لباس فضانوردی چیست؟

جو زمین همواره فشاری برابر با وزن یک اتومبیل بزرگ در هر متر مربع از سطح زمین تولید می کند. ما متوجه این فشار نمی شویم؛ زیرا فشار جوّ در داخل و خارج از بدن مان یکسان است. اما این شرایط همیشه و همه جا برقرار نیست. برای مثال وقتی آب در داخل ظرف فلزی دربسته در حال جوشیدن است، فشار داخل ظرف بتدریج افزایش می یابد. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، فشار آنقدر زیاد می شود که ظرف می ترکد.

در فضا، برای فضانوردی که لباس مخصوص به تن ندارد نیز همین حالت اتفاق می افتد. در چنین شرایطی، بدن باد می کند و می ترکد. به علاوه خون نیز شروع به جوشیدن می کند. دمایی که یک مایع در آن شروع به جوشیدن می کند، به فشار جو بستگی دارد. برای مثال آب در ارتفاع 9 کیلومتری از سطح زمین، در 74 درجه سانتیگراد می جوشد. خون انسان در ارتفاع بیش از 19 کیلومتر از سطح زمین، در 37 درجه سانتیگراد (دمای طبیعی بدن) می جوشد. فشار جو در این ارتفاع، صفر است؛ به همین جهت خون شروع به جوشیدن می کند.

علاوه بر اینها، خطرات دیگری همچون حرارت فوق العاده زیاد، پرتوهای کشنده، ذراتی که به سرعت حرکت می کنند، خلاء و… زندگی انسان را در فضا تهدید می کنند.

فضانوردان برای مصون ماندن از چنین خطراتی از لباس فضانوردی استفاده می کنند. این لباس دارای چندین لایه است و هر لایه کار خاصی انجام می دهد. به عنوان مثال داخلی ترین لایه، دما را کنترل می کند. لباس فضانوردی از قسمت های مختلفی تشکیل شده است. این لباس دارای سیستمی جهت تهویه، ذخیره ای از آب و اکسیژن، دستگاهی برای تنظیم فشار و… است. در واقع لباس فضانوردی ابتدایی ترین شرایط را برای زنده ماندن فراهم می کند. برای هر فضانورد، لباسی مناسب با اندازه های بدن او تهیه می شود.

شاید متعجب شوید اگر بدانید که لباس فضانوردی تقریباً 158 کیلوگرم وزن دارد. البته این لباس در فضا بسیار سبک است. دلیل آن وجود شرایط بی وزنی در خارج از جو است.

به این ترتیب لباس فضانوردی محیط کوچکی برای زنده ماندن فضانورد در فضا به وجود می آورد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «لباس فضانوردی چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر ۱۳۹۳ با شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۷-۲۲۱-۶ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.