های قرآن است.
این سوره به ذکر دلایل توحید و اشاره به منطق ضعیف مشرکان، ذکر نشانه های عظمت خداوند مانند روشنایی آفتاب، ظلمت و تاریکی شب، باد و باران، زنده شدن زمین، آفرینش آسمان ها و زمین، خورشید، ماه و سیر منظم آنها، بیان صفات مومنان راستین، اشاره دارد.

26) سوره شعراء
شعرا به معنای افرادی که شعر می سرایند، است.
این سوره به بیان عظمت قرآن، فرازهایی از سرگذشت هفت پیامبر الهی شامل حضرت ابراهیم، نوح، هود، صالح، لوط، شعیب و موسی (ع) و مباحثی پیرامون شعرا می پردازد.

27) سوره نمل
نمل به معنای مورچه است و نام سوره نمل، اشاره به واقعه برخورد لشگر سلیمان با مورچگان دارد.
این سوره اشاره به معاد، ذکر سرگذشت پنج پیامبر الهی، بیان داستان حضرت سلیمان و ملکه سباء، سخن گفتن پرندگانی چون هُدهُد و حشراتی چون مورچه با آن حضرت دارد.

28) سوره قصص
قصص به معنای حکایت ها است.
این سوره به ذکر تاریخچه ی بنی اسرائیل، بیان داستان قارون و فرعون می پردازد.

29) سوره عنکبوت
عنکبوت نام یک حشره است.
در این سوره مساله امتحان شدن انسان ها، ذکر وضع منافقان، ذکر گوشه هایی از مبارزات پیامبرانی چون: نوح، ابراهیم، لوط و شعیب (ع)، و بیان مساله توحید و ضعف و ناتوانی معبودهای ساختگی را مطرح می کند.

30) سوره روم
منظور دولت امپراطوری روم است.
این سوره به پیشگویی پیروزی رومیان بر ایرانیان، بیان گوشه ای از طرز فکر و حالات افراد بی ایمان، اشاره به مساله مالکیت و نکوهش رباخواری، می پردازد.

31) سوره لقمان
لقمان فردی حکیم و دانا بود.
این سوره اشاره به عظمت قرآن، ذکر قسمتی از سخنان لقمان به فرزندش، بیان دلایل توحید و اشاره ی کوتاهی به مساله معاد و بیان علم غیب خداوند دارد.

32) سوره سجده
سجده به عمل، پیشانی بر زمین نهادن برای عبادت خداوند گفته می شود.
این سوره به بیان عظمت قرآن، ذکر آفرینش انسان از خاک، آب و روح الهی، ذکر معاد و انذار و بشارت، اشاره به تاریخ بنی اسرائیل، می پردازد.

33) سوره احزاب
احزاب به معنای فرقه ها، طایفه ها و لشگرها می باشد و نام سوره احزاب، اشاره به لشگرهای کفار مکه و سایر قبایل عرب، که برای جنگیدن با مسلمانان به مدینه آمدند، دارد.
این سوره اشاره به پاره ای از خرافات دوره جاهلیت (قبل از اسلام) مانند مساله ظهار (یک شیوه طلاق در جاهلیت است)، اشاره به جنگ احزاب، اشاره به الگو بودن همسران پیامبر، اشاره به داستان زید (پسرخوانده پیامبر) و ذکر مساله حجاب دارد.

34) سوره سباء
سباء نام یک قوم است.
این سوره به بیان مساله توحید، نبوت و معاد، ذکر نعمت های الهی، بیان سرنوشت شکرگزاران و کافران، دعوت انسان ها به تفکر، اندیشه و عمل صالح می پردازد.

35) سوره فاطر
فاطر به معنای پدیدآورنده است.
این سوره به بیان عظمت خداوند و مساله توحید، اشاره به مساله ی رهبری انبیاء و مبارزه ی آنان با کافران، بیان اندرز و مواعظ الهی در زمینه های مختلف می پردازد.

36) سوره یس
یس (یاسین) یکی از حروف مقطعه قرآن است.
این سوره به بیان رسالت پیامبر اسلام (ص) و قرآن و هدف نزول آن، اشاره به رسالت بعضی از پیامبران الهی، ذکر مباحثی درباره ی توحید، معاد، پایان جهان و بهشت و دوزخ می پردازد.

37) سوره صافات
صافات به معنای فرشتگان صف کشیده است.
در این سوره بحثی پیرامون گروه هایی از ملائکه، بیان عاقبت کافر، ذکر قسمتی از تاریخ انبیای الهی مانند: حضرت نوح، ابراهیم، اسحاق، موسی و هارون، الیاس، لوط و یونس (ع) و بیان یکی از انواع شرک (اعتقاد به خویشاوندی خداوند با جن یا فرشتگان)، بیان پیروزی لشگر حق بر کفر و نفاق، به میان آمده است.

38) سوره ص
ص (صاد) یکی از حروف مقطعه قرآن است.
این سوره به ذکر مساله نبوت پیامبر اسلام (ص)، اشاره به گوشه هایی از تاریخ پیامبران مخصوصاً حضرت داوود، سلیمان و ایوب (ع)، بیان سرنوشت کفار، بیان آفرینش انسان و مقام والای او و سجده کردن فرشتگان برای آدم، پرداخته است.

39) سوره زمر
زمر به معنای گروه است.
این سوره به بیان توحید و معاد، بیان پاداش و عذاب در قیامت، بیان اهمیت قرآن، اشاره ی کوتاه به سرگذشت اقوام گذشته و ذکر مساله ی توبه می پردازد.

40) سوره غافر
غافر به معنای آمرزنده است.
این سوره به طرح داستان حضرت موسی (ع) و فرعون، اشاره به مومن آل فرعون، دعوت پیامبر (ص) به صبر و شکیبایی و اشاره به قیامت و توحید می پردازد.

41) سوره فصلت
فصلت به معنای تفصیل داده شده است.
توجه دادن به قرآن، اشاره به آفرینش آسمان و زمین و مراحل پیدایش کره ی زمین و کوه ها، گیاهان و حیوانات، اشاره به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش گذشته از جمله قوم عاد و ثمود، اشاره ی کوتاهی به داستان حضرت موسی (ع)، از موضوعات بیان شده در این سوره است.

42) سوره شوری
شوری به معنای مشاوره و مشورت کردن است.
این سوره اشاره به وحی و ارتباط پیامبران با خداوند، بیان یک سلسله مباحث اخلاقی مانند استقامت، توبه، عفو و گذشت، فرو نشاندن آتش خشم، دوری کردن از لجاجت و دنیاپرستی و جزع و فزع به هنگام بروز مشکلات دارد.

43) سوره زخرف
زخرف به معنای زینت ها – طلا است.
این سوره اشاره به اهمیت قرآن و نبوت پیامبر اسلام (ص)، مبارزه با تقلیدهای کورکورانه، اشاره به ارزش های باطلی که حاکم بر افراد بی ایمان است و بیان اندرزهای سودمند و موثر دارد.

44) سوره دخان
دخان به معنای دود است.
این سوره به بیان عظمت قرآن و اینکه در شب قدر نازل شده است، اشاره به سرگذشت حضرت موسی (ع) و قوم بنی اسرائیل در مقابل فرعون، اشاره به هدف آفرینش و بیهوده نبودن خلقت آسمان و زمین، می پردازد.

45) سوره جاثیه
جاثیه به معنای، به زانو درآمده است.
این سوره به بیان عظمت قرآن، ذکر پاره ای از ادعاهای طبیعی مسلکان و پاسخ قاطع به آنها، اشاره ی کوتاهی به سرنوشت بعضی اقوام گذشته چون بنی اسرائیل، دعوت به عفو و گذشت در عین قاطعیت و عدم انحراف از حق، اشاره به حوادث قیامت مخصوصاً مساله نامه ی اعمال که تمامی کارهای انسان را بی کم و کاست در بر می گیرد، می پردازد.

46) سوره احقاف
احقاف نام سرزمین قوم هود می باشد.
این سوره به ذکر عظمت قرآن، اشاره به داستان قوم عاد که ساکن سرزمین احقاف بودند، اشاره به گسترش و عمومیت دعوت پیامبر اسلام (ص) تا آنجا که غیر از انسان ها، طایفه جن را نیز شامل می شود، دارد.

47) سوره محمد
محمد نام پیامبر اسلام (ص) است.
این سوره به بیان مساله ایمان و کفر و مقایسه حال مومنان و کافران، بیان مساله جهاد، ذکر شرح حال منافقان، بررسی سرنوشت اقوام گذشته، بیان آزمایش الهی به تناسب مساله جنگ، ذکر مساله انفاق و نقطه ی مقابل آن بخل می پردازد.

48) سوره فتح
فتح به معنای گشودن و پیروزی است.
این سوره اشاره به پیروزی اسلام و تاکید بر تحقق خواب پیامبر (ص) مبنی بر وارد شدن به مکه و انجام مناسک عمره، اشاره به حوادث صلح حدیبیه و مساله بیعت رضوان، اشاره به مقام پیامبر (ص) و هدف ایشان، معرفی کسانی که از شرکت در جهاد معاف هستند، اشاره به ویژگی های پیروان پیامبر و صفات مخصوص آنها دارد.

49) سوره حجرات
حجرات به معنای حجره و خیمه ها است.
این سوره به بیان آداب برخورد با پیامبر اسلام (ص)، اشاره به یک سلسله اصول اخلاق اجتماعی اسلام، بیان دستوراتی در زمینه ی چگونگی حل و فصل اختلافات داخلی و اشاره به اینکه ایمان تنها به گفتار نیست، دارد.

50) سوره ق
ق (قاف) یکی از حروف مقطعه قرآن است.
تقریباً تمام آیات این سوره بر محور معاد دور می زند و مباحثی چون ثبت اعمال، مرگ و انتقال از این جهان به جهان دیگر، حوادث قیامت و استدلال بر مساله معاد را مطرح می نماید. همچنین در این میان به اقوام گذشته چون فرعون، عاد، لوط، شعیب و تبع اشاره می کند.

51) سوره ذاریات
ذاریات به معنای پراکنده کنندگان است.
این سوره به بیان مساله معاد، اشاره به توحید، ذکر داستان فرشتگانی که میهمان حضرت ابراهیم (ع) شدند، اشاره به داستان حضرت موسی (ع) و قوم عاد، ثمود و نوح دارد.

52) سوره طور
طور نام یک کوه است.
این سوره اشاره به نعمت ها و مواهب الهی برای مومنان در قیامت، اشاره به نبوت پیامبر (ص)، بیان مساله توحید و معاد، ذکر عذاب های الهی برای کافران دارد.

53) سوره نجم
نجم به معنای ستاره است.
این سوره اشاره به تماس مستقیم پیامبر (ص) با پیک وحی (جبرئیل)، اشاره به معراج پیامبر (ص)، بیان خرافات مشرکان در مورد بت ها، بازگذاشتن راه توبه، ذکر اقوام گذشته مانند قوم عاد، ثمود، نوح و لوط دارد.

54) سوره قمر
قمر به معنای ماه است.
این سوره به بیان نزدیکی قیامت و موضوع شق القمر، اشاره به قوم سرکش نوح و مساله طوفان، ذکر داستان قوم عاد و ثمود و مخالفت شان با حضرت صالح و مساله ناقه (شتر)، اشاره به قوم لوط و سخنی کوتاه در مورد مومن آل فرعون، می پردازد.

55) سوره الرحمن
الرحمن از صفات خداوند و به معنای بسیار بخشنده است.
این سوره اشاره به نعمت های الهی، اشاره به چگونگی خلقت جن و انسان، بیان نشانه های خداوند در زمین و آسمان، ذکر نعمت های ابدی جهان آخرت و عذاب های دردناک مشرکان و کافران دارد.

56) سوره واقعه
واقعه یکی از نام های قیامت است و به معنای واقع شونده می باشد.
این سوره به بیان نشانه های ظهور قیامت و گروه بندی انسان ها، ذکر مقامات مقربین و اصحاب یمین و انواع مواهب الهی برای آنها، ذکر اصحاب شمال و مجازات های دردناک آنها در دوزخ، بیان حالت احتضار و انتقال از این جهان، می پردازد.

57) سوره حدید
حدید به معنای آهن است.
این سوره به بیان توحید و صفات خداوند (که حدود بیست و هفت صفت از صفات الهی در آن آمده است)، اشاره به عظمت قرآن، ذکر انفاق در راه خدا، اشاره به عدالت اجتماعی که از اهداف مهم انبیاء است، مذمت و نکوهش رهبانیت و انزوای اجتماعی می پردازد.

58) سوره مجادله
مجادله به معنای گفتگو کردن است و نام سوره مجادله اشاره به گفتگوی خانمی با پیامبر درباره ی همسرش دارد.
این سوره اشاره به حکم ظهار، بیان دستورهایی در آداب مجالس از جمله منع کردن از نجوا (در گوشی حرف زدن)، بحث در مورد منافقان و دعوت به حزب الله دارد.

59) سوره حشر
حشر به معنای جمع کردن و راندن است.
این سوره اشاره به تسبیح کردن عمومی موجودات در برابر خداوند، اشاره به ماجرای درگیری مسلمانان با یهودیان پیمان شکن مدینه و اشاره به منافقان مدینه، بیان صفات جمال و جلال خداوند و اسماء حسنی دارد.

60) سوره ممتحنه
ممتحنه به معنای کسی که مورد آزمایش واقع شده، می باشد.
این سوره به بیان مساله حب فی الله و بغض فی الله و نهی از طرح دوستی با مشرکان، اشاره به زنان مهاجر و آزمایش و امتحان آنها، می پردازد.

61) سوره صف
صف به معنای ردیف ایستادن و صف به صف ایستادن است.
این سوره دعوت به هماهنگی گفتار و کردار و پرهیز از سخن گفتن بدون عمل کردن، دعوت به جهاد، اشاره به پیمان شکنی بنی اسرائیل، بشارت عیسی (ع) به آمدن پیامبر اسلام (ص)، تضمین پیروزی اسلام بر همه ی ادیان، اشاره به زندگی حواریون حضرت عیسی (ع)، می نماید.

62) سوره جمعه
منظور از جمعه، نماز جمعه می باشد.
این سوره به بیان توحید و هدف بعثت پیامبر اسلام (ص)، ذکر مساله معاد، اشاره به برنامه ی سازنده نماز جمعه و بعضی خصوصیات این عبادت، اشاره به تسبیح عمومی موجودات، دستور موکد برای انجام نماز جمعه و تعطیل کردن کسب و کار برای شرکت در آن، می پردازد.

63) سوره منافقون
منافقون جمع منافق و به معنای آدم دورو است.
محور اصلی این سوره، منافقان است که شامل نشانه های آنان، بر حذر داشتن مومنان از توطئه های آنها، و همچنین توصیه به انفاق در راه خدا و غافل نشدن از ذکر او می باشد.

64) سوره تغابن
تغابن به معنای پشیمانی و مغبون کردن است و یکی از نام های قیامت نیز می باشد.
این سوره به بیان توحید و صفات و افعال خداوند، اشاره به اینکه روز قیامت روز مغبون شدن گروهی و برنده شدن گروه دیگر است، دستور به اطاعت از خدا و پیامبر و دعوت به انفاق کردن، می پردازد.

65) سوره طلاق
طلاق به معنای جدا شدن همسران از یکدیگر است.
این سوره به بیان احکام مربوط به طلاق و اشاره هایی به مبدا و معاد و نبوت پیامبر و بشارت و انذار می پردازد.

66) سوره تحریم
تحریم به معنای حرام کردن است.
این سوره اشاره به موضوع مربوط به پیامبر (ص) با بعضی از همسرانش، دستور به مراقبت در امر تعلیم و تربیت خانواده، اشاره به توبه و جهاد، اشاره به دو تن از زنان صالح یعنی حضرت مریم و همسر فرعون و دو نفر از زنان ناصالح مانند همسر نوح و لوط دارد.

67) سوره ملک
ملک به معنای پادشاهی است.
این سوره اشاره به صفات خداوند و نظام شگفت خلقت، خصوصاً آفرینش آسمان ها، ستارگان، زمین، پرندگان، آب های جاری، آفرینش گوش و چشم (ابزار شناخت) دارد.

68) سوره قلم
قلم یکی از ابزار نوشتن است.
این سوره به ذکر قسمتی از صفات ویژه ی رسول خدا (ص) مخصوصاً اخلاق برجسته ی ایشان، بیان قسمتی از صفات زشت دشمنان، بیان عظمت قرآن و اشاره به قیامت، می پردازد.

69) سوره حاقه
حاقه به معنای حقانیت وقایع و به حق رسی است و یکی از نام های قیامت می باشد.
این سوره به بیان مسائل مربوط به قیامت (که سه نام از نام های قیامت یعنی حاقه – قارعه – واقعه در این سوره آمده است)، اشاره به سرنوشت اقوام گذشته مخصوصاً قوم عاد، ثمود و قوم فرعون، اشاره به عظمت قرآن و پیامبر (ص)، می پردازد.

70) سوره معارج
معارج به معنای نردبان ها و جاهای بالا رفتن است.
این سوره به بیان خصوصیات قیامت، ذکر پاره ای از صفات انسان های خوب و بد، اشاره به عذاب شدن یکی از منکران پیامبر (ص) می پردازد.

71) سوره نوح
نوح نام یکی از پیامبران الهی است.
این سوره سرگذشت حضرت نوح (ع) را بیان می کند.

72) سوره جن
جن به معنای موجودات ناپیدا است و نام سوره جن به ایمان آوردن عده ای از اجنه به پیامبر اشاره دارد.
مباحث این سوره عمدتاً درباره ی موجود ناپیدایی به نام جن می باشد که به ایمان آوردن آنها به پیامبر اسلام (ص) و خضوع آنها در برابر قرآن و اعتقادشان به معاد و اینکه دارای گروهی مومن و گروهی کافر هستند اشاره شده است.

73) سوره مزمل
مزمل به معنای گلیم به خود پیچیده می باشد.
این سوره اشاره به دعوت پیامبر به قیام شبانه برای عبادت و تلاوت قرآن، اشاره به معاد، اشاره به حضرت موسی، دعوت به نماز، زکات و انفاق در راه خدا دارد.

74) سوره مدثر
مدثر به معنای رداء یا گلیم به خود پیچیده می باشد.
این سوره اشاره به دعوت پیامبر به قیام و ابلاغ آشکار پیام الهی و صبر و استقامت، تاکید بر امر قیامت از طریق سوگندهای مکرر و اشاره به ارتباط سرنوشت هر انسانی با اعمال او دارد.

75) سوره قیامت
قیامت به معنای رستاخیز است.
مباحث این سوره بر محور قیامت و معاد دور می زند، از جمله بیان حوادثی که در پایان این جهان و آغاز قیامت و لحظات مرگ روی می دهد.

76) سوره انسان
سوره انسان به نام دهر (به معنی روزگار و زمانه) نیز شناخته می شود.
این سوره اشاره به آفرینش انسان، اشاره به اهمیت قرآن، بیان حاکمیت مشیت و خواست الهی در عین مختار بودن انسان دارد.

77) سوره مرسلات
مرسلات به معنای فرستاده شدگان است و نام سوره مرسلات اشاره به ملائکه دارد.
بیشترین مطلبی که در این سوره مطرح شده است، مسائل مربوط به قیامت می باشد.

78) سوره نباء
نباء به معنای خبر است و منظور از نام سوره نباء، خبر روز قیامت می باشد.
این سوره به طرح حادثه قیامت در قالب سوال، اشاره به قدرت خداوند در آسمان و زمین، اشاره به نعمت های الهی برای نیکوکاران و عذاب های دردناک برای طغیانگران و کافران، می پردازد.

79) سوره نازعات
نازعات به معنای فرشتگانی که مسئول گرفتن جان ها هستند، می باشد.
این سوره بر محور مسائل مربوط به معاد دور می زند و اشاره ای هم به داستان حضرت موسی (ع) و سرنوشت فرعون می نماید و اینکه هیچکس غیر از خداوند از تاریخ وقوع قیامت باخبر نیست.

80) سوره عبس
عبس به معنای روی ترش نمودن است.
این سوره به طرح مساله معاد، اشاره به کسی که در برابر مرد نابینا برخورد مناسبی نداشت، بیان ارزش و اهمیت قرآن می پردازد.

81) سوره تکویر
تکویر به معنای در هم پیچیدن است.
این سوره به بیان مساله قیامت و دگرگونی عظیم در پایان این جهان، اشاره به عظمت قرآن، می پردازد.

82) سوره انفطار
انفطار به معنای شکافته شدن است.
این سوره نیز بر محور مسائل مربوط به قیامت دور می زند و انسان را به نعمت های خداوند و فرشتگانی که مامور ثبت اعمال انسان ها هستند توجه می دهد.

83) سوره مطففین
مطففین به معنای کم فروشان است.
این سوره اشاره به کم فروشان و تهدید آنان، اشاره به سرنوشت بدکاران در روز قیامت و نعمت های عظیم الهی برای نیکوکاران دارد.

84) سوره انشقاق
انشقاق به معنای شکافته شدن است.
این سوره نیز عموماً به مساله معاد اشاره دارد و حوادث روز قیامت را بیان می کند.

85) سوره بروج
بروج به معنای برج ها یا ستاره های بزرگ است.
این سوره اشاره به اصحاب اخدود، اشاره به داستان فرعون و ثمود و اقوام گردنکش و طغیانگری که نابود شدند، بیان عظمت قرآن و اهمیت آن، دارد.

86) سوه طارق
طارق به معنای ظاهر شونده یا ستاره ی درخشان است.
این سوره اشاره به مساله معاد و بیان اهمیت و ارزش و عظمت قرآن دارد.

87) سوره اعلی
اعلی به معنای برتر است.
این سوره اشاره به دستورات الهی به پیامبر در زمینه ی تسبیح پروردگار و ادای رسالت، اشاره به مومنان خاضع و کافران شقی و ذکر عوامل شقاوت و سعادت دارد.

88) سوره غاشیه
غاشیه به معنای فرو گیرنده، بیهوش کننده و همه گیر است و یکی از نام های قیامت می باشد.
این سوره اشاره به معاد، بیان مساله توحید و اشاره به آفرینش آسمان و خلقت کوه ها و زمین و اشاره به نبوت دارد.

89) سوره فجر
فجر به معنای شکافته شدن، بامداد و صبح است.
این سوره در مورد تهدید کافران به عذاب، اشاره به اقوام طغیانگری چون عاد، ثمود و فرعون، اشاره به امتحان شدن انسان و بیان مساله معاد، می باشد.

90) سوره بلد
بلد به معنای شهر است و منظور از نام سوره بلد، شهر مکه می باشد.
این سوره اشاره به زندگی انسان در این دنیا، ذکر پاره ای از نعمت های الهی و ناسپاسی انسان، اشاره به گروه مومنان و گروه کافران و سرنوشت آنها دارد.

91) سوره شمس
شمس به معنای آفتاب و خورشید است.
این سوره اشاره به تهذیب نفس و تطهیر قلب از ناپاکی ها و اشاره به اقوام طغیانگر گذشته مانند قوم ثمود دارد.

92) سوره لیل
لیل به معنای شب است.
این سوره مردم را به دو گروه تقسیم می کند: انفاق کنندگان با تقوا و افراد بی خیالی که منکر پاداش الهی هستند.

93) سوره ضحی
ضحی به معنای صبحگاه است.
این سوره به پیامبر (ص) بشارت می دهد که خداوند هرگز تو را رها نساخته است و سپس وعده ی عطا و بخشش فراوان به او می دهد.

94) سوره شرح
شرح به معنای گشاده شدن است.
در این سوره نیز به قسمتی از مواهب الهی به پیامبر (ص) اشاره شده است.

95) سوره تین
تین به معنای انجیر است.
این سوره به آفرینش انسان و مراحل تکامل و عوامل انحطاط او اشاره دارد، و نیز مساله معاد و حاکمیت خداوند را بیان می کند.

96) سوره علق
علق به معنای خون بسته است.
این سوره ابتدا به پیامبر (ص) دستور قرائت و تلاوت قرآن را می دهد و سپس به آفرینش انسان اشاره می کند و به انسان های ناسپاس وعده ی مجازات دردناک می دهد.

97) سوره قدر
قدر به معنای اندازه و شب قدر است.
این سوره به بیان نزول قرآن در شب قدر می پردازد و سپس اهمیت شب قدر و برکات و آثار آن را متذکر می شود.

98) سوره بینه
بینه به معنای دلیل آشکار است.
این سوره به رسالت جهانی پیامبر (ص) اشاره دارد و همچنین به موضع گیری های مختلف اهل کتاب و مشرکان در برابر اسلام اشاره می کند.

99) سوره زلزله
زلزله به معنای لرزش زمین و تکان دادن می باشد.
این سوره نشانه های وقوع قیامت را بیان می دارد.

100) سوره عادیات
عادیات به معنای اسب های دونده است.
این سوره به پاره ای از ضعف های انسان همچون بخل و دنیاپرستی اشاره می نماید و در نهایت مساله قیامت را مطرح می کند.

101) سوره قارعه
قارعه به معنای کوبنده است و یکی از نام های قیامت می باشد.
این سوره بطورکلی از معاد و مقدمات آن سخن می گوید و به پاداش درستکاران و عذاب بدکاران اشاره می کند.

102) سوره تکاثر
تکاثر به معنای مباهات و فخر نمودن به مال بسیار و قوم بسیار است.
این سوره در ابتدا به سرزنش افرادی می پردازد که بر اساس مطالب موهوم بر یکدیگر تفاخر می کنند و سپس به معاد اشاره می شود.

103) سوره عصر
عصر به معنای زمانه است.
این سوره اشاره دارد که جز افراد با ایمان همه ی انسان ها در زیانکاری هستند.

104) سوره همزه
همزه به معنای عیب جو است.
این سوره به کسانی اشاره دارد که تمام تلاش خود را متوجه جمع مال کرده و کسانی را که دستشان از آن خالی است به دیده ی حقارت می نگرند و آنها را مسخره می کنند و سپس سرنوشت دردناک این ثروت اندوزان مستکبر را بیان می نماید.

105) سوره فیل
فیل نام یک حیوان است.
این سوره به داستان تاریخی اشاره می کند که در سال تولد پیامبر اسلام (ص) واقع شده است و اینکه خداوند خانه ی کعبه را از شر لشگر عظیم کفار که از سرزمین یمن سوار بر فیل بودند، حفظ کرد.

106) سوره قریش
قریش نام قبیله ای که حضرت محمد (ص) از آن قبیله بود، است.
این سوره به نعمت هایی اشاره دارد که خداوند به قریش ارزانی داشته و در نهایت آنان را به سپاسگزاری و عبادت پروردگار دعوت می نماید.

107) سوره ماعون
ماعون به معنای زکات است.
در این سوره به صفات و اعمال منکران قیامت اشاره شده است.

108) سوره کوثر
کوثر نام حوضی در بهشت است.
در این سوره خداوند به پیامبر (ص) بشارت نعمت های فراوان از جمله کوثر داده و دشمنان او را ابتر می خواند.

109) سوره کافرون
کافرون به معنای کافران است.
این سوره پاسخی است کوبنده به درخواست کافران قریش که می خواستند از طریق فشار و سختگیری، پیامبر (ص) را به سازش بکشانند، ولی پیامبر دست رد بر سینه ی آنان زد.

110) سوره نصر
نصر به معنای یاری کردن است.
در این سوره خداوند بشارت و نوید پیروزی عظیمی را به پیامبر (ص) می دهد که به دنبال آن مردم گروه گروه به دین خدا وارد می شوند.

111) سوره مسد
مسد به معنای ریسمان محکم است. سوره مسد با نام تبت نیز شناخته می شود.
در این سوره حمله ی شدیدی با ذکر نام به یکی از دشمنان اسلام و پیامبر در آن عصر و زمان یعنی ابولهب شده است و اشاره می نماید که او و همسرش هر دو اهل دوزخ هستند.

112) سوره اخلاص
اخلاص به معنای پاک کردن است.
این سوره از توحید پروردگار و یگانگی او سخن می گوید.

113) سوره فلق
فلق به معنای شکافتن سپیده دم است.
محتوای این سوره تعلیماتی است که خداوند به پیامبر (ص) و مسلمانان در زمینه ی پناه بردن به خدا از شر همه ی اشرار می دهد.

114) سوره ناس
ناس به معنای مردم است.
این سوره به پیامبر (ص) به عنوان پیشوا و رهبر دستور می دهد که از شر همه ی وسوسه گران به خدا پناه ببرد.

خواندن یکبار قرآن، آنقدر کار سخت و وقت گیری نیست. خداوند، قرآن، اسلام و… را از روی سایر افراد قضاوت نکنیم. هر فردی آنچه را که دوست دارد، می فهمد و برداشت می کند. اعتقاد به خدا، به قرآن و هر دینی را، خودتان بسازید.

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله آموزشی «حکمت سوره های قرآن»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب دانستنی های قرآن، نوشته ی مصطفی اسرار از انتشارات فلق، منتشر شده در دی ماه 1372 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

[/toggle]