چگونه با همسر بی مسئولیت زندگی کنیم؟

بی مسئولیتی زن و مرد نمی شناسد. حتماً با خانواده هایی مواجه شده اید که از بی مسئولیتی همسران شان شاکی هستند و مجبور شده اند خود، به تنهایی مسئولیت زندگی مشترک را بر عهده بگیرند. زنان و مردان بی مسئولیت با بی تعهدی به خود، همسر و فرزندانشان باعث بر هم ریختگی تعادل زندگی مشترک می شوند و به روابط صمیمانه و عاطفی خود با همسرشان نیز آسیب های جدی و در بسیاری از موارد جبران ناپذیر وارد می کنند؛ اما به راستی چرا برخی از افراد مسئولیت پذیر نیستند؟

مسئولیت پذیری یکی از اصلی ترین شاخصه های بلوغ فکری و عقلی است؛ فردی که به این بلوغ نرسیده بطور حتم در ابعاد شخصی و اجتماعی مسئولیت پذیری دچار مشکل می شود و تبعات این امر را در زندگی مشترک خود به شکلی هویدا و مبرهن خواهد دید. مسئولیت پذیر نبودن، قابل اعتماد نبودن، نداشتن هدف و بی انگیزگی در اشخاص نابالغ و ناپخته ای دیده می شود که همگام با افزایش سن شان بزرگ نشده اند. افراد کودک بالغ نمایی که از رفتارهای مسئولانه طفره می روند و حرکت بر مدار هیجان را بر عقل و منطق ترجیح می دهند. این افراد معمولاً شرایطی را فراهم می کنند تا همسرشان نقش والد را برایشان بازی کند. آنان مانند کودکی هستند که همیشه در انتظار یک ناجی می باشند تا از راه برسد و کارهایشان را انجام دهد!

از سوی دیگر، بزرگ شدن در خانواده های بسیار حمایتگر سبب وابستگی افراطی فرد به والدین می شود. چنین فردی همیشه در ناز و نعمت بوده و وابستگی زیادش سبب می شود هرگز برای استقلال و خودکفایی احساس آمادگی نکند. تا حدی که حتی بعد از ازدواج نیز، پذیرای وظایف همسری نیست و نمی تواند مطابق با آن ایفای نقش کند.

در برخی موارد نیز بی مسئولیتی نتیجه الگوبرداری است. در این بین، تربیت های اشتباه خانوادگی، محبت های زیادی و بی جا یا سخت گیری های افراطی همیشه دردسرساز بوده اند. در بیشتر مواقع، افراد بی مسئولیت این خصلت را از محیط خانواده و ارتباط مستقیم با آموزش های پدر و مادر، برادر، خواهر، خاله، عمو، دایی، عمه و… کسب کرده اند. شاید هم در برهه ای از زندگی شان از طریق معاشرت و همنشینی با افراد بی مسئولیت آموخته باشند که با نپذیرفتن مسئولیت می توانند پاداش بهتری دریافت کنند و حتی زندگی راحت تری داشته باشند. در بسیاری از موارد، اطرافیان به اهمال کاری های این افراد عادت می کنند و انتظار انجام دادن هیچ کاری را از آنان ندارند. در نتیجه به مرور زمان، خصیصه بی مسئولیتی در وجود فرد بی مسئولیت قوت می یابد و فرد در دنیای امن غیر متعهدانه خویش، احساس رضایت و خشنودی می کند. چه بسا دیگر هیچ کس توقعی از این فرد نداشته باشد. در نتیجه وی می تواند با فراغ بال به نیازها و خواسته هایش رسیدگی کند. به همین دلیل، خصلت هایی همچون خودخواهی، لجبازی، منفعت طلبی، متوقع بودن و زیاده خواهی در چنین افراد بی تعهدی پدیدار می شود.

تنبلی و آشنا نبودن به وظایف همسرداری و سوء برداشت از معنای ازدواج از دیگر دلایل بی مسئولیتی افراد در زندگی مشترک است. برخی افراد برای ازدواج معیارهایی بسیار سطحی دارند؛ حتی در برخی موارد، پیش از ازدواج به مسئله مسئولیت در زندگی زناشویی نیندیشیده اند و برای پذیرش آن نیز آماده نشده اند.

در مواجهه با همسر بی مسئولیت، هرگز به دنبال تغییر یکباره نباشید. اینکه بخواهید یک شبه ره صد ساله را طی کنید انتظاری کاملاً غیر واقع بینانه است. در اصل، مسئولیت پذیر کردن همسر، امری محال نیست؛ اما نیازمند صبر و زمان بسیار است. اگر شما هم با بی مسئولیتی همسرتان دست و پنجه نرم می کنید، شما می توانید راهکارهای پیشنهادی زیر را مورد توجه قرار دهید.

لجبازی ممنوع
هرگز بی مسئولیتی همسرتان را با بی مسئولیتی جبران نکنید. این کار معنایی جز لجبازی و تلافی کردن ندارد. به خاطر داشته باشید در فضایی مملو از انتقاد، کنایه، سرزنش و تحقیر احتمال ایجاد تغییر و تحول اندک است؛ بنابراین با انجام دادن چنین ترفندهای ناشیانه ای هرگز نمی توانید همسرتان را متوجه اشتباهاتش کنید و حتی در مواردی، شرایط را بیش از پیش وخیم می کنید. در این مواقع، باید به جای قهر و یا مقابله به مثل کردن، به دنبال یافتن راهکاری اساسی برای حل مشکلات تان باشید.

مواظب کلام تان باشید.
استفاده از عبارات کنایه آمیز و مواخذه گرانه همچون «تو اصلاً مسئولیت پذیر نیستی»، «بخور و بخواب عادته» و… هرگز اصلاحگر و تادیب کننده نیستند. در واقع، تکرار مکرر این جملات باعث می شوند همسرتان بیش از پیش در نقشی که به او تلقین می کنید، فرو رود و به این پذیرش برسد که فردی بی مسئولیت است. در نتیجه در قبال وظایف، چاره ای جز فرار و احساس عجز و ناتوانی ندارد. اگر نتوانستید با صحبت های شیرین یا تلخ تان مسئولیت پذیری همسرتان را تقویت کنید، پیشنهاد می کنیم در گفتگویی صمیمانه تعریفی روشن از مسئولیت پذیری به او عرضه کنید. سپس بطور کاملاً صریح توضیح دهید که انتظار شما از همسری مسئولیت پذیر چیست و برای تحقق آن، انجام دادن چه فعالیت هایی را لازم و ضروری می دانید.

وقتی جابجایی نقش ها دردسرساز می شود.
معمولاً وقتی تمام راه ها به بن بست می رسند، همسر فرد بی مسئولیت، چاره ای جزء پذیرش این حالت و اقدام نمی بیند؛ بنابراین برای غلبه بر مشکلات و کاهش تنش های زندگی، انجام دادن وظایف همسر را هم بر عهده می گیرد؛ اما این وضعیت چندان به صلاح نیست و حتی عاملی مهم برای ایجاد تنش و اختلافات متعاقب در زندگی زوجین است. جابجایی نقش ها و پذیرش مسئولیت های جنس مخالف، بخصوص وقتی با ارتقای ظرفیت روحی یکی از زوجین منافات بسیار دارد، به معنای کمک و حمایت از شریک زندگی نیست؛ بلکه باعث پُر توقعی و زیاده خواهی فرد بی مسئولیت خواهد شد. در مواردی، زن نقش شوهر بی مسئولیت را بر عهده می گیرد و برای تامین معاش زندگی، کار کردن در بیرون از منزل را عهده دار می شود؛ همچنین گاه مرد به دلیل بی مسئولیتی همسرش، به تمیز کردن خانه یا شستشو و پخت و پز مشغول می شود. در این مواقع، بی تردید زن یا مرد از سر اجبار و ناچاری تن به انجام دادن چنین فعالیت هایی داده اند. در نتیجه، همیشه با برخی از احساسات و تفکرات متناقض خود دل مشغولی خواهند داشت. بطور معمول، چنین زوج هایی از یکدیگر طلبکارند و در بیشتر موارد انتظار دارند همسرشان به دلیل ایفای نقش متضاد با جنسیت شان، بسیار قدردان آنها باشند یا اینکه مدام احساس نارضایتی و ناخشنودی می کنند و از اینکه همسرشان محبت آنها را عین وظیفه می داند، احساس یاس و ناامیدی و حتی پشیمانی خواهند کرد.

این دو وضعیت همچون سمی مهلک، بنیان زندگی مشترک را تهدید می کند. چه بسا در حالت اول قدرنشناسی باعث سردی و جدایی عاطفی زوجین از یکدیگر شود و در حالت دوم، رضایت نداشتن از زندگی باعث کاهش اعتماد به نفس و ایجاد حس نفرت و خشم در فرد گردد. تا بدان جا که گاه همسر فرد بی مسئولیت با توسل به تدابیری غیر منطقی همچون انتقام جویی، بی تفاوتی به همسر، خیانت و… درصدد جبران بر می آید.

از سوی دیگر، تقبل مسئولیت های فرد بی مسئولیت و حمایت افراطی از او، در بلندمدت بسیار مضر و آسیب زا است و باعث سلب مسئولیت بیشتر از وی خواهد شد. در نتیجه فرد مصمم می شود که در موضع خود باقی بماند و این امر بر چرخه بی مسئولیتی اش دامن می زند.

برای اجتناب از تجربه چنین مشکلاتی توصیه می کنیم مواظب تداخل نقش ها باشید و پایتان را فراتر از حریم فطری تان نگذارید. بهتر است جایگاه تان را در زندگی مشترک مشخص کنید، وظایف زنانه و مردانه تان را بشناسید و بر اساس آنها رفتار کنید؛ زیرا توجه به تفاوت جایگاه ها امری حیاتی است. از این رو، هر یک از زوجین باید بداند که اگر وظیفه خود را به نحو احسن و به بهترین شکل ممکن انجام ندهد، در نهایت زندگی هر دو طرف را دچار آسیب های جدی خواهد کرد.

در «بن بست در تنبلی» همسرتان را خلع سلاح کنید.
تکنیک بن بست در تنبلی یکی از روش هایی است که با استفاده از آن می توانید همسر بی مسئولیت تان را وادار به انجام دادن وظایفش کنید. در این روش، از همسرتان تقاضایی می کنید. سپس تا زمان دریافت پاسخ و عکس العمل مناسب از جانب او منتظر می مانید. اجبار به انجام دادن فعالیتی خاص و صبوری زیاد در طی مراحل اقدام به عمل، دو مولفه اساسی موفقیت در این تکنیک است.

در این راه، بسیاری از همسران خسته، بنا به یکی از دلایل زیر احساس استیصال کرده و در نیمه راه از اقدام باز می مانند:

• بی حوصله بودن
• عادت به انجام دادن وظایف همسر

در این شرایط، آنها به همسرشان اصرار نمی کنند تا مسئولیت را بپذیرد. در نتیجه در نیمه راه، در مقابل بد عهدی ها یا تاخیر در انجام دادن فعالیت های محوله بر دوش همسر بی مسئولیت از ادامه راه باز مانده و چاره ای جزء پیش قدم شدن نمی بینند. در نهایت هم برای رفع مشکلات ناگزیر زندگی شان، خویشتن را مجبور به پذیرش مسئولیت های همسر می کنند!

بنابراین برای دریافت نتیجه ای مساعد از این تکنیک، باید بسیار صبور باشید و زمان بیشتری را در اختیار همسرتان قرار دهید. به خاطر داشته باشید که باید همسرتان را به بن بست برسانید، یعنی، او را در موقعیتی قرار دهید که چاره ای جز پذیرش مسئولیت و انجام دادن آن نداشته باشد. در غیر این صورت، هرگز نمی توانید او را متعهد و مسئولیت پذیر کنید.

همسرتان را تشویق کنید.
برای ایجاد تحول و تغییر، باید این حقیقت را بپذیرید که همسرتان فردی بی مسئولیت است و این شما هستید که با تغییر سبک زندگی تان می توانید همسرتان را مسئولیت پذیر کنید. آشنایی و آگاه شدن به وظایف، گامی بلند در مسیر وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری است؛ بنابراین مصرانه و با قاطعیت بسیار، اما با صمیمیت و محبت، همسرتان را به انجام دادن وظایفش ترغیب کنید و از او بخواهید که وظایفش را انجام دهد. برای تقویت این صفت بهتر است از اهداف کوچک و در دسترس شروع کنید. انتخاب اهداف بزرگ کار درستی نیست؛ زیرا دسترسی به آنها امکان ندارد. در این صورت، سختی های دستیابی به آن خواسته شاید همسرتان را از ادامه دادن مسیر، دلسرد و مایوس کند؛ برای مثال، به جای تامین هزینه خرید مَسکن می توانید از او بخواهید که خریدهای ضروری خانه را تهیه کند و البته بر خواسته تان اصرار و پافشاری کنید. در این مسیر، به یاد داشته باشید که ایده آل گرایی را باید کنار بگذارید؛ همچنین هرگز فکر نکنید که قرار است صد در صد تقاضاهایتان برآورده شوند؛ بنابراین منتظر اجابت 50 درصدی خواسته هایتان باشید؛ زیرا همین امر نیز موفقیتی بزرگ برای فرد بی مسئولیت است. موفق نشدن همسرتان یا نارضایتی خود را هرگز با سرزنش یا زبانی کنایه آمیز مطرح نکنید. اگر خواهان ادامه این ماجرا هستید، بهتر است قدردان موفقیت های کوچک و حتی تلاش های بی نتیجه او باشید و اشتباهاتش را با زبانی صمیمانه بازگو نمایید. البته رویارویی با نتایج این رفتار هم، یکی از مفیدترین روش های مقابله با این وضعیت است. بدین منظور شما می توانید همسرتان را با پیامدهای منفی بی مسئولیتی هایش آشنا کنید؛ برای مثال، اگر مایحتاج اولیه تهیه غذایی خاص را در منزل ندارید، آن را از وعده غذایی تان حذف کنید و به طبخ غذایی ساده تر اکتفا نمایید. بی تردید سرانجام روزی می رسد که همسرتان هوس آن غذا را بکند.

گاه ریشه یابی علت مسئولیت گریزی امری ضروری است. در این شرایط، توصیه می کنیم با روانشناسی مجرب مشورت کنید تا با شناختی تخصصی با بی مسئولیتی همسرتان مقابله کنید.

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله علمی و آموزشی «چگونه با همسر بی مسئولیت زندگی کنیم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله نسرین صفری در دو هفته نامه راز، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

[/toggle]