زوال پرندگان شکاری به ضرر انسان است
واکنش غریزی خیلی از ما در زمان دیدن عقاب یا کرکس این است که ناخودآگاه و شاید هم از ترس خودمان را عقب میکشیم. اما طنز تلخ اینجا است که در حقیقت ما انسانها هستیم که این پرندگان شکاری را به مخاطره انداختهایم. هم اکنون بیش از سه چهارم گونههای کرکس با کاهش جدی جمعیت مواجهاند. وضعیت عقابها هم دست کمی از آنها ندارد. دانشمندان میگویند که این سرعت بیسابقه زوال پرندگان شکاری میتواند به ضرر سلامت و رفاه ما انسانها تمام شود.
عقابها، شاهینها و کرکسها از جمله پرندگان شکاری روزی هستند. عادت به لاشهخواری در بعضی از پرندگان شکاری مثل عقاب استپی، عقاب شاهی، کورکورها و لاشخورها دیده شده است. بنابراین به آنها گاهی لاشهخوار (Scavenger) هم گفته میشود.
تحقیقات نشان داده که حیوانات میزبان بیش از 60 درصد بیماریهای شناخته شده انسانی هستند. در این میان حیوانات لاشهخوار اعم از پرنده یا پستاندار عملاً جلوی پراکنش این نوع بیماریها را میگیرند. در کشور اسپانیا تحقیقاتی انجام شده که نشان داده کرکسها از طریق لاشهخواری هر ساله سودی معادل 50 میلیون دلار را تنها به صنعت دامداری این کشور تزریق میکنند. چرا که اگر آنها لاشههای دام را نخورند، دامداران موظف خواهند بود که لاشهها را به مراکز خاصی حمل کرده و معدومشان کنند. در یمن نیز کرکسها به دفع بیش از 22 درصد زبالههای ارگانیک کمک میکنند. بنابراین عجیب نیست که نقشی مشابه را هم برای سایر پرندگان لاشهخوار در نقاط مختلف جهان تصور کنیم.
اکنون زمان آن فرا رسیده است که سمت و سوی بحثهای حفاظتی از ارزیاب هزینههای اجتماعی گونههای شکارچی مانند عقابها یا کرکسها تغییر کند و به سمت بحثهای جدیتر منحرف شود. در حقیقت بسیاری از ما هنوز آگاهی درستی از سرویسها و خدمات حیاتی نداریم که این قبیل حیوانات برایمان مهیا میسازند. درست است که زیستگاههای ما با بعضی از حیوانات شکارچی خواسته یا ناخواسته همپوشانی پیدا کرده و این مسئله هم تبعات زیادی را به دنبال داشته اما در عین حال این همجواری سودهایی را هم برای ما انسانها به ارمغان آورده که نسبت به بیشتر آنها آگاهی درستی نداریم.
اگر بتوان این دیدگاه نیاز انسان به حیات وحش را در جامعه نهادینه کرد، آنگاه دیگر مهم نیست که کسی به درست یا غلط از یک پرنده شکارچی مثل عقاب بترسد چرا که در آن زمان دیگر منفعت حرف اول را خواهد زد.