بمب هیدروژنی چیست؟

پس از ساخت بمب اتمی در سال 1945 میلادی دانشمندان به فکر ساختن بمبی بسیار قوی‌تر افتادند. در نتیجه، کار ساختن بمبی با قدرت تخریب فوق‌العاده زیاد به نام بمب هیدروژنی آغاز شد. نخستین بمب هیدروژنی در سال 1952 میلادی بوسیله یک دانشمند آمریکایی به نام ادوارد تلر و همکارانش مورد آزمایش قرار گرفت. قدرت این بمب، 700 برابر بمبی بود که در هیروشیما منفجر شده بود.

بمب هیدروژنی یا بمب گرماهسته‌ای با استفاده از پدیده همجوشی هسته‌ای ساخته می‌شود. در فرآیند همجوشی، چهار هسته هیدروژن در حرارت بسیار بالا ترکیب می‌شوند و یک هسته هلیم به وجود می‌آورند. (در این فرآیند دو اتم دوتریوم و تریتیوم – ایزوتوپ‌های هیدروژن با هسته‌ای که به ترتیب یک و دو نوترون دارد – پیوند خورده و یک هسته هلیم 4 تولید می‌کند.) این واکنش، مقدار فوق‌العاده زیادی انرژی گرمایی آزاد می‌کند. این واکنش درست شبیه واکنشی است که در خورشید و سایر ستارگان رخ می‌دهد و طی آن، بطور دائمی مقدار عظیمی انرژی گرمایی و نور تولید می‌شود.

پوسته بمب هیدروژنی از آلیاژی بسیار قوی ساخته می‌شود. دو ایزوتوپ هیدروژن و همچنین یک بمب اتمی برای شروع واکنش همجوشی در داخل این پوسته قرار می‌گیرد. با انفجار بمب، ابتدا بمب اتمی منفجر می‌شود. انفجار بمب اتمی میلیون‌ها درجه حرارت تولید می‌کند. این حرارت باعث ترکیب هسته‌های هیدروژن و ساخته شدن هسته هلیم و مقدار عظیمی گرما می‌شود.

این واکنش در یک میلیونیم ثانیه رخ می‌دهد. در همجوشی هسته‌ای علاوه بر هسته هلیم، نوترون نیز ساخته می‌شود. نوترون‌ها موجب شکافت اورانیوم موجود در بمب اتمی و تولید مجدد حرارت می‌شوند. به این ترتیب همجوشی هسته‌ای مرتب ادامه پیدا می‌کند. به همین جهت این بمبی فوق‌العاده قوی است.

روسیه در سال 1962 میلادی اولین بمب هیدروژنی خود را مورد آزمایش قرار داد. قدرت این بمب معادل قدرت 62 مگاتن TNT بود. بمب هیدروژنی خطرناک‌ترین و قدرتمندترین سلاح ساخته شده بوسیله انسان است. فرآیند همجوشی تا به امروز غیر قابل کنترل است و از آن همچون نیروگاه‌های شکافت هسته‌ای برای تولید برق نمی‌توان استفاده کرد.

بمب هیدروژنی می‌تواند قدرت انفجاری بیشتر از بمب اتمی را در حجم و وزن کوچکتر فراهم کند. به این ترتیب امکان جاسازی آن بر سر جنگی موشک‌های بالستیک راحت‌تر خواهد بود.

منابع

1. کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.