مثل یک نابغه مطالعه کن، موفق باش

همیشه به ما گفته اند، بخوانید اما نگفته اند چگونه بخوانید.

آیا برای یادگیری، بارها و بارها تکرار می کنید تا حفظ شوید؟ و دو روز بعد، تنها قسمتی از آن را به یاد می آورید؟
وقت ورزش و تفریح را به درس خواندن می گذرانید؟
از این عبارت استفاده کرده اید که دیگر حوصله این کتاب را ندارم؟
برای حل این مسئله فکری کرده اید؟

خب؛ بیائید روش مطالعه را بررسی کنیم.

در مطالعه به روش موثر و صحیح، صرفاً خواندن، خط کشی زیر خطوط و دوباره خوانی نیست. شیوه جدید درس خواندن شامل خواندن، نوشتن، فکر کردن و یادآوری خواهد بود.

بهتر است؛ هنگام مطالعه هر مطلبی، هدفی را تعیین کنید. هرچه آموختید بطور کامل برای خود تعریف کنید. آنچه آموختید، به زندگی و محیط اطراف خود ربط دهید. در پایان از خود سوال کنید، که آیا این مطلب را خوب یاد گرفتید و به آن مسلط هستید؟

همچنین برای ماندن مطالب در حافظه بلندمدت، باید به موقع مطالب را مرور کنید. پس برای به یادسپاری و یادآوری، به تقویت حافظه هم نیاز داریم.

وقتی از نیوتن پرسیدند، قانون ثقل را چگونه کشف کردی؟ در پاسخ گفت: با اندیشیدن. قبل از نیوتن، افراد زیادی افتادن سیب از درخت را دیده بودند، اما نیوتن در مقابل این اتفاق شروع به اندیشیدن کرد. از خود پرسید: چرا سیب به طرف زمین افتاد و بر عکس بالا نرفت؟ برای حل آن تلاش کرد و کوشید به سوالات بی شمار ذهنش پاسخ دهد. عصری که در آن زندگی می کنیم، عصر اطلاعات است. روزانه ده ها جلد کتاب، مجله و روزنامه در سراسر جهان چاپ می شوند تا اطلاعات جدید را ارائه دهند. میلیاردها نفر، هزاران ساعت از بهترین ایام خود را صرف آموختن می کنند تا بتوانند از یک طرف با جهان دانش همسو شوند و از طرف دیگر خالق شگفتی و تحول در دنیای علم و صنعت باشند.

گاهی برای حل یک مساله باید از راه های عادی و متداول، اندکی فاصله گرفت. بیائید نگاه مان به مطالعه را کمی تغییر دهیم. شما می توانید زندگی را از نو شروع کنید و عادت های گذشته را از بین ببرید.

زمان مطالعه

مطالعه زمان خاصی ندارد، هر وقت احساس کردید که آماده هستید شروع کنید. اما زمانی را که، برای مطالعه در نظر گرفتید؛ کار دیگری انجام ندهید. مدت زمانی که هر شخصی آمادگی ذهنی لازم برای یادگیری را دارد، بین 10 تا 45 دقیقه است. بعد از 45 دقیقه قدرت یادگیری کمتر می شود. ساده ترین و بهترین زمان بندی برای مطالعه و استراحت، 40 تا 50 دقیقه مطالعه و 10 دقیقه استراحت است.

برنامه ریزی

از لحاظ در اختیار داشتن وقت، کمترین فرقی بین افراد وجود ندارد. هیچ شخصی از دیگری وقت بیشتر یا کمتری نمی تواند داشته باشد. یک ساعت برای کلیه افراد بشر 60 دقیقه است. تنها راه جلوگیری از هدر رفتن وقت، استفاده از آن بر طبق برنامه یا به عبارت دیگر، درست استفاده کردن از آن است. باید وقت خودمان را صرف مسائلی کنیم که از هر حیث برای ما اهمیت دارند.

برنامه ریزی یعنی تهیه طرح و نقشه برای رسیدن به هدف. هر شخص باید بر اساس توانایی و عادت هایش، یک برنامه بنویسد، طبق برنامه عمل کند و انجام کارها را به تعویق نیندازد. برنامه ریزی باعث نظم می شود و از اتلاف وقت، بلاتکلیفی و استرس جلوگیری می کند.

در یک وقت معین غذا بخورید و در وقت معینی به مطالعه و یادگیری بپردازید. البته باید بدانید، که چگونه مطالعه می کنید و چگونه یاد می گیرید. مثلاً اگر انگلیسی را سریع یاد می گیرید، مدت زمان کمتری را در برنامه تان به آن اختصاص دهید، و برای یادگیری درس مشکل از نظر شما، مدت زمان بیشتری را، در نظر بگیرید.

توجه داشته باشید؛ اولین برنامه ریزی آخرین آن نخواهد بود. ممکن است برنامه ریزی شما غیرواقعی باشد، باید در آن تجدید نظر کنید و بطور موثر و کارآمد از وقت خود استفاده نمایید.

اصول اولیه مطالعه

اصول اولیه مطالعه شامل مواردی است، که با دانستن و بکارگیری آنها می توان راندمان مطالعه را بالا برد. این اصول اولیه را در واقع باید «اصول اصلی موفقیت» نامید، که راه موفقیت را به شما نشان می دهند. اما تنها دانستن آنها کافی نیست، بلکه باید آنها را بکار بگیرید. این اصول عبارتند از:

1) هدف

برای اینکه به اهداف و موفقیت های دلخواه برسید، نباید لاک پشت وار حرکت کنید؛ بلکه باید عقاب گونه پرواز کنید، اوج بگیرید و تا آنجا که ممکن است، بالا بروید. 98 درصد افراد ناموفق نمی دانند که چه می خواهند.

لزوم هدف برای موفقیت، همانند ضرورت هوا برای حیات است. شما از انجام هر کاری حتماً هدفی دارید. بدون تعیین هدف هیچ چیز اتفاق نمی افتد، هیچ قدمی برداشته نمی شود. هدف شما از مطالعه این درس چیست؟ در آینده چه تاثیری در زندگی شما دارد؟ مشخص بودن هدف، تاثیر بسیار مثبتی در یادگیری دارد. قبل از اینکه بدانید چطور باید مطالعه کنید، باید بدانید که چرا می خواهید مطالعه کنید.

هدف داشته باشید و جستجوگرانه مطالعه کنید، تا آنجا که به هدفتان برسید. اگر انسان دقیقاً بداند چه می خواهد، احتمال رسیدن به هدفش افزایش می یابد، زمانی را برایش در نظر می گیرد و از امکانات خود بیشترین استفاده را می برد.

2) اعتماد به نفس

اعتماد به نفس اکتسابی است. هیچ کس با اعتماد به نفس، به دنیا نمی آید. اعتماد به نفس یعنی توانایی انجام هر کاری را داشتن. هنگامی که با اعتماد به نفس مطالعه می کنید، فرآیندهای ذهنی قوی تر شده، و فرد نوعی نیرومندی ذهنی در برابر دروس پیدا می کند. کسانی که اعتماد به نفس دارند، جذابیت و علاقه به درس در خود ایجاد می کنند؛ و مطالب در حافظه، بسیار قوی تر و پر رنگ تر ثبت شده و آنها را خیلی راحت و به سادگی می توانند به یاد بیاورند.

اگر تاکنون به توانایی های خود اعتماد نداشتید، استقلال فکری نداشتید، و در تصمیم گیری مردد بوده اید؛ اگر تا این زمان در جهت اهداف خویش با شک و تردید قدم بر می داشتید، اکنون زمان آن فرا رسیده که به خود بیابید و به استعدادهای خود اعتماد داشته باشید، تا بتوانید با موفقیت قدم بر دارید.

یکی از راه های افزایش اعتماد به نفس، استفاده از تلقین می باشد. شما می توانید شب ها قبل از خواب و صبح ها به محض بیدار شدن و زمانی که آرامش کامل دارید، جملات زیر و یا مشابه این جملات را به خود تلقین کنید:

• من از اعتماد به نفس بالایی برخوردار هستم.
• من هر روز از هر جهت بهتر و بهتر می شوم.

قبل از شروع هر کاری، تصمیم بگیرید که می خواهید چه کنید و چگونه آن را انجام خواهید داد. در انجام کارها خونسرد باشید و اعتماد به نفس خود را حفظ کنید.

3) افزایش و بهبود تمرکز حواس و فکر

هرچه آهسته تر بخوانید احتمال اینکه ذهن شما به خیال پردازی مشغول شود و تمرکز حواس خود را از دست بدهید، بیشتر است، این امر باعث عدم درک مطلب می شود. راننده ای را در نظر بگیرید که با سرعت کم رانندگی می کند، وی در حین رانندگی نوار ضبط را عوض می کند، با تلفن همراه صحبت می کند، خوراکی می خورد و… اما اگر راننده با سرعت بالایی رانندگی کند، او هیچ کار دیگری در حین رانندگی نمی تواند انجام دهد. حواس او فقط به رانندگی است. شما هم اگر با سرعت بخوانید، حواس شما پرت نمی شود. انجام بعضی کارها تمرکز را بیشتر می کند، مانند انجام ورزش به دفعات، خواب مرتب و منظم و تغذیه درست.

جهت عادت کردن به تمرکز فکر، ضمن اندیشیدن بنویسید. هنگامی که می کوشید مسئله ای را حل کنید، راه حل آن را در ذهن بیندیشید و سپس آن را روی کاغذ بیاورید.

4) ایجاد انگیزش

دانش آموزانی که بدون هدف تحصیل می کنند، یا به رشته انتخابی خود علاقه ندارند، انگیزش برای تحصیل نخواهند داشت. مهم نیست چقدر مطالعه می کنید، اما چقدر خوب مطالعه می کنید مهم است. دانش آموزانی که شب و روز کار می کنند ولی نمره خوب نمی آورند، آنها به مقدار مطالعه توجه دارند، نه به کیفیت آن.

اگر شما دچار کمبود انگیزه هستید، دلایل این امر را پیدا کنید. اگر بی انگیزگی شما در نتیجه تنبلی و طفره رفتن از زیر بار مسئولیت باشد، فقط خود شما می توانید با آن به مقابله بپردازید. برای افزایش انگیزه در خود، می توانید اهداف و ایده آل های آسانی برای خود تدارک ببینید تا با دستیابی به آنها، میل و انگیزه شما تقویت شود. پس از رسیدن به هدف، خود را تشویق کنید و همیشه منتظر تشویق دیگران نباشید.

5) پشتکار

کره زمین از آن اشخاص صاحب پشتکار است. هنری وارد بیچر می گوید: اختلاف بین پشتکار و یک دندگی و لجاجت آن است که اولی از یک خواستن و شدن سرچشمه می گیرد، در حالی که دیگری از نشدن و نخواستن.

یکی از عوامل مهم برای رسیدن به موفقیت، پشتکار افراد می باشد. برای انجام کارها اقدام کنید. مسئولیت بیشتر کارها را به عهده بگیرید و انجام دهید. بدون تلاش و کوشش، هیچ موفقیتی بدست نمی آید. در راه رسیدن به هدف، گام های استوار بردارید. پشتکار، انسان را موفق می کند و بهترین نردبان ترقی او به شمار می رود.

6) ایجاد و پرورش روحیه و تفکر مثبت

شما باید به درس و یا مطالبی که می خوانید، علاقه داشته باشید. در غیر این صورت، محرک برای علاقه مند شدن ایجاد کنید. نکات و اندیشه های مثبت را به کار گیرید. اندیشه های منفی را از فکر خود دور کنید. زندگی امروز شما همان است، که دیروز به آن می اندیشیدید. از امروز لغات و عبارتی را به کار ببرید، که تصاویر ذهنی مثبت و بزرگ را در ذهن تداعی کند.

به موفقیت بیندیشید. برای موفقیت بکوشید. به موفقیت ایمان داشته باشید. فرق بین انسان ها، فرق بین باورهای آنان است. شما همان کسی هستید که در فکر خود تصور می کنید. خود را بهتر از اینها فرض کنید تا بهتر از اینها باشید. اگر به خوشحالی، موفقیت و پیشرفت ایمان داری؛ پس فقط از خوشحالی بگو. فقط از پیشرفت بگو. فقط از موفقیت بگو.

مردمی که برای شما آیه یاس می خوانند خود آنها تقریباً همیشه افراد ناموفق هستند. آنها از لحاظ کارآیی بسیار معمولی اند، یا در سطح پایینی قرار دارند. نظرات این افراد مانند سم است. اجازه ندهید که مردم منفی باف، نقشه های شما را که برای کسب موفقیت در سر دارید، نابود کنند. اطمینان حاصل کنید که جزو گروهی هستید که طرز فکر خوب و درستی دارید. فکر شما، عمل شما را تعیین می کند.

7) خلاقیت

حرکت به شما حال و هوای تازه ای می بخشد و باعث به وجود آمدن حالت زنده و خلاقیت در شما می گردد. منظور از خلاقیت، داشتن مهارت و تخصص در یک رشته هنری نیست، مقصود صحبت از زنده بودن است و اشاره به ظرفیت افراد برای دست زدن به هر نوع کاری در جهان دارد.

زنده بودن بطور خلاق به این معنا است که به اطراف خود نگاه کنید و از خودتان بپرسید، چگونه می توان این موقعیت را به یک تجربه عالی تبدیل کرد؟

افراد خلاق واقعیت را به خوبی درک می کنند و قادرند شرایط مبهم را تحمل کنند. خود و دیگران را آنچنان که هستند قبول دارند، خود جوشند، بذله گو هستند، به سادگی همرنگ جماعت نمی شوند، علیه آداب و رسوم رفتار نمی کنند، به شادکامی انسان ها علاقه مند هستند، با افراد معدودی روابط عمیق و ارضاء کننده دارند و از اعتماد به نفس بسیار بالایی برخوردارند. اما عواملی که مانع خلاقیت می شوند: همرنگ جماعت شدن، خودپسندی، خجالتی بودن و کمرویی است.

آنچه که نمی دانید سوال کنید. از شیوه های جدید برای رسیدن به راه حل ها استفاده کنید. اجازه ندهید سنت های دست و پا گیر ذهن شما را فلج کند. افکار نو را پذیرا باشید. جستجوگر شوید. راه های جدید را امتحان کنید. در هر کاری که انجام می دهید پیشرو باشید. هر روز از خودتان بپرسید: چطور می توانم بهتر و بیشتر کار کنم؟ با طرح این پرسش ذهن خود را به فعالیت وا می دارید تا هوشمندانه راه های مناسب و مفیدی بیابید. رمز توفیق در این است، که بهتر و بیشتر از گذشته کار کنید. ایمان داشته باشید که از عهده کارها بر خواهید آمد و بدانید، خلاقیت حد و مرزی ندارد.

مراحل صحیح مطالعه

هر کس به روش خودش باید کتاب بخواند. ممکن است راه هایی که دو نفر برای مطالعه انتخاب می کنند متفاوت باشد. با این حال مراحل مطالعه ی صحیح عبارتند از:

1) بررسی اجمالی

زمانی انجام می گیرد که کتابی تازه دست ما رسیده باشد، بخواهیم آن را برای اولین بار بخوانیم، در این صورت همه کتاب را نگاه می کنیم. موضوع کتاب، نام نویسنده، نوع کتاب، اینکه چه می خواهد بگوید و چند صفحه است. در این مرحله به جدول ها، تصاویر، سرفصل های کتاب و خلاصه فصل ها نگاه می کنیم. (در مدت 1 الی 4 دقیقه)

2) بررسی اولیه

یک فصل یا یک قسمت از کتاب را می خوانیم. (در 2 دقیقه)

3) سوال گذاری

با توجه به مرحله قبل، سوال هایی در ذهن خود مطرح یا در کاغذ می نویسیم. هدف ما از سوال گذاری، ایجاد تمرکز و کنجکاوی هنگام مطالعه است. راه مستقیم برای سوال گذاری استفاده از سرفصل ها است. (در 1 دقیقه)

4) خواندن

برای این کار دست و چشم خود را با سرعت مناسب، زیر کلمات طوری حرکت می دهیم تا بتوانیم بدون خواندن با صدای بلند، ببینیم و به خاطر بسپاریم، به این کار خط بردن می گویند. در مرحله خط بردن، بیشتر کتاب باید فهمیده شود. به صورت فعال می خوانیم. نکات کلیدی را یادداشت می کنیم. اگر نکته ای را متوجه نشدیم یک علامت سوال می گذاریم و رد می شویم.

5) بازنگری

به کلمات کلیدی که در مرحله قبل نوشتیم نگاه می کنیم. اگر جملات تداعی نشد و چیزی را به خاطر نیاوردیم؛ یا نکات، کلیدی نیستند، و یا نکات کلیدی کمی یادداشت کرده ایم. در این مرحله علامت های سوال را می خوانیم (که در مرحله خواندن متوجه نشدیم) و نکات مربوط به آن را یادداشت می کنیم.

6) بازگو کردن

حفظ کردن ممکن است یک راه ساده برای به خاطر سپردن باشد. حفظ کردن قدیمی ترین روش یادگیری است. اما تنها راه درک اینکه، آیا شما واقعاً آنچه که خواندید فهمیدید، حفظ کردن نیست؛ بلکه بازگویی به زبان خودتان روش موثری است. هرچه زودتر بازگو کنید کمتر فراموش می کنید. با صدای بلند برای خود توضیح دهید. این کار باعث می شود تا مدتی، 100 درصد مطالب در ذهن شما بماند.

7) زمان های مرور

اگر مرور را در بررسی، سوال کردن و خواندن انجام دهید، در بازگو کردن مشکل نخواهید داشت. بعضی از افراد منتظر می شوند درست قبل از امتحان، مرور کنند. پرفسور آرتورگیتز در تحقیقات خود ثابت کرده اگر 20 درصد وقت خود را بخوانید و 80 درصد یادآوری کنید، 2 برابر مفیدتر از آن است که همه وقت خود را بخوانید.

تغییرهای مثبت برای موفقیت، حد و مرزی ندارند و موفقیت مختص افراد خاصی نمی باشد. اگر زندگی را دوست دارید، پس وقت را تلف نکنید. شما می توانید و باید تا زمانی که در روی این کره خاکی زندگی می کنید، کاملاً زنده و خلاق باشید.

منابع

1. کتاب بخور، بخواب، موفق باش. نوشته محبوبه عسلی نباتی. انتشارات سفیر اردهال. اردیبهشت 1389.