آیا مرگ کلئوپاترا با فوران آتشفشان مرتبط بوده است؟

کلئوپاترا آخرین فرعون مصر باستان بود که سال 30 پیش از میلاد مسیح بر مصر حکومت می کرد. سلسله بطالسه خاندانی یونانی الاصل بودند که بعد از مرگ اسکندر مقدونی بر مصر حکومت می کردند به همین دلیل اسناد رسمی درباره بطالسه به زبان یونانی و مصری است. کلئوپاترا که خود را ایزدبانوی مصر می دانست که ایسیس، الهه طبیعت در جسم وی حلول کرده است، در ابتدا به همراه پدرش و برادرانش (بطلمیوس های دوازدهم، سیزدهم و چهاردهم) بر مصر حکمرانی می کرد و در نهایت به تنهایی فرمانروای مصر باستان شد. ملکه کلئوپاترا با دلداده خود مارک آنتونی، یکی از سران دومین حکومت سه نفره در روم باستان، از نظر سیاسی متحد شد اما وقتی نیروهای آنها در نبرد آکتیوم شکست خوردند، این دو شخصیت تاریخی قدرتمند دست به خودکشی زدند.

در تاریخ آمده که ملکه مصر بنا به رسم مصریان با نیش مار کبرا به زندگی خود خاتمه داد و مصر جزو یکی از ایالات امپراطوری تازه تشکیل شده روم شد.

کلئوپاترا که در داستان ها از او به عنوان زنی با زیبایی خیره کننده یاد می شود، یکی از شخصیت های مشهور در تاریخ غرب محسوب شده و کتاب ها و فیلم های بسیاری درباره اش نوشته و ساخته شده است. در این مقاله شما می توانید از زاویه دیگر به علت سقوط این فرمانروا و مرگ آن بنگرید.

شکست سپاهیان تحت فرماندهی ملکه مصر در برابر آگوستوس (اولین امپراطور روم) معمولاً با داستان های ملودراماتیک همراه بوده است. با این حال طبق آنچه که گاردین به تازگی در رابطه با تجزیه و تحلیل های اخیر منتشر کرده، شاید بذر سقوط ملکه مصر را نیروهای محیطی که خارج از کنترل وی بودند، یک دهه قبل پاشیده باشند. بذرهایی که با فوران آتشفشان عظیمی که احتمالاً جایی در مناطق گرمسیری رخ داده باشد، مرتبط است. هر چند هنوز محققان مطمئن نیستند که قطع سیلاب های فصلی رود نیل و پیامدهای ویرانگر آن برای کشاورزی مصریان موجب نتایج به بار آمده شده باشد.

این تحقیق بر اساس مدارک حاصل از اسناد قدیمی مربوط به سطح آب های رود نیل در دوره اسلامی (Islamic Nilometer) و اسناد شورش های اجتماعی مصر باستان بدست آمده است. در این اسناد آمده است فوران آتشفشان عظیمی که در 44 سال قبل از میلاد مسیح رخ داده ممکن است موجب جلوگیری از بارش باران شده و به خشکسالی، مصیبت و فاجعه و شورش های عمومی منجر شده باشد. ضمن اینکه محققان معتقدند که این نتایج حاصل از ضعف فرمانروایی کلئوپاترا بوده که موجب تغییر تاریخ جهان شده است.

فرانسیس لودلاو، مورخ آب و هوا در دانشگاه ترینیتی شهر دوبلین ایرلند و همکارش در این باره می گویند: «مشاهده مدارک نشان می دهد که فقدان سیلاب ها با موارد دیگری مانند شورش عمومی و فروش زمین های کشاورزی ادغام شده و موجب بروز تنش در جامعه شد.»

پیش از این تاریخ شناسان بر تاریخ رو به افول دودمان 300 ساله بطالسه تمرکز کرده بودند که به سوی زوال، ارتباط با محارم و ازدواج با آنها به دلیل مسائل سیاسی می رفت. به گفته جو مانینگ، تاریخ شناس دانشگاه ییل: «این فرمانروایان، افراد نالایقی بودند که قادر به فرمانروایی نبودند. اما در واقع داستان پیچیده تر از این حرف ها است، می خواهیم بگوییم جریان و تغییرات محیطی رود نیل برای درک بهتر اقتصاد مصر آن دوران لازم و ضروری است.» کشاورزی مصریان به شدت به طغیان سالانه رود نیل وابسته بود. اگر در سالی آب رود نیل به اندازه کافی بالا نمی آمد، مصیبتی برای کشور پدید می آمد و مردم محصولی برای خوردن نداشتند.

با وجود اینکه فرمانروایان بطلمیوسی، انبارهای گندم فراوان شان را گسترش داده بودند تا علیه تغییرات ناخواسته سالانه چاره ای باشد اما کمبود شَدید آب همچنان آسیب پذیری بزرگ و اجتناب ناپذیری به شمار می رفته است.

اسناد و مدارک جدید، حاکی از این است که بزرگترین فوران آتشفشانی 2500 ساله، 44 سال پیش از میلاد مسیح رخ داده است. این تیم تحقیقاتی ارتباط موثری بین فوران های آتشفشانی و کاهش شَدید سطح آب های رود نیل را که اطلاعاتش در سند نیل سنجی موجود است، کشف کردند.

فاجعه از کجا شروع شد؟
فوران های عظیم، مقدار زیادی دی اکسید گوگرد به هوا فرستاد و ایروسل هایی (هواویزه) در هوا تشکیل داد که مانع رسیدن تابش نور خورشید به زمین می شد. این فرآیند به کاهش تبخیر آب اقیانوس ها و بارش کمتر باران منجر شده است.

همچنین تیم تحقیقاتی به دلایل نوشته شده در اسناد پاپیروسی دست یافت که نشان می دهد خشکسالی، شورش عمومی و ترک زمین های زراعی با سایر دلایل مندرج در اسناد سال های بین 209 تا 238 قبل از میلاد مسیح پیوند خورده است. ضمن اینکه پزشک کلئوپاترا رساله ای درباره طاعون پس از فوران سال 44 قبل از میلاد نوشته که احتمالاً به دلیل مهاجرت دسته جمعی به شهرها در زمان قحطی ایجاد شده بود.

این مقاله حاصل دسترسی تعداد روز افزون دانشگاهیان به سوابق آب و هوایی، داده های ژنتیکی و بیماری ها و تلاش برای تفسیر برخی از رویدادهای مهم تاریخ است هر چند که این نتیجه گیری ها کاملاً پذیرفته نشده است.

لودلاو در این باره می گوید: «عدم اطمینانی بین مورخان در رابطه با تاثیرات محیطی و حوادث بزرگ تاریخی وجود دارد. این افراد نمی خواهند بدانند که چه اتفاقی در جامعه خارج از کنترل شان روی داده است. آنها ترجیح می دهند که تاریخ را بواسطه آنچه که مردان بزرگ انجام داده اند، توضیح و شرح دهند. در واقع ما نمی گوییم که اسناد و کتب تاریخی را باید به دور افکند بلکه تنها می گوییم که این نظرات دیدگاه های جدید از زاویه دیگری است.»

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله علمی و آموزشی «آیا مرگ کلئوپاترا با فوران آتشفشان مرتبط بوده است؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله آزاده ارشدی در مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

[/toggle]