آتشفشان

آتشفشان‌ها دهانه‌ها یا شکاف‌های مختلفی در پوسته زمین هستند که سنگ مذاب یا گدازه، بخار، خاکستر و حتی سنگ جامد با فشار از آنها بیرون می‌آیند و به سطح زمین می‌رسند. شکل آتشفشان تا حدود زیادی به نوع موادی بستگی دارد که از آن خارج می‌شود.

فوران‌های آتشفشانی در قسمت‌هایی از پوسته زمین رخ می‌دهند که جریان گرمایی بزرگی درون جُبه یا گوشته وجود دارد. این حالت معمولاً در مرز صفحاتی که خشکی‌ها و دریاها روی آنها قرار دارند، به وجود می‌آید. بعضی آتشفشان‌ها، نظیر آتشفشان‌های موجود در جزایر هاوایی، درون صفحه قرار گرفته‌اند، و نسبت به آتشفشان‌های واقع در مرز صفحات، آرام‌تر هستند. در مرز صفحه اقیانوس آرام آنقدر آتشفشان وجود دارد که این ناحیه را حلقه آتش اقیانوس آرام می‌نامند.

آتشفشان‌هایی همچون آتشفشان‌های جزایر هاوایی، مقادیر زیادی گدازه رقیق را بیرون می‌ریزند. به همین دلیل، مخروط آنها کوتاه و پهن است و منطقه وسیعی را می‌پوشاند. گدازه، خاکستر و خرده سنگ‌ها لایه به لایه روی هم قرار می‌گیرند و بتدریج یک مخروط شکیل و زیبا را به وجود می‌آورند.

دهانه بعضی آتشفشان‌ها، پس از هر فوران، بوسیله توده‌ای از سنگ بسته می‌شوند. سپس بتدریج فشار در زیر این دهانه بسته بالا می‌رود تا جایی که آتشفشان با چنان نیرو و سرعتی فوران می‌کند که هیچکس فرصت فرار نمی‌یابد.